روزنامه جوان
1402/04/17
غدیر تجلی روح ایمان
نزول آیه اکمال دین در روز ۱۸ ذی‌الحجه سال دهم هجری در غدیر خم از منظر تحلیل دین‌پژوهانه، رویداد مهمی است. آیه شریفه‌ای که در آن خداوند متعال به صراحت از کامل شدن دین و اتمام نعمت سخن می‌گوید. آنچه دین اسلام را کامل کرد، گوهر «ولایت» و «امامت» بود تا بعد از پایان عمر شریف خاتم‌الانبیا، دین اسلام بالنده‌تر به حیات خود ادامه دهد و ایمان حقیقی بدون تحریف استمرار یابد. تبیین ولایت در روز غدیر، در واقع تبلور روح ایمان و آینده‌نگری برای امت اسلامی است.امت پیامبر آخرین که باید به سوی پایان جهان حرکت کنند، نیازمند نقشه و راهنمایی هستند که آن‌ها را در این مسیر هدایت کند و خداوند با اعطای ولایت، نعمت را بر آنان تمام کرد و امامت را واسطه فیض الهی و هدایت بشر و حفظ اسلام قرار داد. با این نگاه، غدیر فقط یک رویداد در سال ۱۰ هجری نیست، بلکه آغاز سلسله امامت برای استمرار حرکت حق است و شاید به همین دلیل است که آن را «عید الله‌الاکبر» خوانده‌اند.
استاد شهید مطهری درباره فرق بین «اکمال» و «اتمام» که در این آیه آمده، می‌نویسد: «اتمام» در جایی گفته میشود که سازه‌ای قبلاً ناقص باشد؛ مانند ساختمان قبل از آنکه همه کارهایش تمام شود، آن را «ناتمام» می‌گویند. اما اکمال زمانی است که چیزی شاید پیکره‌اش درست و تمام باشد، ولی از باب اینکه روح ندارد و آن آثاری که انتظار است، بر آن مترتب نمی‌شود می‌گویند کامل نیست. در آیه اکمال، این دستور (یعنی نصب امام علی به امامت) به اعتبار اینکه دستوری از دستور‌های دین و جزئی از اجزای آن است، موجب تمام شدن دین شد. باز همین دستور به اعتبار اینکه اگر نمی‌بود همه دستور‌های دیگر ناکامل بود، کمال همه آن‌ها به شمار می‌رود؛ زیرا روح دین ولایت و امامت است و اگر انسان ولایت و امامت نداشته باشد اعمالش حکم یک پیکر بدون روح را پیدا می‌کند.»
تاریخ به ما می‌گوید ایرانیان ولایت امیرالمؤمنین و اهل‌بیت (ع) را با جان و دل خود پذیرفته‌اند و هرچند اعراب موفق به براندازی پادشاهی ساسانی با اتکای به قدرت شمشیر خود شدند، اما سال‌ها طول کشید تا ایرانیان به اسلام بگروند و بسیاری از ایرانیان با میل خود پیرو اهل‌بیت (ع) شدند. حضور گسترده نوادگان امیرالمؤمنین (ع) در جای‌جای این سرزمین به‌خوبی نشان از میزان تمایل قلبی ایرانیان به اهل‌بیت (ع) دارد و هر گنبد و گلدسته مضجع مطهر یک امامزاده در اطراف‌واکناف این کشور را باید به‌مثابه پرچم حب علی و ولایت‌پذیری این مردمان دانست.
در روزگار ما نیز همین معنای اصیل غدیر در حال بازیابی است. در زمانه‌ای که همه قدرت‌های شیطانی در حال تقلا‌های شبانه‌روزی برای گسستن بشر از فطرت حقیقی خویش و کشتن روح ایمان در بنی‌آدم هستند، جمع شدن مؤمنین و گرامیداشت هدیه بزرگی که خداوند در میان آن‌ها به ودیعت نهاده است، خود حادثه مهمی است که نبایست نادیده انگاشته شود. برای مردمانی که قرن‌ها دل در گرو علی (ع) و اولادش داشته‌اند، تجمع بزرگ جشن غدیر در واقع برونداد ایمان جمعی است که از اعماق قرون و اعصار با خود بر دوش کشیده‌اند. غدیر برای ایرانیان و همه محبان اهل‌بیت (ع) رمز جاودانگی ایمان است و نکوداشت جمعی آن در واقع شکرگزاری به ذات ربوبی به خاطر این ودیعت گرانبهایی است که این مردمان را لایق آن دانسته است.
تجمع پرشکوه ایرانیان در روز غدیر در واقع پاسخ محکمی است به آنان که از افول ایمان در این جامعه سخن می‌گویند. ایمان و ولایتمداری، برای این مردمان پدیدار‌هایی سیاسی، مقطعی و زودگذر نیستند که باد‌های «پاییز»ی بتوانند خدشه‌ای به آن وارد کنند. منقول است که پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم به هنگام تلاوت قرآن به این آیه رسیدند که خداوند می‌فرماید: «.. وَ اِنْ تَتَوَلَّوْا یَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَیْرَکُمْ ثُمَّ لا یَکُونُوا اَمْثالَکُمْ؛ و اگر روی برگردانید (خداوند) جای شما را به مردمی غیر از شما خواهد داد که مانند شما نخواهند بود.» از آن حضرت پرسیدند: کسانی که اگر ما روی برگردانیم خداوند آن‌ها را به جای ما قرار می‌دهد چه کسانی هستند؟ روایت‌شده که رسول خدا درحالی‌که بر دوش سلمان فارسی می‌زد فرمود: «این مرد و قوم او هستند.» ولایت روح حقیقی ایمان است که در غدیر در کوی و برزن خود را به رخ می‌کشد و آنچه در خیابان‌های ایران دیدیم، گوشه‌ای از این روح بزرگ و جاودانه است که در این ملت بزرگ ریشه دوانده است.
