کارنامه مبادلات تجاری ایران و آمریکا
گروه صنعت و تجارت: جدیدترین آمارها نشان می‌دهد مبادلات تجاری ایران و آمریکا در دو ماه نخست سال جاری میلادی به ۹.۶ میلیون دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل با افزایش 35 درصدی مواجه شده است.
به گزارش «تجارت»، دو کشور ایران و آمریکا با وجود دشمنی دیرینه‌ای که دارند اما همچنان کالایی را به یکدیگر انتقال می‌دهند ارگرچه آمارها نشان می‌دهد که طی ماه‌های اخیر روابطه تجاری دو طرف کاهش یافته است.
بیلان تجاری ایران و آمریکا در چهار ماه نخست سال
دفتر آمار آمریکا در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد مبادلات تجاری ایران و آمریکا در ۴ ماه نخست سال جاری میلادی به ۱۷.۸ میلیون دلار رسیده است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ۲ درصد کاهش داشته است. در ماه‌های ژانویه تا آوریل سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۱۸.۲ میلیون دلار کالا بین دو کشور مبادله شده بود. بر اساس این گزارش در ماه‌های ژانویه تا آوریل ۲۰۲۳ ارزش صادرات آمریکا به ایران رشد ۲۹ درصدی داشته است. در ۴ ماهه نخست سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۱۳.۵ میلیون دلار کالا از آمریکا به ایران صادر شده بود که این رقم در مدت مشابه امسال به ۱۷.۵ میلیون دلار افزایش یافته است. اما واردات این کشور از ایران در ۴ ماهه نخست ۲۰۲۳ افت ۹۳ درصدی داشته و به ۰.۳ میلیون دلار رسیده است. آمریکا در ماه‌های ژانویه تا آوریل سال قبل ۴.۷ میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده بود.
میزان تجارت ایران و آمریکا در مقایسه با کل مبادلات تجاری دو کشور با جهان رقم قابل توجهی نیست. ایران در بین مقاصد صادراتی آمریکا در ۴ ماهه ۲۰۲۳ رتبه ۱۷۲ و در بین منابع تأمین کالاهای وارداتی این کشور رتبه ۲۱۲ را به خود اختصاص داده است. گزارش اولین ماه تجارت بین دو کشور نشان می‌دهد که صادرات ایران صفر بوده در حالی که واردات با رشد مواجه شده است. بر اساس گزارش دفتر آمار آمریکا واردات ایران از آمریکا در ژانویه ۲۰۲۳ بالغ بر ۳.۱ میلیون دلار بوده که این رقم نسبت به ژانویه سال قبل افت ۳۶ درصدی داشته است. ایران در ژانویه سال میلادی گذشته ۴.۹ میلیون دلار کالا از آمریکا وارد کرده بود صادرات ایران به آمریکا در ژانویه امسال نیز صفر بوده است. ایران در ژانویه سال قبل نیز هیچ کالایی به آمریکا صادر نکرده بود. ایران در میان مقاصد صادراتی آمریکا در ژانویه ۲۰۲۳ در جایگاه ۱۷۲ قرار گرفته است.
نکته اساسی در صادرات کالاهای ایرانی به آمریکا این است که عمده این صادرات به صورت چمدانی و در قالب برخی محصولات ایرانی برای عرضه در فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌های ایرانیان ساکن آمریکا بوده و صادرات در حجم انبوه انجام نمی‌شود. سبد محصولات صادراتی ایران نیز این امر را تأیید می‌کند چرا که عمده اقلام صادراتی ایران به آمریکا شامل ترشی‌جات، و سبزیجات خشک و چیزهایی از این دست است. به همین دلیل نمی‌توان این اقلام را به عنوان صادرات تلقی کرد و می‌توان این ادعا را مطرح کرد که صادرات ایران به آمریکا صفر است. ایران نیز بیشتر تجهیزات پزشکی و دارو از آمریکا وارد می‌کند و آنها نیز از طریق بنادر واسطه مانند دبی و یا برخی کشورهای اروپایی خریداری می‌شوند و طبق قوانین آمریکا هرگونه صادرات شرکت‌های آمریکایی به ایران ممنوع است.
