رسوایی امین‌اموال انگلیسی

هارتویگ فیشر، مدیر ۶۰ ساله موزه بریتانیا که از سال ۲۰۱۶ میلادی در این مقام بود، روز جمعه از مدیریت این موزه مشهور در جهان استعفا داد. این خبر به اندازه‌ای مهم است که تیتر یک گاردین را به خود اختصاص داد و این روزنامه به استعفای مدیر موزه بریتانیا پس از رسوایی سرقت صد‌ها شیء تاریخی از موزه پرداخته‌است. ماجرای این استعفا، اما به یک رسوایی بزرگ باز می‌گردد. رسوایی دزدیده‌شدن حدود ۲ هزار اثر ارزشمند از این موزه که به شهرت آن لطمه جدی وارد کرده و در عمل یک رسوایی شرم‌آور برای یکی از معتبرترین مؤسسات فرهنگی جهان محسوب می‌شود. بگذریم که تقریباً تمامی اشیای به نمایش گذاشته‌شده در این موزه از دیگر کشور‌ها سرقت و به این مکان انتقال داده شده‌است و بریتانیا تاریخ و فرهنگ قابل‌اعتنایی ندارد! در واکنش به این ماجرا برخی کشور‌ها از جمله نیجریه خواستار بازگرداندن اشیای تاریخی خود از این موزه شده‌اند. سید مهدی حسینی متین، کاردار کشورمان در لندن هم در پیامی در فضای مجازی نوشت: «با انتشار اخباری مبنی بر سرقت هزاران اثر باستانی از موزه بریتانیا، این سؤال باقی می‌ماند که این موزه همچنان مکانی امن برای نگهداری این آثار با ارزش از جمله اشیای ایرانی است؟ آیا مسئولان موزه بریتانیا می‌توانند اعتماد صاحبان اصلی خارجی را دوباره به دست آورند؟» کشور‌های غربی اگر چه فرهنگ و تمدن تاریخی ندارند، اما موزه‌هایی مشهور دارند. لوور پاریس یا موزه بریتانیا ازجمله موزه‌های مشهوری هستند که میلیون‌ها قطعه اشیای تاریخی را از کشور‌هایی با تمدن‌های چندین هزار ساله مانند ایران، هند یا مصر و امثال آن در خود جمع کرده‌اند. قطعاتی که اغلب توسط قاچاقچیان عتیقه از این کشور‌ها جدا شده و در اختیار این موزه‌ها قرار گرفته و این کشور‌ها بدون توجه به مبدأ این اشیا برای خودشان موزه‌هایی بزرگ و مشهور راه انداخته‌اند. حالا مدتی است در موزه بریتانیا افرادی پیدا شده‌اند که اشیای این موزه را به سرقت ببرند. این ماجرا موجب شد تا هارتویگ فیشر، مدیر آلمانی موزه بریتانیا از سمت خود استعفا بدهد تا فشار‌های رسانه‌ای این رسوایی را از دوش خود بردارد.
اشیای قیمتی مربوط به قرن پانزدهم قبل از میلاد
موزه بریتانیا در سال ۱۷۵۳ میلادی تأسیس شده‌است و در آنجا بیش از ۸ میلیون قطعه ارزشمند نگهداری می‌شود؛ از جمله سنگ‌نبشته معروف «روزتا» از دوران مصر باستان که رمزگشایی از خط هیروگلیف را ممکن کرده‌است و یکی از پربازدیدترین جاذبه‌های این موزه است.
این مؤسسه در لندن یکی از مهم‌ترین موزه‌های جهان است. این موزه، اما مدتی است به خاطر سرقت حدود ۲ هزار شیء تاریخی و قیمتی در صدر اخبار دنیا قرار گرفته‌است. رسانه‌های انگلیس در این‌باره گزارش دادند بیش از هزارو۵۰۰ شیء تاریخی این موزه در یک پایگاه اینترنتی فروخته شده‌است. علاوه بر این، فاش شد که به مقامات ارشد اخطار‌های دقیق در مورد سرقت‌ها در سال ۲۰۲۱ ایمیل شده‌است.


یک هفته قبل در پی سرقت از موزه ملی انگلیس، مقامات این موزه بیانیه‌ای اعلام کردند: «طلا، جواهرات و سنگ‌های قیمتی مربوط به قرن پانزدهم قبل از میلاد تا قرن ۱۹ پس از میلاد از این موزه به سرقت رفته‌است.»
نیویورک تایمز در این‌باره گزارش داد: بیشتر اقلام سرقت‌رفته، قطعات کوچکی بودند که در انباری متعلق به یکی از مجموعه‌های موزه نگهداری می‌شدند. به گفته مسئولان موزه، اقلام مفقود شده برای اهداف آکادمیک بوده و برای نمایش عمومی نبوده‌است. هارتویگ فیشر، مدیر موزه در این‌باره گفت: «این یک حادثه بسیار غیرعادی است.»
