روزنامه جوان
1402/04/10
صدای پای آب‌تصفیه‌شده
«تنش آبی» یکی از پرکاربردترین اصطلاحات حداقل یک دهه اخیر است که بار‌ها از سوی دغدغه‌مندان و کنشگران و البته برخی مسئولان مطرح شده و همچنان به عنوان یک خطر جدی مورد تأکید است، البته این مسئله صرفاً مربوط به ایران نیست، چه آنکه طبق گزارش اخیر آژانس محیط‌زیست اروپا (EEA) پیرامون تنش آبی و خشکسالی در قاره اروپا که بازوی رسانه‌ای وزارت نیرو نیز آن را منعکس کرده است، «سالانه حدود ۳۰درصد از مردم اروپا درگیر تنش آبی هستند.» همچنین مسئله «تنش آبی» از سوی مجمع جهانی اقتصاد به عنوان یکی از خطرات جدی جهانی معرفی شده است، بنابراین مسئله تأمین پایدار آب یک موضوع جهانی و تأمین پایدار آن در ایران به جد مورد مطالبه است.ایران اسلامی از آنجا که یکی از کشور‌های خشک و نیمه‌خشک به شمار می‌رود، همواره با محدودیت منابع آبی مخصوصاً در بخش‌های شرقی و مرکزی مواجه است. از این جهت دوگانه «مدیریت منابع آبی» یا «کمبود آب» در مسئله «تنش آبی» مورد توجه متخصصان قرار گرفته است، به این معنا که برخی کم‌آبی و مشکلات ایجاد شده از این ناحیه را صرفاً ریشه تنش آبی می‌دانند و برخی دیگر موضوع «مدیریت منابع آبی» را محور این مهم قرار می‌دهند.
سحر تاج‌بخش، معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواشناسی کشور اردیبهشت امسال در همایش تخصصی حکمرانی آب، موضوع «عدم‌مدیریت صحیح» را بیش از «کم‌آبی» دخیل دانست و در کنار سایر عوامل از «تغییر اقلیم» به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار در تشدید تنش آبی یاد کرد. این مقام مسئول، از قانون آب در ایران، رشد سریع جمعیت در اواخر دهه‌های۵۰ و ۶۰، تغییر اقلیم و خشکسالی، بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب، تحریم و مباحث اقتصادی، آب‌های مرزی، انتقال بین‌حوزه‌ای، جایگزین کردن چاه و سد به جای قنات و تغییر الگوی کشت در کشاورزی به عنوان برخی از مهم‌ترین چالش‌های آب یاد کرد و با استناد به گزارش واحد اطلاعات اکونومیست گفت: «در بررسی‌های جهانی، منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا دارای بیشترین تنش‌های آبی هستند و پیش‌بینی میشود ۴۴کشور در مناطق مذکور تا سال۲۰۴۰ با تنش آبی تا سطح «بسیار بالا» یا «بالا» مواجه شوند.»
رفع خشکسالی با بارورسازی ابرها!
به باوری برخی‌ها بارورسازی ابرها راهکار مناسبی برای تشدید بارندگی‌ها و در نتیجه رفع خشکسالی‌هاست، اما این ایده مورد پذیرش متخصصان قرار نگرفته است و با احتیاط درباره آن سخن می‌گویند. به باور تاج‌بخش، چنین روش‌هایی برای رسیدن به اهداف کلانی، چون افزایش سطح آب‌های زیرزمینی یا مقابله با خشکسالی‌ها در سطح کشور قابل اعتنا و اتکا نیست و مستندات سازمان بین‌المللی هواشناسی جهانی نشان می‌دهد نتایج بارورسازی ابرها برای تأمین آب‌های کشور ما و افزایش قابل توجه بارندگی چندان قابل اعتنا نبوده است.
