سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی فروش نفت را تضمین می‌کند

بازطراحی تجارت نفت خام ایران منطبق بر صادرات تجهیزات و خدمات مهندسی ایرانی جهت بازسازی پالایشگاه‌های نیمه‌فعال کشور‌های همسو با ایران ایده‌ای است که اخیراً به کار گرفته شده و توانسته است بازار‌های خوبی را در اختیار ایران قرار دهد. فروش نفت در بازار‌های جهانی یک فرآیند بسیار پیچیده و سخت است. پس از تحریم‌های امریکا علیه ایران و مشکلات مربوط به تجارت نفت خام ایران، نیازمند تغییرات اساسی در بازارسازی سنتی نفت خام هستیم. این سیاست همچنین می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی کشورمان کمک کند. این راهکار، با هدف ایجاد ارزش افزوده بالاتر در زمینه صنعت نفت، علاوه بر افزایش درآمد‌های کشور، ایجاد فرصت‌های شغلی را نیز به همراه دارد با بازسازی پالایشگاه‌های نیمه‌فعال کشور‌های همسو از طریق صادرات تجهیزات و خدمات مهندسی ایرانی فرصتی است که به دلیل تجربه و تخصص شرکت‌های ایرانی در زمینه صنعت نفت به آن‌ها ارائه می‌شود. با ارائه این تجهیزات و خدمات مهندسی می‌توان به عنوان یک بازار جدید و پرسود برای شرکت‌های ایرانی در زمینه صنعت نفت استفاده کرد.

در دنیای امروز، صنعت نفت و گاز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صنایع جهان، همچنان نقش به‌سزایی در اقتصاد جهانی دارد. یکی از کشور‌هایی که در این حوزه توانایی بالایی دارد، ایران است. با توجه به ظرفیت بالای نفتی و گازی این کشور، ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت در جهان محسوب می‌شود، اما این کشور در سال‌های اخیر با مشکلاتی مانند تحریم‌های بین‌المللی و تحریم‌های امریکا روبه‌رو بوده و توانایی صادرات نفت خام خود را از دست داده است.
از طرفی، برخی از کشور‌های امریکای لاتین و همچنین کشور‌های منطقه اوراسیا نیز دارای پالایشگاه‌های نیمه‌فعال هستند که به دلیل عدم توانایی در به‌روزرسانی و بازسازی آنها، نمی‌توانند به بهره‌وری کامل خود برسند. این مسئله باعث شده تا این کشور‌ها به دنبال راهکاری برای بهبود وضعیت پالایشگاه‌های خود باشند.


در این میان، ایران با داشتن توانایی در زمینه تولید تجهیزات و ارائه خدمات مهندسی، می‌تواند یکی از راهکار‌های مناسب برای بازسازی پالایشگاه‌های نیمه‌فعال کشور‌های امریکای لاتین باشد که این راهکار باعث می‌شود تا ایران، به عنوان یکی از تأمین‌کنندگان تجهیزات و خدمات مهندسی، در این کشور‌ها حضور داشته باشد و از این طریق ارزآوری بسیاری را برای خود به دست آورد.
از دیگر مزایای این راهکار، افزایش همکاری‌های بین‌المللی و تقویت روابط دوستانه با کشور‌های امریکای لاتین است. این راهکار، به دلیل تأمین نیاز‌های پالایشگاه‌های نیمه‌فعال این کشور‌ها از آن‌ها تقاضای خرید تجهیزات و خدمات مهندسی را دارد که باعث می‌شود روابط دوستانه و همکاری‌های بین‌المللی افزایش یابند.
بازطراحی تجارت نفت خام ایران با صادرات تجهیزات و خدمات مهندسی ایرانی جهت بازسازی پالایشگاه‌های نیمه‌فعال کشور‌های امریکای لاتین، به دلیل تأمین نیاز‌های پالایشگاه‌های نیمه‌فعال، افزایش همکاری‌های بین‌المللی، تقویت روابط دوستانه و ارزآوری بسیاری برای ایران از مزایای بسیاری برخوردار است. بنابراین، این راهکار می‌تواند به عنوان یکی از راهکار‌های مناسب برای ایران در صنعت نفت و گاز محسوب شود.