در بیانیه این موزه تأکید شد: اقدامات قانونی مستقل به سرپرستی نایجل بوردمن، معتمد سابق و لوسی داورسی، پاسبان رئیس پلیس حمل و نقل انگلیس، علیه کارمند اخراج‌شده در حال انجام است.
فشار روی فیشر
فیشر از زمان اعلام خبر ناپدید شدن آثار در ماه آگوست که قدمت برخی از آن‌ها به قرن ۱۵ قبل از میلاد برمی‌گشت، به شدت تحت فشار بود. مسئولان موزه روز شنبه ضمن تأیید خبر استعفای او، اعلام کردند که برخی از آثار به سرقت رفته نیز پیدا شده‌اند.
فیشر در بیانیه‌ای گفت که در چند روز گذشته رویداد‌های مربوط به سرقت‌های موزه بریتانیا و تحقیقات درباره آن‌ها را به تفصیل بررسی کرده‌است. به گفته وی بدیهی است که موزه به هشدار‌های سال ۲۰۲۱ و به موضوعی که اکنون به طور کامل آنچنان که باید ظاهر شده‌است، پاسخ نداده‌است. فیشر گفت: مسئولیت این شکست در نهایت باید به عهده مدیریت باشد. این مسئول آلمانی در واقع می‌خواست سال آینده از سمت خود کناره‌گیری کند که دومینوی این رسوایی‌ها وی را وادار به کناره‌گیری پیش از موعد کرد. پیش از این، موزه بریتانیا در اواسط ماه آگوست اعلام کرده‌بود که یکی از کارمندان را در رابطه با همین پرونده اخراج کرده‌است. پلیس لندن نیز بدون شرح جزئیات، تنها اعلام کرد که در حال بازجویی از مردی در این‌باره است. جورج آزبورن، رئیس موزه بریتانیا تأیید کرده‌است که حدود ۲ هزار شیء از موزه بریتانیا دزدیده شده‌است، اما تعدادی از گنجینه‌های مفقوده بازیابی شده‌اند.
درخواست کشور‌ها برای بازگرداندن آثار تاریخی‌شان
ماجرای سرقت ٢ هزار اثر تاریخی از موزه بریتانیا با واکنش‌های جهانی هم همراه بوده‌است. سید مهدی حسینی متین کاردار ایران در لندن در پیامی در فضای مجازی نوشت: «با انتشار اخباری مبنی بر سرقت هزاران اثر باستانی از موزه بریتانیا، این سؤال باقی می‌ماند که این موزه همچنان مکانی امن برای نگهداری این آثار با ارزش از جمله اشیای ایرانی است؟ آیا مسئولان موزه بریتانیا می‌توانند اعتماد صاحبان اصلی خارجی را دوباره به دست آورند؟»
مقامات نیجریه هم در واکنش به شایعه مفقود شدن، سرقت و آسیب‌دیدگی تعدادی از اشیای داخل موزه انگلیس (بریتانیا)، مجدداً خواستار بازگرداندن برنز‌های بنین از این مجموعه شدند.
برنز‌های بنین، مصنوعات برنجی و برنزی هستند که برخی از آن‌ها متعلق به قرن شانزدهم است. در لشکرکشی سال ۱۸۹۷ نیرو‌های انگلیس و هجوم به پادشاهی بنین هزاران اثر تاریخی و سایر اشیایی که به نام برنز‌های بنین شناخته می‌شوند، از این مکان خارج و در لندن فروخته شدند. این آثار تاریخی در نهایت از موزه‌های سراسر انگلیس، اروپا و امریکا سر در آوردند و درخواست برای استرداد آن‌ها از اواسط قرن بیستم آغاز شد.
ابا عیسی تیجانی، مدیر کمیسیون ملی موزه‌ها و بنا‌های تاریخی نیجریه با تأکید بر اینکه برنز‌های بنین به طور غیرقانونی از بنین خارج‌شده می‌گوید: «مهم نیست که آیا آن‌ها در آنجا امن هستند یا نه! مسئله این است که این آثار به سرقت رفته‌است و باید به نیجریه به جوامعی که به آن تعلق دارند، بازگردانده‌شوند.»
در حالی که پایگاه اینترنتی موزه انگلیس (بریتانیا) اعلام کرد روابط مثبتی با کاخ سلطنتی در شهر بنین و با کمیسیون ملی موزه‌ها و بنا‌های تاریخی نیجریه موسوم به NCMM دارد، اما درخواست کتبی برای بازگرداندن برنز‌های بنین را از وزارت فدرال نیجریه دریافت کرده‌است.