حیات‌بخشی آب خلیج‌فارس به مرکز ایران
برخی خبرگان معتقدند از آنجا که تغییرات اقلیمی تأثیر گریزناپذیری بر وضعیت آب در کشورمان گذاشته است، باید ضمن مدیریت صحیح منابع آبی، از روش‌های نوین برای تأمین آب مردم به‌ویژه در فلات مرکزی ایران استفاده کرد، به همین منظور خط حدود هزارکیلومتری انتقال آب از خلیج همیشه فارس به کرمان و یزد از سوی سه شرکت صنعتی «مس سرچشمه»، «گل‌گهر» و «چادرملو» راه‌اندازی شد، به طوری که با خط نخست انتقال آب خلیج‌فارس، آب از غرب بندرعباس پس از شیرین‌سازی به مجتمع معدنی گل‌گهر سیرجان، سپس به مس سرچشمه در رفسنجان و فولاد چادرملو و در نهایت یک انشعاب هم برای معادن چادرملو در اردکان یزد منتقل میشود.
انتقال آب خلیج‌فارس و عمان به فلات مرکزی
علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو چندی پیش در تبیین برنامه دولت برای رساندن آب خلیج فارس و دریای عمان به فلات مرکزی گفته بود: «یک خط انتقال آب در گذشته و سال ۱۳۸۹ شروع به ساخت کرده بود که هم‌اینک به بهره‌برداری رسیده و عملیات اجرایی تصفیه‌خانه دوم این طرح در دستور کار است.» وی با اشاره به طرح انتقال آب از دریای عمان به استان سیستان‌وبلوچستان نیز گفته بود: «این خط در مجلس شورای اسلامی مصوب شد و عملیات اجرایی آن طی ماه‌های اخیر آغاز شده و ۸درصد پیشرفت فیزیکی دارد.» وی در بیان برنامه دولت برای انتقال آب خلیج‌فارس به اصفهان نیز تأکید کرده بود: «برنامه ساخت خط انتقال آب خلیج فارس به اصفهان از محل آب‌شیرین‌کن سیریک در غرب بندرعباس آغاز شده است و هم اکنون پیشرفت مناسبی دارد. برنامه داریم در استان‌های فلات مرکزی کشور که مسئله کمبود آب دارند، طرح‌های انتقال آب از دریا را اجرایی کنیم.»
انتقال آب شرب به شهر‌های کرمان و رفسنجان
سیدابراهیم رئیسی در ادامه برنامه‌های سفر یک‌روزه به استان کرمان، ظهر روز جمعه در بخشی از محل اجرای پروژه آبرسانی اضطراری به شهر‌های کرمان و رفسنجان از سامانه انتقال آب خلیج‌فارس به صنایع جنوب شرق کشور حضور یافت و با توضیحات دست‌اندرکاران از جزئیات اجرای این پروژه مطلع شد. طرح انتقال آب شرب به شهر‌های کرمان و رفسنجان به میزان ۳۰میلیون مترمکعب در سال با پیش‌بینی اعتباری بالغ بر ۳ هزارمیلیارد تومان آغاز شده و تاکنون ۱۶ کیلومتر لوله‌گذاری ۲ هزار میلیمتر، ۲۱ کیلومتر لوله‌گذاری‌هزارو ۸۰۰ میلیمتر و ۲۷ کیلومتر لوله‌گذاری‌هزارمیلیمتری از این پروژه برابر با ۵/۴۵ درصد از پروژه اجرا شده است.
