روزنامه جوان
1402/06/05
فرصت‌های «بریکس» برای ایران
نام بریکس (BRICS) از به هم پیوستن حروف اول نام انگلیسی کشور‌های عضو این گروه (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای‌جنوبی) تشکیل شد. بریکس یک سازمان تجاری، یک گروه اقتصادی غیرغربی و اتحادیه‌ای فراقاره‌ای است که از حدود ۱۵ سال پیش برای همکاری‌های تجاری و اقتصادی تشکیل شده و حدود ۴۰ درصد جمعیت دنیا هم در کشور‌های عضو این بلوک زندگی می‌کنند. از سوی دیگر کشور‌های بریکس حدود ۲۵ درصد از تولید ناخالص دنیا و ۱۸ درصد از تجارت بین‌المللی را در اختیار دارند. پس از جنگ جهانی دوم بلوک‌هایی در زمینه همکاری‌های مالی مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و برای همکاری‌های نظامی مانند سازمان ناتو به رهبری امریکا شکل گرفتند، بریکس هم خواستار ارائه ایفای نقش در کنار نظم غرب‌محور است.دستور کار گروه بریکس از ابتدای شکل‌گیری تا به امروز را به طور خلاصه می‌توان اینگونه برشمرد: افزایش مبادلات تجاری بین کشور‌های عضو، تشکیل بانک توسعه و ذخیره ارزی در رقابت با بانک جهانی و صندوق پول، کاهش وابستگی اقتصادی به اروپا و امریکا و ایفای نقش در زمان بحران‌های اقتصادی برای نجات کشور‌های در حال ورشکستگی.
یکی از مؤثرترین اقدامات بریکس که توجه بسیاری را در جهان به خود جلب کرده، دلارزدایی و ایده تعیین ارز درون‌گروهی برای تعاملات تجاری و اقتصادی است. لازم به ذکر است مقاومت چند‌ده‌ساله ایران مقابل تحریم‌های امریکا و تأکیدات مکرر مقام معظم رهبری در خصوص حذف دلار از چرخه اقتصاد با توجه به تحولات جدی نظم نوین جهانی، بلوک‌بندی‌های جدید اقتصادی و ائتلاف‌های نظامی در دنیا، چهره موازنه هندسه قدرت جهانی را از حالت تک‌قطبی به سمت چندقطبی سوق داده است؛ موضوعی که مقام معظم رهبری نیز به آن اشاره داشته‌اند.
جهان امروز در دوران گذار قرار دارد و ساختار‌های منبعث از نظام دوقطبی و تک‌قطبی توان لازم را برای اداره وضعیت جدید جهان ندارند، قدرت‌های نوظهور برزیل، روسیه، چین، هند و آفریقای‌جنوبی با تشکیل گروه کشور‌های بریکس بلوک قدرت جدیدی را تشکیل داده‌اند که از قدرت قابل توجه و رو به رشدی در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی برخوردارند و می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در مناسبات بین‌المللی ایفا کنند.
دو نهاد مالی در درون بریکس از ارکان قدرت این گروه محسوب می‌شوند که برای ایران نیز متضمن فرصت‌هایی هستند. بانـک توسـعه جدید بریکـس مهم‌ترین رکن اقتصادی بریکس است که در راسـتای نقـش‌آفرینـی مشـترک و همگرایی ایـن کشـور‌ها در اقتصـاد جهانـی بـه وجود آمده است. بانـک توسـعه جدید بریکـس در سـال۲۰۱۴ بـرای تأمین مالی پـروژه‌های زیرساختی در کشور‌های بریکس و سایر بازار‌های نوظهور تأسیس شد. ایـن بانک دارای سـرمایه ۱۰۰میلیـارد دلاری است و دفتر مرکزی آن در شانگ‌های چین قـرار دارد. بر اساس توافقنامه تأسیس بانک توسعه جدید، این بانک باید از طریق وام، ضمانت، مشاوره، مشارکت در سهام پروژه‌ها و سایر ابزار‌های مالی از پروژه‌های توسعه‌ای دولتی و خصوصی اعضا حمایت کند. نهاد کلیدی دیگری که با هدف تقویت همگرایی مالی میان کشور‌های عضو بریکس ایجاد شده، نهاد ذخیره احتیاطی بریکس است. ترتیبات ذخیره احتیاطی بریکس (Contingent Reserve Arrangement (CRA یک مکانیسم همکاری مالی برای حمایت از اعضای گروه در چالش‌ها و بحران‌های احتمالی مالی اسـت کـه توسـط کشـور‌های بریکـس در سـال۲۰۱۴ ایجـاد شـد.
