گمانه قوی از دخالت اروپا در کشتی‌شکستگی پناهجویان

خبر غرق‌شدن حدود ۳۰۰ مهاجر طی یک هفته در سواحل جزایر قناری، دردناک است و شنیدن آن قلب هر انسانی را به درد می‌آورد، اما قرار نیست این ماجرا برای همیشه تمام شود، چراکه این اولین قایقی نبود که غرق شد و رؤیای مهاجران را با خود به آب برد و البته آخرین قایق هم نخواهد بود.
عده‌ای در جست‌وجوی پیکر بی‌جان مهاجران هستند، اما هنوز نتوانسته‌اند آن‌ها را پیدا کنند. جان انسان‌هایی که امروز برخی برایش ابراز نگرانی می‌کنند، روز گذشته اهمیت نداشته است، چراکه برخی شرایط رفتنشان را مهیا کردند و برخی هم در کشورشان را به رویشان بستند، مردمانی که از اینجا رانده و از آنجا مانده‌بودند و در نهایت هم به کام مرگ کشیده شدند. برخی سکوت کرده‌اند و برخی دیگر هم سعی می‌کنند سهم خودشان را در این فاجعه کمرنگ نشان دهند، اما این اتفاق به خوبی نشان می‌دهد کشور‌هایی که مدعی حقوق بشر هستند، رفتارشان خلاف ادعایشان است، چراکه حقوق بشر برای زمانی است که «بشر» زنده باشد نه زمانی که آن بشر بمیرد و برای مرده‌اش سنگ به سینه بزنند. چنین وضعیتی یک ظن قوی ایجاد می‌کند، اینکه خود اروپا در ناکامی پناهجویی محرومان مداخله غیرمستقیمی دارد.
مهاجران کوچک غرق‌شده در بایکوت خبری رسانه‌ها
یک دختر هشت ساله روز پنج‌شنبه بر اثر ورود خودرو به یک دبستان در ویمبلدون در جنوب غربی لندن جان خود را از دست داد. عکس این دختر دانش‌آموز در صفحه اول سه روزنامه انگلیسی چاپ شد، اما آیا این روزنامه‌ها درباره مرگ حدوداً ۳۰۰ مهاجری که در سواحل جزایر قناری ناپدید شده‌اند نیز گزارش یا خبری نوشته‌اند؟


امدادگران اسپانیایی می‌گویند که در آب‌های نزدیک به جزایر قناری در جست‌وجوی قایقی حامل بیش از ۲۰۰ مهاجرند که بیش از یک هفته پیش ناپدید شده‌است. کودکان زیادی در میان مسافران این قایق بوده‌اند. دو قایق مشابه دیگر، با ده‌ها مهاجر مسافر نیز ناپدید شده‌اند. جست‌وجو برای یافتن سرنشینان یک قایق پناهجویان که هفته پیش در نزدیکی جزایر قناری ناپدید شد، ادامه دارد. گفته می‌شود دست‌کم ۲۰۰ پناهجو، اکثراً از کشور‌های آفریقایی در این قایق بوده‌اند. یک هواپیمای تجسسی اسپانیا در حال جست‌وجو در جنوب این جزایر است و از کشتی‌های حاضر در منطقه خواسته شده به جست‌وجو کمک کنند. گفته شده‌بود دو قایق کوچک‌تر هم که از همان منطقه حرکت کرده‌اند، گم شده‌اند. اطلاعات کمی درباره این دو قایق در دسترس است، اما به گزارش رویترز یکی ۶۰ و دیگری ۶۵ سرنشین داشته‌است. به این ترتیب در مجموع از سرنوشت حدود ۳۰۰ سرنشین این سه قایق خبری در دست نیست. نگاه کشور‌های سرمایه‌داری به مهاجران، نگاه کالایی است
در رابطه با این ماجرا، محمدصالح نقره‌کار، دبیر کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای مرکز به «جوان» می‌گوید: «تمایز میان حقوق شهروندی و حقوق بشری این است که حقوق بشر، قابلیت محدود کردن به موضوع تابعیت را ندارد و فارغ از اینکه شهروند در چه وضعیت شناسنامه‌ای و هویتی قرار داشته باشد باید مورد توجه دولتی که در آن قلمرو، نقض حق صورت می‌گیرد، بررسی شود، اما به صورت کرات شاهد تضییعاتی در این رابطه هستیم.»
او ادامه می‌دهد: «اصولاً قوانین و مقررات بین‌المللی و اصل حاکمیت سرزمینی در نظام حقوقی هر کشوری بر مبنای نظام‌واره‌ای که در حوزه پذیرش مهاجران و اتباع دارد، مبادرت به سیاستگذاری عمومی در این حوزه می‌کند. منتها این امر نافی این نیست که حقوق قانونی و به خصوص حق حیات افرادی که به آنجا وارد می‌شوند، نادیده گرفته‌شود یا در کشاکش برخورد دوگانه نسبت به این حقوق، بی‌توجهی و گاهی تعرض شود.» نقره‌کار اظهار می‌دارد: «نگاهی که بسیاری از کشور‌های سرمایه‌داری در حوزه مهاجرت دارند، کاملاً نگاه کالایی است و با شهروندانی که پول یا سرمایه یا اندیشه‌ای با خودشان ببرند برخورد فرش قرمزی دارند، اما این دلیل بر این نمی‌شود افرادی که از این وجاهت برخوردار نیستند با نفی حق مواجه شوند.»
او در رابطه با نپرداختن رسانه‌های انگلیسی به مسئله ماجرای اخیر غرق شدن مهاجران می‌گوید: «نگاه سرمایه‌سالارانه، سایه‌گستر بر موازین حقوق بشر شده و رسانه‌هایی که به این موضوعات می‌پردازند، طبیعتاً تابع نظام موازین سیاسی دوگانه‌ای هستند که در زمینه اتباع و مهاجران اهمال می‌شود.»
نقره‌کار با بیان اینکه ماجرای غرق‌شدن مهاجران یک هشدار برای مسئولان ایرانی است، تصریح می‌کند: «روند مهاجرت هم در مورد نخبگان و هم افرادی که به دلیل فقدان منزلت اجتماعی از کشور خارج می‌شوند به حدی است که نمی‌توانیم یک نظام حقوقی پیش‌بینی‌ناپذیر در این خصوص اعمال کنیم. ما به اعتبار کثرت مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور نیازمند یک نظام حقوقی رصد، پایش، مراقبت، کنترل، نظارت و دیده‌بانی و تضمین‌گری حقوق ایرانیانی هستیم که به خارج از کشور می‌روند. از سوی دیگر سایر افراد از کشور‌های دیگر نیز که دچار چالش و نقض حیات شده‌اند، بشر هستند و باید از نهاد‌های حقوق بشری منطقه‌ای و بین‌المللی خواست که در این حوزه‌ها تصمیمات اثربخش و کارآمدتری اتخاذ کنند تا هر دولتی اجازه ندهد به خودش که با نقض و مقررات مربوط به حوزه مهاجران و اتباع، نسبت به آن‌ها نارواداری صورت دهد.»