به عقیده کارشناسان مهم‌ترین راهکار برای فرار از گستره تحریم‌های بین‌المللی این است که از خام‌فروشی فاصله بگیریم و با تولید فرآورده‌های دارای پیچیدگی خاص بر گستره مشتریان خود بیفزاییم، این امر مستلزم تأسیس پالایشگاه است که هزینه‌بر و زمانبر است. برهمین اساس سیاست جدید نیز به ایران این فرصت را می‌دهد که به جای پول صادرات نفت خود، فرآورده‌های نفتی غیرقابل تحریم دریافت کند و به فروش برساند. شواهد نشان می‌دهد این سیاست اثرگذار بوده است، زیرا توانسته‌ایم در شرایط تحریم نفت خود را بفروشیم و به درآمد‌های نفتی دسترسی داشته باشیم. بسیاری از کارشناسان اذعان دارند که پیشرفت‌های دانش بنیانی زمینه‌ساز بهره‌گیری از این سیاست شده است؛ در ضمن این روش از ثبات بسیار بالایی نیز برخوردار است. بازارسازی تضمینی برای نفت‌خام ایران از طریق صادرات خدمات فنی و مهندسی جهت نوسازی پالایشگاه‌های نیمه‌فعال کشور‌های همسو و دریافت سهام در آن پالایشگاه‌ها از جمله سیاست‌های موفق اجرایی بوده که دولت سیزدهم برای خنثی‌سازی تحریم‌های نفتی به اجرا گذاشته است. در ابتدا این رویکرد در ارتباط با ونزوئلا به کار گرفته شده که افزایش ۱۰ برابری فروش نفت ایران به این کشور از ۲۰ هزار بشکه در روز به ۲۰۰ هزار بشکه را در پی داشت. این رویکرد در ایران در حال توسعه است و به نظر می‌رسد کشور‌هایی همچون کوبا و نیکاراگوئه نیز اهداف خوبی برای همکاری در عرصه پالایشگاه‌های فراسرزمینی برای تهران به شمار می‌روند. بازارسازی مؤثر ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی
حسن مرادی کارشناس انرژی و استاد حقوق انرژی دانشگاه تهران در گفتگو با «جوان» در خصوص صدور خدمات فنی و مهندسی کشورمان به کشور‌های دیگر و سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی می‌گوید: «باید توجه داشته باشیم که امروز تجارت در دنیا به دو عامل بستگی دارد؛ اول تجارت کالا و دوم تجارت خدمات مطرح است. در حال حاضر، یک‌پنجم تجارت امریکا مربوط به تجارت کالا و چهار پنجم آن وابسته به تجارت خدمات است.»
وی می‌افزاید: «واقعیت این است که تجارت خدمات چندین برابر تجارت کالا برای کشور‌ها نفع دارد و امروز کشور‌های زیادی در دنیا از این موضوع منتفع می‌شوند. پارامتر‌های تجارت خدمات عبارت از سرمایه‌گذاری خارجی، ساخت فرودگاه‌ها، بنادر، پل‌ها، جاده‌ها، راه‌آهن و ده‌ها سرویس دیگر است. حتی خدمات بیمه‌ها، هواپیمایی‌ها و موارد اینچنینی هم در زمره ارائه خدمات قرار می‌گیرند. این مقوله همچنین شامل خدمات بندری، مسافری و حمل و نقل کالا در دریا می‌شود.»
این کارشناس انرژی تأکید می‌کند: «خدمات فنی و مهندسی نیز از جمله خدماتی است که می‌توانیم به دیگران ارائه دهیم. به طوری که توان و قوه اجرایی خود را در یک کشور خارجی به کار بگیریم و خدماتی به کشور هدف بدهیم و از محل این سرمایه‌گذاری ارز کسب کنیم که برای کشور سودآوری دارد.»
وی می‌گوید: «تحریم‌ها کمتر می‌توانند در زمینه صدور خدمات اثرگذاری داشته باشند و برایمان مشکل به وجود بیاورند. به این ترتیب، از طریق سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی و صدور خدمات فنی و مهندسی به این کشور‌ها می‌توانیم به نحوی تحریم‌ها را بی‌اثر کنیم. یکی از روش‌های همکاری با دیگر کشور‌ها این است که سهم تولید در آن‌ها داشته باشیم و در این امر مشارکت کنیم. در این نوع همکاری‌ها، فرآیند تولید در کشور هدف صورت می‌گیرد و در نهایت با فروش فرآورده‌ها درآمدی کسب می‌کنیم.»
مرادی می‌افزاید: «یکی از مزیت‌های سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی این است که می‌توانیم به فروش فرآورده‌ها در کشور هدف یا کشور‌های مجاورش بپردازیم. بنابراین این سیاست به ما در برون‌رفت از شرایط تحریمی کمک می‌کند و نوعی بازارسازی تضمینی برای فروش نفت‌مان به وجود می‌آورد.»
وی تصریح می‌کند: «از آنجا که ما دارای شرکت‌های دانش‌بنیان قوی هستیم و در بسیاری از زمینه‌ها پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم، می‌توانیم صدور خدمات فنی و مهندسی به کشور‌های دیگر و اجرای سیاست سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی را پیش ببریم که این اقدامی بسیار مثبت برای کشور است و منافع ما را برآورده می‌کند. هر چقدر بتوانیم از این ظرفیت بهره‌برداری کنیم، به نفع ماست.» سهامداری در پالایشگاه‌های نیمه‌فعال و گسترش بازار‌های در دسترس
امین نوربخش، کارشناس انرژی اندیشکده امیرکبیر نیز در گفتگو با «جوان» در خصوص مزیت‌هایی که سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی برایمان دارد، می‌گوید: «سیاست مورد بحث از این نظر برایمان اهمیت دارد که اولاً تحریم‌پذیری نفت را کاهش می‌دهد و ثانیاً یک بازار تضمینی فروش نفت برای نفت خام ما ایجاد می‌کند.»