شکست آشکار جنگ تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه، مدرک دیگری مبنی بر قدرت نسبی اتحاد بریکس است. این اتحاد اکنون، بالقوه و بالفعل، به کشور‌ها جایگزین‌هایی برای تن دادن به خواسته‌ها و فشار‌های G۷ (سازمانی متشکل از هفت اقتصاد بزرگ و پیشرفته جهانی است، کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا و امریکا اعضای این گروه هستند) و G۲۰ (یا گروه ۲۰ اقتصاد بزرگ) ارائه می‌دهد که زمانی قدرت هژمون بود. به نظر می‌رسد تلاش‌های این گروه برای منزوی کردن روسیه و جمهوری اسلامی ایران، مانند بومرنگ به خودش برگشته و در عوض انزوای نسبی گروه۷ و امریکا را آشکار کرده است.
دولت جمهوری اسلامی ایران در چارچوب دکترین سیاست خارجی متوازن، دیپلماسی اقتصادی را مورد توجه جدی سیاست خارجی خود قرار داده است. چندجانبهگرایی به عنوان یکی از ابزار‌های محوری در پیشبرد دیپلماسی اقتصادی مدنظر دولت سیزدهم قرار گرفته است که حضور فعال ما در سازمان‌های اقتصادی منطقه‌ای ناشی از همین توجه به اهمیت چندجانبهگرایی است.
همچنین می‌توان همکاری جمهوری اسلامی ایران را با گروه بریکس ترجمان «اقتصاد مقاومتی» در ابعاد بین‌المللی برشمرد.
ناگفته پیداست که عضویت میهن‌مان در چنین نهاد چندجانبهگرایی دارای مزیت‌هایی همانند زمینه رو به رشد اقتصادی (به شمول بی‌اثر کردن قطعی تحریم‌های امریکا و متحدان) تا تقویت همکاری‌های بین‌المللی برای فقرزدایی، بهبود محیط زیست، صلح و امنیت جهانی همگی در دسترس ما خواهد بود.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر مسئولان وزارت امور خارجه و سفیران جمهوری اسلامی ایران، با تبیین ضوابط و شاخص‌های سیاست خارجی موفق، «عزت» به معنای نفی و پرهیز از دیپلماسی التماسی، «حکمت» به مفهوم تعاملات و فعالیت‌های خردمندانه و محاسبه‌شده و «مصلحت» به معنای انعطاف برای دورزدن موانع سخت و ادامه دادن مسیر را سه کلیدواژه اساسی در دیپلماسی کشور خواندند و مسئولان دیپلماسی کشور را به رصد دائم تحولات تدریجی و حوادث تأثیرگذار در نظم بین‌الملل برای به دست آوردن جایگاه شایسته ایران عزیز در نظم آینده جهان فراخواندند!
باید توجه داشت که عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در گروه بریکس بیش از آنکه اقتصادی ارزیابی شود، باید یک دستاورد سیاسی برای کشوری دانست که معاندانش برنامه‌های ریز و درشتی برای انزوای آن طراحی کرده بودند، پیروزی‌ای که بدون وادادگی در عرصه منافع ملی به ثمر نشست و باید باور کنیم که ایران ما در زمره نظام‌های تمدنی و «آجر»های پایه‌گذاری نظم عادلانه‌تر و دموکراتیک‌تر جهانی است و بی‌شک تصمیمات اجلاس بریکس در زمره سرفصل‌های شیفت نظم جهانی در تاریخ به یاد خواهد ماند! استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه
سایر اخبار این روزنامه
جلوه حرکت تمدنی اربعین، مردمی‌بودن آن است
جذاب، ولی گران
افق‌های باز و روشن تئاتر
فرصت مناسب سرپرستی برای برنامه‌ریزی
فرصت‌های «بریکس» برای ایران
رئیسی علیه دیوان سالاری
روایتی ناگفته از کشته‌سازی در شهرک اکباتان
کاش در برخورد با لیدر‌های آشوب مثل امریکا بودیم!
قهرمانی آسیا پرید
دخالت در انتصابات در بررسی صلاحیت نمایندگان لحاظ میشود
