باغ یا جنگل اروپا؟!
[راضیه زرگری] اگرچه فرانسه مدعی است که تنش‌ها در 24 ساعت گذشته کاهش یافته، زیرا مقامات تلاش می‌کنند پیامدهای قتل نوجوان 17ساله را مهار کنند، اما این رویدادها بار دیگر بحث درباره نابرابری اجتماعی و نژادپرستی در فرانسه را احیا کرده است. عمار، ساکن محلی 54ساله حومه لیل، به یک ساختمان اداری که توسط معترضان به آتش کشیده و ویران شده، نگاه می‌کند و می‌گوید: «فرانسه احساس می‌کند که «بشکه باروت» است. تنها چیزی که نیاز دارد شعله‌ای است تا همه آن را آتش بزند، زیرا همه عوامل تبعیض اینجاست: بیکاری، مشکلات مسکن، مسائل نابرابری اجتماعی و... با همه اینها، فقط یک جرقه لازم است تا همه چیز به آتش کشیده شود.»
نتیجه نادیده گرفتن قوانین و نظم اساسی
دیلی‌تلگراف به هرج‌ومرج ایجادشده در شهرهای فرانسه پس از کشته‌شدن نوجوان آفریقایی‌تبار به ضرب گلوله نیروهای امنیتی اشاره کرده و نوشته است: «پس از پنج روز شورش در سراسر فرانسه، این احساس به‌طور فزاینده ایجاد شده که وضعیت کنونی این کشور عمدتا نتیجه تقریبا یک ربع قرن نادیده‌گرفتن قوانین و نظم اساسی توسط دولت‌های شکست‌خورده است. ویدیویی از ناهل 17ساله پخش شده که ظاهرا به پلیس‌هایی گوش می‌دهد که او را در خیابان متوقف کردند، اما پلیس با شلیک گلوله او را می‌کشد؛ این ویدئو در اکثریت فرانسه - نه فقط ساکنان محله‌های قومیتی کشور پخش شده است.
راهپیمایی و تظاهرات 6هزار نفری که روز بعد در واکنش به این قتل انجام شد و مردم خواستار «عدالت» شدند، کاملا مشروع تلقی می‌شد تا زمانی که به شکلی فاجعه‌بار و کاملا آشنا تشدید شد. شورش، اتهامات تنش‌زا مثل نژادپرستی دولتی، اینکه «آنها» می‌خواهند «ما» را بکشند و در ادامه به‌معنای واقعی کلمه اغتشاش و تخریب؛ آتش‌زدن و خرابکاری، از ایستگاه اتوبوس تا مغازه‌ها، مهدکودک‌ها، اماکن اجتماعی و سرقت اموال خصوصی و عمومی در همه جا.
اعتراض، سرکوب و خشونت در شهرهای مختلف فرانسه در حالی اتفاق می‌افتد که چندی پیش جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته بود:«اروپا مانند باغ است و بقیه کشورهای دنیا مانند جنگل هستند.» اما اتفاقات چند روز اخیر فرانسه و چند کشور دیگر اروپایی نشان می‌دهد این کشورها به جنگل بیشتر شبیه هستند تا دیگر کشورهای دنیا.
چرخه جدیدی از وحشی‌گری و سرکوب از کجا آغاز شد؟
دیلی‌تلگراف در این مقاله که با عنوان «جهان ناباورانه نظاره‌گر فرانسه در حال فروپاشی از درون است» ادامه آورده است: «حدود یک ربع قرن است که تخریب نیهیلیستی در فرانسه تحمل شده است. این وضعیت از فرانسه تحت ریاست‌جمهوری شیراک آغاز شد. از آن زمان به شکل فزاینده‌ای، تظاهرات و راهپیمایی‌ها توسط غارتگران به سمت و سوی اغتشاش کشیده شد؛ درحالی‌که راهپیمایی و تظاهرات به‌عنوان یک سنت قدیمی و مدون فرانسوی شناخته‌شده و براساس قانون، برنامه زمانبندی و مسیر آن باید از اول ماه به مسئولان استان و شهر اعلام شود.
این افراد اما رفته‌رفته به جای اعتراض، خواسته خود را با تخریب بیان کردند؛ ویترین فروشگاه‌ها را شکستند و هر آنچه را نتوانستند به سرقت ببرند درهم‌کوبیدند. پلیس در ابتدا از ترس مواجهه با اتهامات خشونت و وحشی‌گری سیستماتیک چندان با آنها درگیر نشد تا اینکه نهایتا وارد عمل شد و به این سبک جدید از اعتراض‌ها شدیدا واکنش نشان داد و چرخه جدیدی از وحشی‌گری و سرکوب را
آغاز کرد.
