چالش آمریکا؟ چین، روسیه یا فنتانیل و بحران‌های اجتماعی
[راضیه زرگری]لیلیانا آلفارو که اخیراً از دبیرستانی در ویسکانسین فارغ‌التحصیل شده بود، در خیابان قرصی را که فکر می‌کرد زاناکس، داروی ضد اضطراب، است، خرید. او اما نمی‌دانست که فروشنده خیابانی به جای قرص ضد اضطراب، دارویی حاوی فنتانیل به او فروخته. فنتانیل، اُپیوئیدی مصنوعی که ۵۰ برابر قوی‌تر از هروئین و ۱۰۰ برابر قوی‌تر از مورفین است، لیلیانا را کشت. بر اساس گزارشی از دفتر مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۲، اُپیوئیدها کشنده‌ترین گروه مواد مخدرند و در حال حاضر علت دو سوم مرگ و میرهای مربوط به مواد مخدر هستند. به گفته سازمان ملل، تعداد تخمینی افرادی که در سال۲۰۲۰ از فنتانیل استفاده کردند، در مقایسه با سال۲۰۱۰ دو برابر شده بود. بحران فنتانیل ابتدا در ایالات متحده آغاز شد. در آمریکا و کانادا موارد مرگ‌ومیر ناشی از بیش‌مصرفی فنتانیل به حد بی‌سابقه‌ای رسیده است. همچنین مرگ به علت مصرف بیش از حد مواد مخدر در ایالات متحده در سال 2022 افزایش نگران‌کننده‌ای داشت. این رقم همچنان بیش از 100هزار نفر در سال و گواه روشنی است درباره اینکه این کشور همچنان در تنگنای بحرانی سرسام‌آور قرار دارد که روزانه صدها آمریکایی را می‌کشد.
فنتانیل چیست؟
مواد افیونی (Opioids) از گیاه خشخاش به دست می‌آیند که به دو دسته تقسیم می‌شوند: داروهای قانونی و مواد مخدر غیرقانونی. داروهای افیونی نظیر مورفین و فنتانیل اغلب برای درمان درد شدید تجویز می‌شوند. فنتانیل اولین‌بار در سال ۱۹۵۹ ساخته و در دهه ۶۰ میلادی به‌عنوان داروی بی‌حسی وریدی (تزریق مستقیم به جریان خون) در آمریکا معرفی شد. این ماده، دارویی مهم در حوزه مراقبت‌های بهداشتی این کشور است، ولی تولید و توزیع غیرقانونی آن در حال تهدید سلامت عمومی آمریکاست. مشکل مواد افیونی در آمریکا با تجویز قانونی، ولی بیش از حد داروهای مسکن شروع شد، اما در سال‌های اخیر، به دلیل سیل مواد افیونی مصنوعی (دست‌ساز) نظیر فنتانیل توسط کارتل‌های مواد مخدر مکزیک، این مشکل تشدید شده است. فنتانیل ۱۰۰برابر قوی‌تر از مورفین و ۵۰ برابر قوی‌تر از هروئین است. این بدان معناست که در امور درمانی، اگر ۱۰ میلی‌گرم مورفین (به اندازه یک آمپول کوچک) برای تسکین درد نیاز باشد، این معادل فقط یک‌دهم میلی‌گرم فنتانیل برای ایجاد همان اثر است.
فقط ۲ میلی‌گرم فنتانیل، به اندازه نوک یک مداد یا معادل چند دانه نمک، برای بیشتر مصرف‌کنندگان دوز کشنده‌ای است. بحران فنتانیل حالا دیگر فقط مختص آمریکای شمالی نیست. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، در تاریخ ۲۸ آوریل در نشست مقامات شهری قاره آمریکا ، گفت: «می‌دانیم که این بحران به سایر نقاط جهان سرایت خواهد کرد. باندهای جنایی که در تولید و توزیع مواد افیونی مصنوعی مانند فنتانیل فعالیت دارند، تلاش می‌کنند بازارهای خود را در سایر کشورها نیز گسترش دهند.» فنتانیل به دلیلی دیگر نیز مشکلی بین‌المللی محسوب می‌شود: مواد شیمیایی که برای ساخت فنتانیل در کشوری به فروش می‌رسد اغلب در کشوری دیگر تولید می‌شود. پرداختن به چنین تهدیدی مستلزم واکنشی هماهنگ در سطح بین‌المللی است.