وضعیت منابع آب کرمان
استان کرمان با وسعتی بالغ بر ۱۸۰هزار‌کیلومتر مربع به عنوان پهناورترین استان در جنوب کشور قرار دارد. این استان با متوسط بارندگی سالانه ۱۲۹ میلیمتر در سطح کشور در زمره مناطق خشک محسوب میشود. کاهش نزولات جوی، تداوم خشکسالی، رشد جمعیت و افزایش سطح زیر کشت باغات باعث کاهش حجم ذخیره سفره‌های آب زیرزمینی و تداوم این روند موجب افت کمی و کیفی منابع آب و بحرانی شدن بسیاری از دشت‌ها شده است. به اذعان آب منطقه‌ای کرمان، عدم‌امکان تأمین آب شرب مطمئن، برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، نشست زمین، عدم‌امکان استفاده از ظرفیت معادن و امکانات بالقوه استان از جمله اثرات ناشی از این بحران است، به همین دلیل این شرکت آب منطقه‌ای کرمان «ترغیب کشاورزان به استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری (قطره‌ای- بارانی)»، «اولویت‌بخشی در تخصیص‌های جدید آب جهت مصارف شرب و بهداشت شهری و روستایی، صنعت، مجتمع‌های گلخانه‌ای و دامداری‌ها»، «اعمال کاهش پروانه بهره‌برداری چاه‌ها با توجه به قوانین و مقررات مربوط»، «کنترل برداشت و جلوگیری از اضافه برداشت چاه‌های مجاز توسط گروه‌های گشت و بازرسی» و «پیگیری نصب کنتور‌های هوشمند آب و برق چاه‌های مجاز جهت کنترل میزان بهره‌برداری» را در دستور کار قرار داده است.
افتتاح طرح آبرسانی به بم و بروات
طرح آبرسانی به شهرستان‌های بم و بروات که در سفر سال گذشته دولت مردمی به استان کرمان، پس از ۱۰ سال وقفه دوباره فعال شده بود، پس از گذشت کمتر از یک سال از وعده رئیس‌جمهور به مردم شهرستان بم افتتاح و به بهره‌برداری رسید. طرح انتقال آب شرب به شهرستان‌های بم و بروات شامل خط لوله به طول ۵۷کیلومتر، ایستگاه پمپاژ به ظرفیت ۹۷۰ لیتر در ثانیه، دو مخزن ۱۰ و ۵هزار مترمکعبی و ۴۰کیلومتر خط برق است که فاز اول تصفیه‌خانه این طرح نیز به ظرفیت ۲۵۰ لیتر از مجموع هزارو ۵۰۰ لیتر بر ثانیه افتتاح شد. پروژه آبرسانی بم و بروات از سد نسا، بیش از ۱۰ سال نیمه‌کاره رها مانده بود و در حالی که سد نسا یکی از بهترین آب‌های استان را از منشأ کوه‌های جبال‌بارز دارد، مردم شهر‌های شرقی استان به ویژه بم از دسترسی به این آب باکیفیت محروم بودند.
تأمین، تصفیه و انتقال آب شرب شهر‌های بم و بروات به میزان ۲۰میلیون مترمکعب در سال و در فاز توسعه طرح شهر‌های فهرج، ریگان و نرماشیر و ۱۴۲ روستای مسیر به میزان حدود ۱۰میلیون مترمکعب در سال هدف (سال ۱۴۲۵)، چشم‌انداز و افق زمانی این طرح است که با توجه به وضعیت نامطلوب کمی و کیفی آب شرب منطقه و تبعات بهداشتی و اجتماعی ناشی از آن، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. این پروژه ۲۴۰هزار نفر ساکنان شهر‌های بم و بروات را تحت پوشش آب شرب سالم و پایدار قرار می‌دهد و فاز توسعه طرح آبرسانی به سایر شهرستان‌های شرق استان از جمله فهرج، نرماشیر و ریگان نیز تعداد ۴۲۲هزار نفر را تحت پوشش قرار خواهد داد.
رفع تنش آبی ۱۰هزار روستا
سیدابراهیم رئیسی روز جمعه در آیین بهره‌برداری از پروژه‌های آب، برق و فاضلاب استان کرمان، لازمه جبران عقب‌ماندگی‌ها در طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی و زیرساختی کشور را روحیه جهادی مدیران و مسئولان دانست و گفت: «ما در بخش آب، برق و فاضلاب مشکلاتی داریم که باید در سال‌های گذشته مرتفع می‌شد و به دلایلی مورد بی‌توجهی قرار گرفت، اما این دولت ضمن ارج نهادن به همه اقدامات صورت‌گرفته مصمم به جبران این عقب‌ماندگی‌هاست.»