تا سال ۲۰۰۵، این چرخه کاملا از کنترل خارج شده بود. مرگ دو مرد جوان به نام‌های زید بنا ۱۷ساله و بونا ترائوره ۱۵ساله که تلاش کردند از ترس پلیس در ترانسفورماتور برق فشار قوی پنهان شوند و نهایتا بر اثر برق‌گرفتگی جان‌شان را از دست دادند، شورش‌های یک هفته‌ای را برانگیخت. فعالان آمریکایی هم تلاش کردند تا از این رویکردهای پیچیده فرانسوی درخصوص قومیت و شهروندی به شکلی ساده‌تر تقلید کنند.»
این مقاله می‌افزاید: «امانوئل مکرون درحالی‌که از سناریویی که بعد از مرگ جورج فلوید به راه افتاد و اعتراض‌های موسوم به «زندگی سیاهپوستان مهم است» را رقم زد، آگاه است، بعد از مکث یکی دو روزه، اعزام ژاندارم‌ها و درنهایت منع آمدوشد را اعلام کرد و ارتش به خیابان‌ها آمد. در همین حال به‌نظر نمی‌رسد که اوضاع چندان آرام شده باشد؛ رئیس‌جمهوری فرانسه مجبور شد تا سفر رسمی‌اش به آلمان را لغو کند، کنترل اوضاع هم به سرعت از دستان او خارج می‌شود.»
جریمه والدین، پاسخ دولت به آشوبگران زیر سن قانونی
از آنجایی که بخش قابل توجهی از معترضان خیابان‌های فرانسه در پنج شبانه‌روز گذشته گروه‌های سنی نوجوان و نسل زد هستند، بخشی از اظهارات اریک دوپون مورتی، وزیر دادگستری فرانسه، در توییتر پخش شده که اعلام می‌کند: «والدین آشوبگران زیر سن قانونی، جریمه می‌شوند. والدینی که از اختیارات والدگری خود استفاده نکنند، به دو سال حبس و ۳۰ هزار یورو جریمه محکوم خواهند شد.» او در تشریح بخشنامه‌ای برای «واکنش سریع، محکم و هدفمند» به عاملان خشونت شهری به مسئله بازداشت‌ها که بیشتر موارد آن به افرادی زیر سن قانونی است، اشاره کرد و انگشت اتهام را به سمت والدین گرفت.
درحالی‌که گفته می‌شود بیشتر بازداشت‌شدگان را نوجوانانی زیر سن قانونی تشکیل می‌دهند، وزیر دادگستری اعلام کرد: «گستردگی تخلفاتی که طی چند روز گذشته در بسیاری از شهرهای سراسر کشور رخ داده، سازمانی را می‌طلبد که امکان پردازش کارآمد رویه‌های آغاز شده در مورد این حقایق را فراهم کند تا بتواند پاسخ جنایی سریع، قاطع و سیستماتیک به عاملان آنها را بدهد.»
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، نیز از والدین خواسته است که مسئولیت فرزندان خود را بپذیرند. وزارت دادگستری گفته است که 30درصد از دستگیرشدگان زیر سن قانونی بوده‌اند، درحالی‌که درمانین وزیر کشور میانگین سنی افراد دستگیرشده را 17سال اعلام کرده است. این اعتراض‌ها نشان‌دهنده یک بحران جدید برای مکرون است که شنبه مجبور شد سفر دولتی به آلمان را به تعویق بیندازد، پس از ماه‌ها تظاهرات اغلب خشونت‌آمیز که در ژانویه به‌دلیل تصمیم او برای انجام اصلاحات چالش‌برانگیز بازنشستگی آغاز شد.
دولت فرانسه بعد از پنج روز اعلام کرد که شورش و غارت آرام شده است آن هم به مدد نیروهای امنیتی بسیار گسترده‌ای که برای فرونشاندن ناآرامی‌هایی که در پنج روز پس از تیراندازی مرگبار پلیس به یک نوجوان، به‌کار گرفته شده‌اند. جرالد دارونین، وزیر کشور، روز گذشته در توییتر نوشت: «شبی آرام‌تر به لطف اقدام قاطعانه پلیس».