مرگ سالانه 109 هزار آمریکایی بر اثر سوءمصرف مواد
مرگ‌ومیر ناشی از مصرف بیش از حد مواد مخدر در ایالات متحده در سال 2022 افزایش پیدا کرد. این رقم همچنان بیش از 100 هزار نفر در سال و گواه روشنی است درباره این واقعیت که این کشور همچنان در تنگنای بحرانی سرسام‌آور قرار دارد که روزانه صدها آمریکایی را می‌کشد.
بر اساس داده‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC)، حداقل 105هزار و 452 نفر در سال 2022 بر اثر اوردوز جان خود را از دست داده‌اند که به دلیل تاخیر در گزارش مرگ و میر توسط سازمان‌های دولتی، این تعداد رو به افزایش است. CDC تخمین می‌زند که این تعداد ممکن است به 109هزار نفر در سال برسد. تعداد مرگ‌ها منعکس‌کننده رویدادهای مرتبط با مواد مخدر در سال 2021 است، زمانی که مواد مخدری مانند فنتانیل، کوکائین و متامفتامین بیش از 107هزار نفر را در آمریکا کشت که رکوردی بی‌سابقه برای این کشور رقم زد. داده‌های حامیان سلامت عمومی و گروه‌های اجتماعی که برای جلوگیری از مصرف بیش از حد مواد مخدر فعالیت می‌کنند، نشان داد که در سال جاری میلادی افزایش چشمگیری در سوءمصرف مواد مخدر نسبت به سال گذشته در آمریکا ایجاد نشده، با این‌حال مرگ‌ومیرها همچنان به‌طور غیرقابل قبولی بالاست. براندون مارشال، اپیدمیولوژیست در دانشگاه براون، که روند سوءمصرف مواد را دنبال می‌کند، می‌گوید که مقیاس بزرگ مرگ‌ومیرها نشان می‌دهد همه‌گیری مصرف مخدرهای کشنده «مشکلی چندنسلی» خواهد بود که به سرمایه‌گذاری مالی گسترده و رویکردهای جدید برای جلوگیری از مرگ‌ومیر نیاز دارد. مارشال معتقد است: «بی‌تفاوتی در برابر این ارقام آسان است. فوریت‌ها نباید تغییر کند.»
در طول دو دهه گذشته، مرگ‌ومیر ناشی از مصرف بیش از حد مواد مخدر در آمریکا به‌طرز چشمگیری افزایش یافته است. فرآیند سوءمصرف ابتدا به‌صورت تجویز قرص‌های مسکن شروع می‌شود، سپس به هروئین می‌رسد و اکنون مصرف فنتانیل، ماده افیونی مصنوعی، رواج دارد که عمدتا توسط کارتل‌های مکزیکی به ایالات متحده قاچاق می‌شود. بحران اوردوز همچنین کاهش هشداردهنده امید به زندگی در این کشور را در پی داشته که با همه‌گیری ویروس کرونا -که انزوای اجتماعی، افزایش استرس و درمان پیچیده اختلالات مصرف مواد را افزایش داد- تشدید شد.
آژیر خطر بحران در آمریکا
بحران فنتانیل طی ۵ سال اخیر به اندازه پرهزینه‌ترین جنگ تاریخ جهان روی دست آمریکا خرج گذاشته است. بزرگ‌ترین چالش آمریکا امروز نه جنگ اوکراین و روسیه است، نه چین و ایران، بلکه مربوط به ماده‌ای افیونی به نام فِنتانیل (Fentanyl) است. این چالش به بدترین بحران مواد مخدر در تاریخ آمریکا تبدیل شده است. «آلخاندرو مایورکاس»، وزیر امنیت داخلی آمریکا (DHS)، در سنا گفت: «اکنون تعداد شهروندان آمریکایی که بر اثر مصرف بیش از اندازه فنتانیل می‌میرند، بزرگ‌ترین چالشی است که ما به عنوان یک کشور با آن روبه‌رو هستیم. فقط در بازه زمانی آگوست ۲۰۲۱ تا آگوست ۲۰۲۲ بیش از ۱۰۰ هزار آمریکایی بر اثر مصرف مواد مخدر جان خود را از دست داده‌اند. عمده تلفات به دلیل فنتانیل است. این ماده در حال حاضر روزانه به طور متوسط ۳۰۰ آمریکایی را می‌کشد.