وی می‌افزاید: «نفت خام به دلیل ویژگی‌های شیمیایی که دارد و اینکه از طریق تانکر‌های بزرگ در حجم بالا جا‌به‌جا می‌شود، فروشش در شرایط تحریم با سختی‌های زیادی همراه است. وقتی این نفت را به پالایشگاه تحت تحریمی مثل پالایشگاه ونزوئلا که در آن سهامدار هستیم، بفروشیم و خوراکش را تأمین کنیم، در عمل ریسک تحریم را کاهش می‌دهیم. از طرف دیگر، فرآورده‌ها در همان منطقه‌ای که پالایشگاه قرار دارد، به فروش می‌رسد.»
به گفته این کارشناس انرژی، از آنجا که ترکیب شیمیایی فرآورده‌ها طوری نیست که قابل تشخیص باشد و اینکه در ابعاد کم حمل می‌شود، قابلیت تحریم پذیری‌اش کاهش می‌یابد. بنابراین در همان منطقه امریکای جنوبی که سهامدار پالایشگاهی هستیم به فروش فرآورده‌ها اقدام می‌کنیم. به این ترتیب، سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی می‌تواند به فروش نفت کشورمان در شرایط تحریم کمک کند.
نوربخش در ادامه تأکید می‌کند: «توان فنی و مهندسی کشورمان در حوزه پالایشگاهی نسبت به کشور‌های امریکای جنوبی در سطح خوبی است و می‌توانیم در زمینه صدور این خدمات فعال باشیم. بازسازی و فعال‌کردن ظرفیت‌های بلااستفاده و تخریب شده این کشور‌ها در حوزه پالایشگاهی در توان مهندسی کشور است. از طریق صدور خدمات فنی و مهندسی به کشور‌های مقصد می‌توانیم کسب درآمد داشته باشیم و به ایجاد بازار پایدار برای نفت خام خودمان مبادرت کنیم.»
این کارشناس انرژی می‌گوید: «کشور‌های امریکای جنوبی مانند ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه و به ویژه ونزوئلا که تحت تحریم‌های امریکاست، ترسی از تحریم‌ها ندارند. بنابراین گزینه‌های خوبی برای همکاری در حوزه پالایشگاهی برای کشورمان به شمار می‌روند. حتی به جای ارز می‌توانیم از این کشور‌ها طلا، کالا‌های اساسی و چیز‌های دیگر دریافت کنیم و به صورت تهاتری به تسویه درآمد‌های نفتی بپردازیم.»
نوربخش می‌افزاید: «سیاست سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی برای کشوری مانند ما که تحت تحریم هستیم، در ارتباط با کشور‌های همسو بیشتر کاربرد دارد. به همین دلیل، کشور‌های امریکای جنوبی به ویژه ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه که با امریکا مشکل دارند، گزینه‌های خوبی برای پیگیری سیاست مورد بحث هستند.»
وی اظهار می‌دارد: «ظرفیت فنی و مهندسی کشور به حدی است که می‌توانیم به ارائه خدمات در مجتمع‌های پتروشیمی کشور‌های دیگر بپردازیم و به توسعه آن‌ها مبادرت کنیم. توسعه چنین مجتمع‌هایی به لحاظ توسعه زنجیره ارزش برای کشور‌های هدف اهمیت دارد و منبع اشتغالی برایشان می‌شود. این نوع همکاری‌ها از یک طرف برای ما درآمد ایجاد می‌کند و از سوی دیگر، گسترش تعاملات با این کشور‌ها می‌تواند بسترساز مستحکم‌تر شدن ارتباطات ما به لحاظ سیاسی با آن‌ها باشد و زمینه را برای همکاری‌های بیشتر مهیا کند.» جمع‌بندی
به نظر می‌رسد دولت سیزدهم در حوزه دیپلماسی انرژی، رهیافت عملگرایانه در پیش گرفته است و حرکت در این مسیر، چشم‌انداز مثبتی نمایان می‌کند. اینکه با خنثی‌سازی تحریم‌های اعمالی رژیم امریکا علیه مردم کشورمان، تهدید تحریم را به فرصت بازارسازی تبدیل و از این رهگذر، منابع درآمدی جدید طراحی کنیم که در بلندمدت به رفاه عمومی کمک خواهد کرد. طبعاً نیل به چنین مقصودی در گرو اراده و استمرار است تا مشمول دیوان سالاری نظام حکمرانی بیمار نشود. از طرفی داشتن پیوست رسانه‌ای برای اقدامات صورت گرفته یک ضرورت است تا افکار عمومی در جریان قرار گیرد. ورود دولت سیزدهم به سال سوم خدمت، نشان می‌دهد فرصت زیادی برای عملیاتی‌کردن ایده‌ها ندارد و مردم نیز همچنان منتظر لمس نتایج اقدامات مختلف در سفره معیشت هستند که مع‌الاسف تاکنون به چشم نمی‌خورد و باید بیش از پیش جهدوجهاد شود.