عبور از دروازه شرق آفریقا با سبد کشاورزی


مزرعه کشت فراسرزمینی ایران در اوگاندا، رو چهارشنبه ۲۱ تیرماه میزبان رئیس‌جمهور کشورمان و هیئت همراه بود و با توضیحات مدیرعامل گروه کشاورزی و صنایع ایران در اوگاندا در جریان اقدامات صورت‌گرفته در زمینه توسعه همکاری‌های کشاورزی و کشت فرا‌سرزمینی در این کشور قرار گرفت. رئیس‌جمهور همچنین ضمن بازدید از نمایشگاه محصولات کشاورزی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در اوگاندا به نشانه آغاز رسمی کشت فراسرزمینی جمهوری اسلامی ایران در این کشور یک اصله نهال غرس کرد.
نبود نگاه راهبردی و تجاری با قاره آفریقا در بین مسئولان دولت موسوم به تدبیر و امید، موجب شد ایران حتی از زیرساخت‌هایی که در دولت‌های گذشته در این قاره ایجاد شده بود، بهره‌مند نشود.
قاره آفریقا به دلیل خاک حاصلخیزی که دارد، امکانات فراوانی برای تجارت با ایران در بخش کشت فراسرزمینی، بخش دامپروری و شیلات دارد. در حال حاضر واردات کالا به کشور‌های آفریقایی بیش از صادرات است و این امر نشانه مصرف‌گرایی در قاره آفریقاست. ایران فقط در یک‌هزارم تجارت آفریقا سهم دارد، در حالی که با توجه به وسعت و جمعیت کشورمان در مقایسه با سایر کشور‌هایی که با این قاره فعالیت تجاری دارند، باید سهم تجارت‌مان به ۱۱ میلیارد دلار برسد، حال آنکه فقط یک‌میلیاردو ۲۰۰ میلیون دلار سهم تجارت ما با این قاره است.


سیدمحمدجواد مؤیدیان، کارشناس مسائل اقتصادی از نبود نگاه راهبردی و تجاری دولت مردان در دولت گذشته سخن می‌گوید و معتقد است: «در دولت‌های نهم و دهم کشتار‌گاه‌هایی در کنیا برای واردات آسان گوشت قرمز ایجاد شد که متأسفانه در دولت گذشته این ظرفیت رها شد. علاوه بر این در دولت‌های بعد از انقلاب ۳ هزارو ۵۰۰ هکتار زمین در اوگاندا به ایران واگذار شد، اما بخش بسیار کوچکی از این زمین زیر کشت رفته است. دولت مردمی برای افزایش تجارت با این قاره باید نگاه راهبردی و تجاری را همزمان داشته باشد و ضمن فراهم کردن بستر‌های حمل‌ونقل دریایی و همراه کردن دولت‌های آفریقایی تجار را حمایت کند.»
وی می‌افزاید: «کشت فراسرزمینی از سوی ایران در این قاره با جدیت دنبال می‌شود. طبق سند استراتژیک امنیت غذایی آفریقا تا سال ۲۰۲۵ این قاره به ۱۱۰ میلیارد دلار مواد غذایی نیاز دارد و باید تأمین شود. با توجه به اینکه ۶۵ درصد زمین‌های قابل کشت این قاره نکاشت رها شده است، با تلاش ایران برای حضور در این قاره می‌توانیم کشت فراسرزمینی را با جدیت دنبال کنیم، ضمن اینکه ضمانت‌های لازم برای استفاده از این محصولات برای ایران گرفته شود.»
مؤیدیان به زمین‌های کشاورزی سپرده‌شده در اوگاندا اشاره و تأکید می‌کند: در دولت گذشته نه تنها از سرمایه‌گذاری ایران در این قاره بهره‌مند نشدیم بلکه از ظرفیت‌های این قاره در بخش کشاورزی نیز استفاده نکردیم. به عنوان مثال بعد از انقلاب دولت‌هایی که در اوگاندا روی کار آمدند، ۳ هزارو ۵۰۰ هکتار زمین کشاورزی برای کشت فراسرزمینی در اختیار ایران قرار دادند، اما فقط بخش کوچکی از این زمین‌ها توسط بخش خصوصی زیر کشت رفته و مابقی رها شده است.