بیش از یک‌میلیون نفر در آمریکا در بازه سال‌های ۲۰۰۰-۲۰۲۰ میلادی بر اثر مصرف بیش از حد مواد مخدر جان خود را از دست داده‌اند که بخش عمده آن به علت مصرف مواد افیونی و در ۵ سال آخر این بازه است. تلفات سوءمصرف مواد مخدر در سال۲۰۲۰ میلادی ۳۰ درصد بیشتر از سال ۲۰۱۹ و معادل ۵ برابر سال ۲۰۰۰ میلادی است.
فنتانیل چقدر به اقتصاد آمریکا ضرر می‌زند؟
اپیدمی مواد افیونی در حال ویران‌کردن اقتصاد ایالات متحده است. کمیته مشترک کنگره ایالات متحده آمریکا (JEC) خبر داد که هزینه اپیدمی مواد افیونی در آمریکا فقط در سال ۲۰۲۰ قریب به ۱.۵ تریلیون دلار است. برای فهم این عدد کافی است بدانید که در میان ۱۹۳ کشور جهان، بودجه نظامی آمریکا بالاترین بودجه نظامی جهان است که این عدد در سال ۲۰۲۰ حدودا ۷۸۰ میلیادر دلار بوده است. ضربه ماده افیونی فنتانیل به آمریکا تقریبا ۲ برابر کل بودجه نظامی آمریکاست. مجموع بودجه نظامی سایر ۱۹۲ کشور جهان در سال ۲۰۲۰ برابر با ۱/۲ تریلیون دلار بوده است. یعنی ضربه مواد افیونی به اقتصاد آمریکا تقریبا ۱/۲۵ برابر کل بودجه نظامی ۱۹۲ کشور جهان است. هزینه مواد افیونی برای آمریکا در سال ۲۰۱۷ برابر با ۱/۲ تریلیون دلار، در سال ۲۰۱۸ برابر با ۱/۴ تریلیون دلار و در سال ۲۰۱۹ برابر ۹۸۵ میلیارد دلار بوده است. اگر همین هزینه را برای سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ در نظر بگیریم، می‌توان گفت که مواد افیونی تقریبا ۸ تریلیون دلار هزینه برای اقتصاد آمریکا داشته است!
جنگ‌های پسا ۱۱سپتامبر ارتش آمریکا (۲۰۰۱-۲۰۲۱) پرهزینه‌ترین جنگ‌های تاریخ جهان هستند. این هزینه معادل ۸ تریلیون دلار است. بحران مواد افیونی طی فقط ۵ سال، به اندازه پرهزینه‌ترین جنگ تاریخ جهان روی دست آمریکا خرج گذاشته است.
کشف 4 کیلو فنتانیل در سانفرانسیسکو که می‌تواند 3 برابر جمعیت شهر را به کام مرگ بکشاند
دفتر فرماندار سانفرانسیسکو در ایالت کالیفرنیا اعلام کرد که بیش از 4 کیلوگرم مواد مخدر در این شهر از ماه می کشف و ضبط شده است؛ میزانی که برای اوردوز مرگبار بیش از 2 میلیون نفر کافی است. به گزارش گاردین، در ماه ژوئن، فقط در سانفرانسیسکو به اندازه‌ای فنتانیل کشف شده که می‌تواند باعث اوردوز مرگبار بیش از 2 میلیون شهروند آمریکایی که از ابتدای ماه می 2023 بر اثر مصرف این مواد کشته شده‌اند، باشد. دفتر فرمانداری این شهر گفت که این مقدار بیش از چهار کیلوگرم بوده و برای کشتن سه برابر جمعیت سانفرانسیسکو کافی است. فقط در سانفرانسیسکو 268 نفر در چهار ماه اول سال 2023 بر اثر مصرف بیش از حد فنتانیل جان خود را از دست دادند. در سراسر ایالت کالیفرنیا، از هر پنج مرگ افراد نوجوان و جوان (سنین 15 تا 24 سال) یک مورد با فنتانیل مرتبط است. بر اساس داده‌های گردآوری‌شده توسط گروه مشاوره «استراتژی‌های سیاست سلامت کالیفرنیا»، مصرف بیش از حد مواد مخدر در حال حاضر دو تا سه برابر بیشتر از تصادفات رانندگی در این ایالت کشته می‌دهد. از سال 2017، تعداد مرگ و میر مربوط به ماده افیونی فنتانیل، 1.027 درصد افزایش یافته است. این بحران که به وضوح در شهرهای سراسر ایالات متحده آشکار شده ، مقامات را به تلاش برای یافتن راه حل واداشته است.