وضعیت تجارت دو کشور در سال 2022
حجم تجارت دو کشور در سال گذشته میلادی با رشد همراه بوده است. طبق آمارهای دفتر آمار آمریکا، مبادلات تجاری این کشور با ایران در سال گذشته میلادی رشد ۴۰ درصدی داشته است. مبادلات تجاری دو کشور در ۱۲ ماهه سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۴۰.۵ میلیون دلار بوده که این رقم در ۱۲ ماهه سال ۲۰۲۲ به ۵۶.۷ میلیون دلار افزایش یافته است. بر اساس این گزارش صادرات آمریکا به ایران در ماه‌های ژانویه تا دسامبر ۲۰۲۲ بالغ بر ۴۵.۵ میلیون دلار بوده است که این رقم نسبت به سال ۲۰۲۱ رشد ۱۶ درصدی داشته است. آمریکا در سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۳۹.۳ میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده بود. واردات آمریکا از ایران در سال ۲۰۲۲ رشد قابل توجه ۹ برابری داشته و به ۱۱.۲ میلیون دلار رسیده است. در سال ۲۰۲۱ واردات آمریکا از ایران تنها ۱.۲ میلیون دلار گزارش شده بود.
سابقه تجاری ایران و آمریکا
ایران قبل از انقلاب با آمریکا مبادلات تجاری گسترده‌ای داشت و این همکاری دوجانبه در سال ۱۹۷۸ به اوج خود رسید که در این سال میزان صادرات آمریکا به ایران ۷/ ۳ میلیارد دلار و واردات آن کشور از ایران برابر با ۹/ ۲ میلیارد دلار بود. همزمان با انقلاب، آمریکا و آلمان غربی بزرگ‌ترین شرکای تجاری ایران بودند. حدود پنجاه هزار آمریکایی در ایران زندگی و کار می‌کردند و آمریکا، فناوری، تجهیزات صنعتی، کالاهای کشاورزی و مصرفی را به ایران صادر می‌کرد. همچنین ایران، ۵۰ تا ۷۵ درصد از برنج، گندم و غلات خود را در دهه ۵۰ از آمریکا وارد می‌کرد. روابط تجاری ایران و آمریکا بعد از انقلاب اسلامی به تیرگی کشید، به خصوص بعد از گروگان‌گیری ۴۴۴ روزه کارکنان سفارت آمریکا، دولت کارتر از واردات نفت ایران جلوگیری کرد و مراودات تجاری خود با ایران را بعد از ماجرای تسخیر لانه جاسوسی متوقف کرد. اما روابط ایران - آمریکا از سال ۱۹۸۱، با آزاد شدن گروگان‌های آمریکایی، بار دیگر از سر گرفته شد. در این سال صادرات آمریکا به ایران بالغ بر ۳۰۰ میلیون دلار بود که البته با صادرات ۷/ ۳ میلیارد دلاری در سال ۱۹۷۸ فاصله بسیاری داشت. صادرات ایران به آمریکا نیز ۶۴ میلیون دلار بود که از صادرات ۹/ ۲ میلیارد دلاری آن در سال ۱۹۷۸ کمتر بود. شرکت‌های انرژی آمریکایی تا نیمه سال ۱۹۹۰ و پیش از گسترش تحریم‌ها، از طریق شرکت‌های تابعه به خرید نفت ایران به ارزش سالانه سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار ادامه دادند. اما رفته رفته با آغاز دهه 90 و وضع تحریم‌ها علیه ایران به مرور حجم تجارت خارجی ایران و آمریکا به سمت صفر میل کرد تا جایی که اکنون می‌توان گفت هیچ کالایی به غیر از چند قلم آن هم به صورت واسطه بین دو کشور جابجا نمی‌شود و عمده اقلامی که بین دو کشور در رفت و آمد هستند به خصوص از جانب ایران به آمریکا به صورت چمدانی و مسافری بوده و محصولات کم ارزشی به شمار می‌روند.
