نقطه عطف روابط فرهنگی تهران - مسکو
مسعود احمدوند رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه
برگزاری هفته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه پدیده مبارکی است که میتوان از آن بهمثابه فرصتی طلایی در عرصه دیپلماسی عمومی یاد کرد. رویدادی که از امروز (13 تیرماه) آغاز میشود و به مدت پنج روز (تا 18 تیرماه) ادامه خواهد داشت، ناظر به دو بُعد ماهوی و شکلی قابل تحلیل و بررسی است. در بُعد ماهوی، بهصورت کلی با نوعی معناگرایی و اعتبارسنجی خاص در عرصه دیپلماسی عمومی و فرهنگی مواجه هستیم. صورتبندی این نگاه خاص، با توجه به ماهیت گفتمانی و فرهنگی انقلاب اسلامی چندان پیچیده نیست.
ماهیت انقلاب اسلامی ایران برخاسته از فرهنگ است و آرمانهای آن، اقشار پیشرو در آن و کانونهای آن همه فرهنگی بودهاند. پس ما در اینجا از بستر و لایهای درونی سخن میگوییم که دیگر حوزهها (مانند سیاست و اقتصاد) متناظر و معطوف به آن شکل میگیرند. بدیهی است در نظامی برخاسته از فرهنگ، متعلقات فرهنگ از جمله دیپلماسی فرهنگی اهمیتی مضاعف پیدا میکنند. آنچه در هفته فرهنگی ایران در روسیه و موارد مشابه رخ میدهد، تبلوری از همین دیپلماسی پویا، خصوصا در عصر کنونی تلقی میشود. جایی که ما به جای «تصور ملتها از یکدیگر» باید به «درک متقابل ملتها» برسیم.
موضوع دیگر، ناظر بر اهمیت برگزاری هفته فرهنگی ایران در روسیه، مناسبات عمیق و گسترده دو کشور است؛ برگزاری نمایشگاه فرش و صنایع دستی، صنایع خلاق هنری، فناوریهای نوین رایانهای، دو اجرای مشترک در قالب ارکستر ملی ایران و ارکستر جوانان روسیه با بهرهگیری از سازهای ایرانی در مسکو و سنپترزبورگ و ..... جملگی نشاندهنده گستردگی و عمق این رویداد است. در این فضا، شاهد شکلگیری تعاملات فرهنگی گستردهای میان هنرمندان و صاحبان صنایع فرهنگی سنتی و نوین در ایران و روسیه خواهیم بود. از اینرو، برگزاری هفته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه، نقطه عطفی در همکاریهای بین دو کشور محسوب میشود. آثار و تبعات برگزاری این هفته فرهنگی نیز قطعا محدود به یک بازه زمانی خاص نیست و دامنه دربرگیری و تاثیرگذاری آن معطوف به آینده خواهد بود.
زمانی که سخن از همکاری بازیگران و کشورهای همسو با یکدیگر در نظام بینالملل به میان میآید، قطعا «همکاریهای فرهنگی» را باید مهمترین بُعد این همافزایی و همپوشانی تلقی کرد. این قاعده در خصوص دو کشور روسیه و ایران نیز صادق است. دو بازیگر مهمی که در جامعه جهانی توانستهاند به الگوی ایستادگی در برابر زیادهخواهی و ستیزهجویی دشمنان مشترکی مانند آمریکا تبدیل شوند. قطعا در چنین فضایی، برگزاری هفته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه علاوه بر تعمیق پیوند دو ملت، آثار و برکات زیادی نیز در بُعد راهبردی برای نظام و ملت عزیزمان خواهد داشت.