رئیسی با بیان اینکه تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام از دستور کار‌های مهم دولت مردمی با روحیه جهادی مدیران است، افزود: «نتیجه چنین رویکردی بهره‌برداری از پروژه‌های مختلف آب، برق و فاضلاب در جای‌جای استان کرمان است.» رئیس‌جمهور هدف‌گذاری برای رفع تنش آبی ۱۰هزار روستا از سوی وزیر جهادی و پرتلاش نیرو را از جمله اقدامات مهم و قابل توجه دولت در رفع مشکلات مردم دانست و گفت: «امروز اعلام می‌کنیم در نتیجه چنین رویکردی مشکل تنش آبی بیش از ۳هزار روستا در کشور حل شده است و تا آخر دولت نیز مشکل مابقی روستا‌ها به تدریج حل خواهد شد.»
رئیسی تکمیل و بهره‌برداری از پروژه آبرسانی به شهرستان بم و بروات و بهره‌مندی مردم این منطقه از آب گوارا را از جمله اقدامات مهم و ارزشمند دولت در تکمیل زیرساخت‌های استان دانست و از وزارت نیرو، پیمانکاران، کارگران و مدیران استانی برای به سرانجام رساندن این طرح مهم قدردانی کرد.
رئیس‌جمهور استفاده از تجهیزات ساخت داخل و بهره‌مندی از تخصص مهندسان ایرانی را از ویژگی‌های مهم این پروژه دانست و گفت: «طرحی که امروز (دیروز) به بهره‌برداری می‌رسد، بخشی از پروژه بزرگ آبرسانی به نقاط مختلف استان کرمان است که هر ماه بخش دیگری از آن بهره‌برداری میشود و این طرح به مرور تکمیل خواهد شد.»
۴ برنامه دولت برای تأمین آب کرمان
همچنین علی‌اکبر محرابیان روز جمعه در آیین افتتاح آبرسانی از سد نسا به شهر‌های بم و بروات و ۱۵طرح صنعت برق و تصفیه‌خانه فاضلاب سیرجان در استان کرمان با بیان اینکه ما چهار برنامه را برای تأمین آب کرمان در دستور کار داریم، افزود: «برنامه اول این است که از ذخایر آب‌های سطحی و سد‌های استان کرمان بتوانیم حداکثر فایده را ببریم و پروژه‌هایی در جنوب، شرق و دیگر نقاط این استان به همین منظور تعریف شده است.»
محرابیان با اشاره به پروژه انتقال آب از سد نسا به شهر‌های بم و بروات بیان کرد: «همین موضوع برای سد جیرفت و تأمین آب این شهر و سد شهیدان امیرتیموری برای شهر رابر و مناطق اطراف آن پیش‌بینی شده است که برخی در مراحل نهایی هستند و برخی هم نیاز به حمایت و اعتبارات کافی دارند.»
وی با اشاره به استفاده از بهترین منبع آب و شیرین‌سازی آب دریا بیان کرد: «عملیات اجرایی این کلان پروژه در سال ۱۳۸۹ با حمایت دولت وقت آغاز شده و در ادامه با حمایت خوب مدیران دولت‌های یازدهم و دوازدهم ادامه پیدا کرده و در انتها و در دولت مردمی کار به خوبی پیش رفته است.»
وزیر نیرو خاطرنشان کرد: «در دولت مردمی پیش بینی شده عملیات خط دوم انتقال آب از دریا اجرایی شود که رئیس‌جمهور کلنگ عملیات اجرایی آن را به زمین زده‌اند.» وی ادامه داد: «طرح انتقال آب دریا به اصفهان در طول سه ماه بیش از ۳۵درصد پیشرفت داشته، ۶۰۰کیلومتر از مسیر آماده سازی، ۳۰۰کیلومتر حفر کانال و ۱۰۰کیلومتر هم لوله‌گذاری شده است. مسیر انتقال آب دریای عمان به استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان‌رضوی نیز حدود ۱۰درصد پیشرفت دارد و خطی هم برای استان فارس اختصاص یافته است.»
