هشدار جولان سالک!

ترسول/ سالک، بیماری نام آشنایی است که سالانه تعدادی از شهروندان را به ویژه در مناطقی که به لحاظ زیرساخت های شهری و بهداشت محیطی و فردی دچار فقر هستند، مبتلا می کند. بررسی های علوم پزشکی مشهد نشان می دهد که میزان ابتلا به سالک در بهار امسال حدود 20 درصد نسبت به بهار 1401 بیشتر بوده است و این افزایش آمار زنگ خطری است که باید جدی گرفته شود، آن هم در شرایطی که روزهای گرم تر سال در پیش است و جولان سالک نیز بیشتر! آمار کاهشی شیوع سالک از سال 91 برای اطلاع از آمارهای جولان سالک در استان، روش های درمان، پیشگیری از ابتلا و کنترل شیوع سالک با ناصر امینی، مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری های مرکز بهداشت استان گفت و گو می کنیم. وی به «خراسان رضوی» می گوید: در مجموعه تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تقریبا از سال 91 روند کاهشی در میزان ابتلا به سالک داشته ایم، در سال 91، درمجموع 4 هزار و 200 و در سال 1400 تقریبا 810 بیمار مبتلا به سالک داشتیم، اما در سال 1401 این عدد با افزایش حدود 50 درصدی به هزار و 270 بیمار رسید، مقایسه 3 ماه نخست امسال با سال گذشته نیز حدود 20 درصد افزایش را نشان می دهد، تا پایان خرداد 1401 تعداد 365 بیمار داشتیم که در همین بازه زمانی طی امسال 446 بیمار داشتیم. وی ادامه می دهد: عامل بیماری سالک، انگل تک یاخته ای به نام لیشمانیاست، این عامل بیماری توسط پشه خاکی انتقال پیدا می کند، با شکستن زنجیره انتقال بیماری، یقینا می توانیم این بیماری را کنترل کنیم. وی می افزاید: در مجموع دو نوع لیشمانیا یا سالک پوستی وجود دارد، یکی نوع شهری یا خشک که ضایعه پوستی خشکی ایجاد می کند و دیگری نوع روستایی یا تر که ترشحات بیشتری دارد. فردی که بیمار باشد، تبدیل به مخزن این انگل می شود و پشه خاکی می تواند موجب سرایت این انگل به افراد دیگر شود. در واقع پشه ممکن است روی زخم فردی که زخم فعال پوستی دارد و در ادامه مبتلا به انگل شده، بنشیند و با گزش و خون خواری از این قسمت، انگل وارد پشه می شود و پشه بیماری را به سایر افراد سالم انتقال می دهد. اگر زخم پوستی دارید، آن را بپوشانید امینی درخصوص راهکارهای پیشگیری از ابتلا به سالک می گوید: اولین و مهم ترین کار این است که اگر فردی زخم پوستی دارد که بهبود آن طول کشیده، حتما به پزشک یا مراکز خدمات جامع سلامت  و مراکز بهداشتی مراجعه کند تا تحت درمان قرار بگیرد و آموزش های مربوط به پوشیده نگه داشتن زخم و جلوگیری از گزش پشه از آن محل را دریافت کند تا طول درمان بدون انتقال بیماری طی شود. وی دومین راه پیشگیری از ابتلا به سالک را مبارزه با پشه خاکی برمی شمرد و می افزاید: پشه ها معمولا در زباله ها، فاضلاب های روباز، نخاله ها، محیط های مرطوب و تاریک تخم گذاری می کنند. نخاله های ساختمانی رها شده، ساختمان های نیمه کاره و مخروبه،حتی ساختمان های در حال ساخت که هنوز روی آجرهایشان، نمای بیرونی کار نشده است و خلل و فرج آجرها محل بسیار مناسبی برای تخم گذاری پشه ها هستند. مدیریت این مکان های مولد آلودگی در کنترل جمعیت پشه ها و زنجیره ابتلا به سالک بسیار موثر خواهد بود. حاشیه مشهد، اولین کانون سالک مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری های مرکز بهداشت خراسان رضوی درباره کانون های فعال سالک در مجموعه تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مهم ترین کانون را خود شهر مشهد و به ویژه مناطق حاشیه شهر می داند و می گوید: پس از مشهد شایع ترین کانون ها طرقبه  وشاندیز هستند. تقریبا همه جای مشهد با ضعف و قدرت متفاوت درگیر سالک است اما مهم ترین مناطق، حاشیه شهر است. به چند دلیل که یکی از آن ها پرجمعیت بودن این مناطق است و دیگر این که نکات بهداشتی در این مناطق کمتر رعایت می شود. فاضلاب در معابر رها می شود و جمع آوری زباله به درستی انجام نمی شود. سوم این که در واقع در این مناطق، مکان هایی وجود دارد که ممکن است مخزن پشه خاکی و خود انگل سالک باشد. کودکان، بیشترین مبتلایان به سالک امینی تاکید می کند: سالک در فصل های گرم سال به دلیل فعالیت بیشتر پشه ها بیشترین فعالیت بیماری را دارد. همچنین بیشترین بیماران مبتلا به سالک، کودکان هستند، زیرا در ساعات غروب آفتاب که فعالیت پشه ها بیشتر است، معمولا کودکان بیشتر در کوچه ها و مکان های آلوده مشغول بازی و در معرض گزش هستند. وی ادامه می دهد: درمان سالک مثل همیشه رایگان است و دغدغه ما این است که بیماران در همان ابتدای کار به مراکز خدمات جامع سلامت مراجعه کنند تا به طور کامل، بدون کمترین عارضه یا اثر باقی مانده از زخم روی پوست درمان شوند و از ابتلای عزیزان شان به این بیماری نیز جلوگیری شود. داروها به صورت رایگان در اختیار بیماران قرار می گیرد و در صورت تشدید بیماری و مقاومت سالک به درمان یا ایجاد آلودگی در بخش هایی که به لحاظ زیبایی حائز اهمیت هستند مانند صورت، بیمار به صورت رایگان به مراکز ویژه تری ارجاع می شود. وی تاکید می کند: سالک اگر به حال خود رها شود، بهبود پیدا می کند، اما محل زخم آن به شکل ناخوشایندی باقی می ماند که آثار روحی و روانی ناراحت کننده ای برای بیماران، به ویژه کودکان و دختران ایجاد می کند،اما اگر تحت درمان قرار بگیرد اغلب کوچک ترین اثری از آن باقی نمی ماند.