گوشت کنیایی در راه بازار ایران
یکی از دستاورد‌های سفر رئیس‌جمهور به این قاره فعال شدن کشتارگاه‌های ایرانی در این قاره است که هشت سال بلااستفاده مانده بود. با چالش‌هایی که ایران در سال‌های اخیر با بروز خشکسالی برای تأمین گوشت قرمز روبه‌رو شده، واردات گوشت قرمز از کنیا بسیار اقتصادی و مقرون‌به‌صرفه است. در دیدار تجار و بازرگانان کنیایی با رئیس‌جمهور، دو قرارداد همکاری امضا شد؛ یکی برای فروش نیسان زامیاد ایرانی به کنیا و دیگری برای واردات گوشت قرمز به ایران. مجوز واردات گوشت قرمز از کنیا که پس از بررسی‌های تفصیلی سازمان دامپزشکی و صدور تأییدیه‌های بهداشتی صادر شده است، می‌تواند به تعدیل قیمت گوشت در بازار ایران کمک کند، از طرف دیگر، چون واردات این محصول در ازای صادرات نیسان آبی است، می‌توان گفت هیچ ارزی از کشور برای واردات گوشت قرمز خارج نمی‌شود. این قرارداد از آنجا اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم به منظور جلوگیری از خروج ارز از کشور و به جای واردات گوشت از کشورهایی، چون برزیل، استرالیا و نیوزیلند که به دلیل بعد مسافت در قیمت مقرون به صرفه نیست و بر کیفیت گوشت نیز اثرگذار است و جایگزینی بازار این محصول، تبعات مثبت اقتصادی به همراه دارد. در حال حاضر بسیاری از کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس از جمله عربستان، امارات، بحرین و کویت نیز گوشت گوسفندی، گاوی و دام زنده با قیمت یک تا سه دلار از کنیا وارد می‌کنند و از آنجا که گواهینامه‌های بهداشتی این کشور بسیار سختگیرانه و در سطح اروپاست، واردات گوشت قطعاً می‌تواند چالش‌های بازار ایران را مرتفع کند. علاوه بر این بستر‌سازی برای سرمایه‌گذاری در صنعت شیلات این قاره و صادرات محصولات دانش‌بنیان و ماشین‌آلات کشاورزی و صنعتی از مهم‌ترین دستاورد‌های سفر رئیس‌جمهور به شمار می‌رود.
شناخت‌نداشتن تجار ایران و آفریقا از بازار‌های یکدیگر
روح‌الله لطیفی، قائم مقام باشگاه تجارت ایران و آفریقا در گفتگو با واحد مرکزی خبر با اشاره به الزامات حمل‌و نقل دریایی می‌گوید: دولت‌های ایران و قاره آفریقا باید خطوط کشتیرانی منظمی راه‌اندازی و با تخصیص سوبسید تجار را حمایت کنند.
وی به مشکلات تبادل مالی و جابه‌جایی پول اشاره می‌کند و می‌افزاید: در حال حاضر دو راهکار برای رفع این چالش‌ها پیش‌بینی شده است؛ نخست تهاتر کالا با طلا و دوم استفاده از رمز ارز‌ها که به شناخت و آگاهی دادن به تجار طرفین نیاز دارد.
وی می‌افزاید: برخی کشور‌های این قاره عضو سازمان توسعه تجارت هستند و در صادرات و واردات استاندارد‌هایی دارند. ایران برای حضور در بازار این کشور‌ها باید موافقتنامه‌های ترجیحی امضا کند تا تجار ایرانی بتوانند در این کشور‌ها با سایر رقبا رقابت کنند.
یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی تجار اعتماد طرفین است؛ موضوعی که در هشت سال گذشته به آن پرداخته نشد و تجار از فرصت‌های سرمایه‌گذاری و بازار‌های طرفین اطلاعات و شناخت کافی ندارند. قطعاً با تلاش دولت مردمی و فعال شدن سند‌های همکاری ایران و قاره آفریقا به زودی چالش‌های پیش روی ایران در بخش کشاورزی و خشکسالی مرتفع می‌شود و سطح تجارت ایران با این قاره افزایش چشمگیری خواهد داشت.