وی تصریح کرد: «برای تأمین آب آشامیدنی استان کرمان به ویژه برای مناطق شمالی این استان تدابیری اندیشیده‌ایم و تخصیص صادر شده تا برای شهر‌های کرمان، سیرجان، رفسنجان، انار و زرند از خط انتقال آب خلیج فارس آب آشامیدنی و بهداشتی پایدار را تأمین کنیم که کلنگ عملیات اجرایی این مسیر ۲۰بهمن سال۱۴۰۱ بر زمین زده شده و با سرعت بسیار خوبی این پروژه در حال اجراست.»
وزیر نیرو با اشاره به ظرفیت پساب برای تأمین آب بخش صنعت نیز گفت: «در استان کرمان برای حفظ منابع آب راهی جز رحم به برداشت از چاه‌ها نداریم، برخی از مناطق استان کرمان سالانه تا ۵/۱ متر کاهش آب سفره‌های زیرزمینی را دارند که این بسیار خطرناک است و باید برداشت آب در بخش چاه‌ها را تا حدود زیادی مدیریت کنیم.»
وی اظهار داشت: «با استفاده از آب سطحی، آب دریا و ظرفیت بازچرخانی آب بهداشتی حاصل از تصفیه‌خانه‌ها و طرح‌های تصفیه فاضلاب می‌توانیم بخش قابل توجهی از آب مورد نیاز استان کرمان را تأمین کنیم. پروژه خطوط جمع‌آوری، انتقال و تصفیه خانه سیرجان پروژه بسیار مهمی است که با روش بیع متقابل اجرا شده و امروز بر اساس بند (ع) تبصره ۸ قانون بودجه ۱۴۰۲ تمامی طرح‌های آب و فاضلاب کشور به صورت بیع متقابل اجرا میشود و سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذار از محل پساب به صورت فاینانس کار تأمین میشود و این سرمایه‌گذاری مطمئن است.»
وی با اشاره به اینکه آب تصفیه‌شده از پساب، آبی پایدار است و هیچ‌گاه دچار نوسان نمی‌شود، تصریح کرد: «ما ادعا می‌کنیم با این چهار برنامه در طول عمر دولت مردمی مسائل آبی شرق، شمال و جنوب و تمام نقاط استان کرمان را با حمایت قاطع دولت و مدیران استان و استفاده از ظرفیت عظیم معادن حل می‌کنیم.»
جمع‌بندی
به نظر می‌رسد دولت درصدد حل تأمین آب پایدار فلات مرکزی و جنوب شرق کشور است و برای رسیدن به این مهم از راهکار‌های متنوع استفاده می‌کند. یکی از راهکار‌های مدنظر، تصفیه آب و فاضلاب خروجی شهرهاست؛ روشی که در برخی مجتمع‌های بزرگ صنعتی با سرمایه‌گذاری کلان، اجرا شده و نتیجه داده است.
سایر اخبار این روزنامه
جبهه اصلاحات ازخیابان به صندوق رأی بازگردد
عینک کهنه و وضوح اندک سیاستگذاری فرهنگی ما
رخ‌نمایی هیولای فرونشست‌ها
نسخه‌پیچی آزاد به بهانه قطعی سیستم!
صدای پای آب‌تصفیه‌شده
اعتراض کنید کتک می‌خورید!
فوتبال ورشکسته است، کتمان نکنید
شلیک پلیس فرانسه به جمهوری پنجم
راهبرد امریکا در «خرید زمان» به جای توافق
تغییر استراتژی جنگی روسیه از دالان واگنر‌ها
سونامی اخبار بد
سکولاریسم قرآن‌سوز و خشونت‌آفرین غربی
انتخابات تناسبی نه تنها تبعیض نیست که عدالت است
این هیولا چشم در چشم ما دوخته است!
لانه کردن شیطان در حفره اختلافات برلین- پاریس
