روزنامه جوان
1402/04/03
جهاد تفاهم و هم‌افزایی اطلاعاتی
پیام اخیر رهبر معظم انقلاب‌اسلامی به نشست مشترک جامعه اطلاعاتی را می‌توان نشانه‌ای از جدید‌ترین رهیافت در توسعه و تکامل رهنامه (دکترین) اطلاعاتی کشور دانست. پیچیدگی جنگ اطلاعاتی در دنیای امروز و حساسیت‌های خاص آن می‌طلبد تا هر کشور قدرتمند متناسب با نیازمندی‌ها و شرایط خاص خود از دکترین اطلاعاتی خاص خود برخوردار باشد و در این میان جمهوری اسلامی ایران به دلیل رویکرد منحصربه‌فرد و تأکید بر استقلال در سیاست خارجی نیازمند چنین رهنامه‌ای متناسب با اهداف و آرمان‌های خود است.بر این اساس جامعه اطلاعاتی کشور پس از پیروزی انقلاب‌اسلامی دو دوره کاملاً متفاوت تمرکز و تکثر ساختاری را تجربه کرده است. در دوره تمرکز که از سال ۱۳۶۲ آغاز شد، تمام نهاد‌های اطلاعاتی کشور در هم ادغام و وزارت اطلاعات تأسیس شد. در این مقطع که حدود دو دهه به طول انجامید، اساس رهنامه اطلاعاتی کشور در تمرکز ساختار‌ها و سپرده شدن کل مأموریت‌های اطلاعاتی به یک نهاد بود و بخش عمده‌ای از اقدامات امنیتی و نظامی نیز در هماهنگی با این ساختار متمرکز اطلاعاتی انجام می‌شد.
با گذشت بیش از یک دهه، آسیب‌های این ساختار متمرکز کم‌کم آشکار شد و خصوصاً تحولات سیاسی پس از دوم‌خرداد ۱۳۷۶ نشان داد که ساختار متمرکز هرچند محاسن قابل‌توجهی دارد، اما در مقابل مضرات ناشی از دست‌به‌دست شدن قدرت اجرایی و ورود احزاب و جریانات سیاسی مصون نیست. حوادثی از قبیل قتل‌های زنجیره‌ای و تسویه‌حساب‌های سیاسی تجدیدنظرطلبان علیه ساختار‌های حافظ امنیت ملی کشور آشکار نشان داد که تمرکز اطلاعاتی دیگر پاسخگوی نیاز‌های کشور نیست.
بنابراین، به‌تدریج و به‌صورت غیررسمی تکثر ساختار اطلاعاتی کشور پذیرفته شد و نهایتاً در دهه چهارم انقلاب با شکل‌گیری رسمی سازمان‌های اطلاعاتی جدید در سپاه و فراجا ساختار غیرمتمرکز جامعه اطلاعاتی کشور هندسه خود را پیدا کرد. بااین‌حال، این ساختار هم نقاط ضعف خاص خود را داشت که از مهم‌ترین آن فقدان فرایند‌های متقن و فراگیر تعاملی میان اجزای کل جامعه اطلاعاتی و پیش‌بینی نشدن این مهم بود.
اکنون و در دهه پنجم انقلاب‌اسلامی و با گذشت چهار دهه از هر دو نوع تجربه تمرکز و تکثر اطلاعاتی شاهد ظهور رهیافت‌های نسل سوم در رهنامه اطلاعاتی کشور هستیم که آن را باید رهیافت تفاهم و هم‌افزایی در جامعه اطلاعاتی دانست. در این دوره جدید که پیام اخیر رهبر معظم انقلاب نویدبخش آغاز آن است، ضمن پذیرش تجارب قبلی، خصوصاً وجود ساختار‌های متنوع اطلاعاتی، دو نهاد اصلی اطلاعاتی کشور- یعنی وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه- محور این هم‌افزایی قرار می‌گیرند و اجزای این دو نهاد در کل کشور و در میز‌ها و حوزه‌های تخصصی با یکدیگر به تفاهم و هم‌افزایی در عملیات و مأموریت‌ها می‌پردازند.
روشن است که از گذشته ساختار‌هایی همچون دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی و شورای هماهنگی اطلاعات برای ایجاد همکاری و تقسیم‌کار میان جامعه اطلاعاتی در سطوح راهبردی وجود داشته، اما انتظار آن است که در سطوح راهکنشی و عملیاتی و در مویرگ‌های این ساختار عظیم نیز نوعی از همکاری و هم‌افزایی در برآورد، طراحی و عملیات ایجاد شود. بدین‌ترتیب کشور هم از محاسن وجود ساختار‌های متنوع اطلاعاتی منتفع میشود و هم هم‌افزایی ساختاری میان رده‌های گوناگون این دو نهاد عملاً به افزایش توان اطلاعاتی و ارتقای ضریب امنیت ملی در کل کشور خواهد انجامید. انتظار می‌رود با تکامل این رهیافت جدید به‌تدریج سایر اجزای جامعه اطلاعاتی در نیرو‌های مسلح نیز بدان ملحق شده و شاهد رفع هرچه بیشتر خلأ‌های امنیتی و ارتقای سطح برآورد و عملیات در جامعه اطلاعاتی کشور باشیم.
تعبیر دقیق رهبر معظم انقلاب‌اسلامی و «مجاهدت» تلقی کردن تفاهم در تمام رده‌های اطلاعاتی به‌خوبی نشان می‌دهد که همکاری و هم‌افزایی در جامعه اطلاعاتی تا چه حد در رهنامه جدید اطلاعاتی امنیتی کشور اهمیت دارد و چه جایگاه ویژه‌ای برای آن در نظر گرفته خواهد شد. این همکاری و هم‌افزایی راهبردی، راهکنشی و عملیاتی هم نقاط کور رادار امنیتی کشور را به‌گونه‌ای چشمگیر کاهش می‌دهد و هم مجموعه اجزای متنوع نهاد‌های اطلاعاتی با تفاهم و هم‌افزایی به توسعه آگاهی سامان‌مند امنیتی اطلاعاتی نظام کمک خواهند کرد. در صورت تکمیل روند‌های ناشی از رهیافت جدید، می‌توان امیدوار بود که شاهد کاهش غافلگیری‌ها و شکست‌های اطلاعاتی باشیم، ان‌شاءالله.
سایر اخبار این روزنامه
تفاهم بین دستگاه‌های اطلاعاتی را در همه سطوح پیاده کنید
اعتراض به آزمایش موشکی گرای داخلی‌ها بود
مسمومیت‌های الکلی نوک قله کوه یخ آسیب‌های اجتماعی
رقابت دولت با بخش‌خصوصی عامل اصلی تورم است
در نخستین رویداد «هم‌نوشت» راه مبارک تهیه نوشت‌افزار ایرانی را با قوت ادامه دهید
سکوت تل‌آویو مقابل انفجار مرموز «هرتزلیا»
آچمز راهبردی غرب در ۳۰ خرداد!
آچمز راهبردی غرب در ۳۰ خرداد!
شکست ضدحمله بزرگ اوکراین در افق
تکرار قصه تلخ مواد مخدر در مشروبات الکلی
تاخت و تاز در فوتبال خالی از نظارت
مدال را بقیه می‌گیرند مازراتی و پورشه را فوتبالی‌ها!
شرکت‌های دولتی زیر نورافکن کارآمدتر می‌شوند
شناور‌های عبوری از تنگه هرمز باید به زبان فارسی خود را معرفی کنند
جهاد تفاهم و هم‌افزایی اطلاعاتی
تکرار شکست مقابل ایتالیا برابر امریکا