بازداشت بیش از 2 هزار نفر
تاکنون بیش از 2 هزار نفر در شهرهای مختلف فرانسه بازداشت و صدها پلیس هم زخمی شده‌اند. حدود 50نفر از 45هزار افسر پلیس اعزام شده برای مقابله با معترضان، مجروح شدند که کمتر از شب‌های قبل است. نیروهای مقابله با معترضان به نوشته فایننشال تایمز شامل واحدهای متخصص مقابله با خشونت شهری با وسایل نقلیه زرهی هستند که به مارسی و لیون فرستاده شده‌اند؛ جایی که میزان غارت در مراکز شهر بسیار بد بوده است. پلیس همچنین خیابان شانزه‌لیزه در پاریس را مسدود کرد تا از غارت مغازه‌های لوکس آن جلوگیری کند.
پیشخدمت یک رستوران: مکرون در حال از دست دادن کنترل فرانسه است
یامید بنسوسان، پیشخدمت یک رستوران محلی، می‌گوید: «من از خانواده ناهل حمایت می‌کنم، اما مخالف خشونت و تخریب هستم. بیشتر مردم اینجا چنین احساسی دارند. با این حال، مکرون در حال از دست دادن کنترل فرانسه است. هزاران نفر دستگیر شده‌اند. مدارس، مراکز اجتماعی، سالن‌های شهر، مجتمع‌های ورزشی و دفاتر پست به آتش کشیده شده‌اند. غارت‌ها از سوپرمارکت‌های لیدل گرفته تا فروشگاه‌های اپل دیده می‌شود. ژاندارم‌ها و نیروهای ویژه، علاوه‌بر نیروی پلیس مستاصل هستند و برای گشت‌زنی شبانه به خیابان‌ها آمده‌اند.» بزرگ‌ترین مکان آتش‌سوزی در مارسی بود، جایی که پلیس گاز اشک‌آور شلیک کرد و با جوانان، درگیر نبردهای خیابانی شد و در اواخر شب آنها را از اطراف خیابان مرکزی شهر متفرق کرد. همچنین درگیری‌های گسترده و دستگیری‌های متعدد در نیس در ریویرا و استراسبورگ در شرق فرانسه رخ داد، اما در بیشتر شهرها -ازجمله لیون، جایی که پلیس نفربرهای زرهی و یک بالگرد را در آن مستقر کرد- حوادث کمتری از روز جمعه گزارش شده است.
سومین اپیزود چالش‌برانگیز دوران ریاست‌جمهوری مکرون
این ناآرامی به تحلیل این روزنامه انگلیسی تعریف یک چالش سیاسی جدید برای رئیس‌جمهوری، امانوئل ماکرون، است. این سومین اپیزود از اعتراضات خشونت‌آمیز است که او از زمان انتخاب شدن به‌عنوان رئیس‌جمهوری در سال 2017پس از جنبش مردمی جلیقه زردها که در سال 2018به‌دلیل پیشنهاد مالیات بر سوخت و همچنین اعتراضات اوایل سال‌جاری به اصلاحات قانون بازنشستگی آغاز شد، با آن مواجه شده است.
تهدیدی برای پلیس وجود نداشت با این حال به پسر نوجوان شلیک کرد
اعتراض‌ها به‌سرعت افزایش یافت، زیرا فیلمی از این حادثه، اندکی پس از آنکه اتفاق افتاد، در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد و شواهد نشان می‌داد هیچ تهدید فوری برای دو افسری که قصد داشتند خودروی نوجوان را متوقف کنند، وجود نداشت. همین مسئله خشم مردم به‌ویژه هم‌سن‌و‌سالان این نوجوان را بیشتر برانگیخت. با این وجود، اتهاماتی مبنی‌بر قتل عمد علیه یکی از افسران مطرح شده و او در بازداشت موقت به سر می‌برد که اقدامی نادر در چنین مواردی است.
مادربزرگ ناهل: من از پلیس فرانسه ناراحت هستم
نادیا، مادربزرگ ناهل که با شبکه فرانسوی BFM TV در نانتر صحبت کرده، می‌گوید از مردانی که نوه‌اش را متوقف کردند و کشتند، «ناراحت» است، اما به آن معنا نیست که از تمام افسران پلیس متنفر است. او با تاکید بر اینکه «به عدالت اعتقاد دارد»، از گم شدن دخترش خبر داده است و می‌گوید: «ناهل مرده است. دخترم گم شده... او دیگر زندگی ندارد. او در حالی که درخواست‌هایش را برای آرامش و پایان‌دادن به آشوب تکرار می‌کند، می‌افزاید: «مدارس را خراب نکنید، اتوبوس‌ها را خراب نکنید، مردم هستند که سوار این اتوبوس‌ها می‌شوند.» او پیش‌تر گفته بود که آشوبگران از مرگ ناهل به عنوان بهانه برای غارت استفاده می‌کردند.