دامنه نوظهور
سوءمصرف مواد مخدر در ارتش آمریکا
والدین گروهبان رونالد کانلی حالا بعد از مرگ دردناکش، دوست دارند بدانند چرا پسرشان چند روز بعد از مسمومیت با فنتانیل و مرگ بر اثر آن، روی زمین در حمام افتاده بود، بدون اینکه ارتش متوجه شود. برادر «کو ویو» قربانی دیگر فنتانیل می‌پرسد که چگونه این گروهبان باسابقه به مواد مخدر روی آورده است؟ والدین «آری مک‌گوایر» هم تعجب می‌کنند که چرا زمانی که فرزندشان ترک اعتیاد به مواد صنعتی را آغاز کرد، بلافاصله از طرف ارتش برای درمان فرستاده نشد؟ واشنگتن‌پست در گزارشی به ضربه مهلک این ماده مخدر بر بدنه نیروی انسانی نظامی آمریکا اشاره کرده و نوشته است که هیچ یک از خانواده‌ها انتظار ندارند که پاسخی صریح در مورد چگونگی مرگ مردان ارتش آمریکا بر اثر فنتانیل -که بیشترین ضربه را به ارتش در میان شاخه‌های نظامی وارد کرده- دریافت کنند. ماده‌ای که مصرف آن در سال 2021، به ثبت رکورد تعداد اوردوز مرگبار در میان سربازان آمریکایی منجر شده است.
دامنه نوظهور سوءمصرف مواد مخدر در ارتش آمریکا، قانون‌گذاران را نگران کرده است. آنها در اواخر ماه می لایحه‌ای ارائه کردند تا پنتاگون را مجبور کند که هر سال اطلاعات مربوط به مصرف بیش از حد مواد مخدر را به‌طور عمومی منتشر کند. همچنین درمان پرسنل مبتلا به اعتیاد را بهبود بخشد. قانون پیشنهادی در حالی ارائه می‌شود که کارشناسان می‌گویند خدمات ردیابی میزان مصرف بیش از حد مواد، که در دو سال گذشته در میان سربازان فعال افزایش یافته، کار چندانی انجام نداده است.
بر اساس آمار تلفات که توسط The Post از طریق قانون آزادی اطلاعات به دست آمده، ارتش آمریکا بین سال‌های 2015 تا 2022، 127سربازش را بر اثر مصرف فنتانیل از دست داده است. این تعداد بیش از دو برابر ارتشیان کشته‌شده در جنگ در افغانستان در همان دوره است. در سال 2021، مرگبارترین سال ارتش بر اثر سوءمصرف مواد، دست‌کم 27 سرباز بر اثر مصرف فنتانیل جان خود را از دست دادند. اما آمار رسمی اعلام شده توسط پنتاگون به مراتب کمتر از این میزان است و آنها به نوعی از واقعیت فرار می‌کنند تا پاسخگوی افکار عمومی نباشند. در مجموع، پنتاگون در نامه‌ای به قانون‌گذاران گفت که فنتانیل باعث مرگ بیش از نیمی از 332 نظامی است که بین سال‌های 2017 تا 2021 بر اثر مواد مخدر جان خود را از دست داده‌اند.
