«جام‌جم» جانشین «نقد جام‌جم» شد؟

اوایل اسفند 1401، خبر پخش برنامه‌ای به نام «نقد جام جم» در رسانه‌ها منتشر شد و چند روز بعد نیز خبری درباره مهمانان اولین قسمت برنامه و همچنین موضوع آن به انتشار رسید. پس از گذشت تقریبا نیمی از سال، خبری از پخش «نقد جام جم» نشد، تا این‎که شنبه هفته جاری خبر پخش برنامه‌ «جام جم» از شبکه یک منتشر شد و سپس قسمت اول این برنامه، دوشنبه‌شب روی آنتن رفت. این برنامه قرار است به صورت هفتگی، دوشنبه‌ها ادامه داشته باشد. با توجه به شواهد، به نظر می‌رسد «نقد جام جم» با تغییراتی در رویکرد، محتوا و همچنین ساختار، جای خود را به «جام جم» داده است. این دو برنامه چه تفاوت‌ها و اشتراکاتی با یکدیگر دارند؟ در قسمت اول «جام جم» چه گذشت و نقاط قوت و ضعف آن چیست؟
نرسیدن «نقد جام جم» به آنتن
برنامه «نقد جام جم» که خبر تولید آن سوم اسفند 1401 در رسانه‌ها منتشر شد، قرار بود تولیدات مختلف تلویزیون را در حوزه نمایشی و غیرنمایشی نقد کند و موضوع قسمت اول این برنامه نیز «مخاطب و رسانه ملی» بود. با توجه به موضوع این قسمت، «نقد جام جم» میزبان افرادی مانند حسین انتظامی مدیر سابق سازمان سینمایی و محسن شاکری‌نژاد رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما بود. اجرای این برنامه را المیرا شریفی‌مقدم برعهده داشت و طبق آن‎چه در تیزر «نقد جام جم» دیدیم، قرار بود با حضور دو مهمان احتمالا مخالف و موافق، شاهد گفت‌وگویی چالشی میان آن‌ها باشیم. در اولین خبری که سوم اسفند از این برنامه منتشر شد، آمده بود که «نقد جام جم» طی شب‌های آینده روی آنتن خواهد رفت.
سازندگان و دکور مشترک 2 برنامه


عوامل سازنده برنامه «جام جم» همان سازندگان «نقد جام جم» هستند. در اخبار این برنامه، سیداحمد موسوی صمدی و مصطفی هیوَدی به عنوان سردبیر و تهیه‌کننده آن معرفی شده بودند و سردبیری و تهیه‌کنندگی «جام جم» را نیز موسوی صمدی و هیودی برعهده دارند، با این تفاوت که احمد موسوی صمدی به عنوان مجری هم در برنامه حضور دارد. هر دو برنامه نیز از تولیدات مرکز سیمرغ صداوسیما هستند. علاوه بر این‌ها، دکور هر دو برنامه هم یکی است. در دکور «نقد جام جم» و «جام جم» از یک ویدئووال استفاده شده که تصویری از ساختمان شیشه‌ای صداوسیما را نشان می‌دهد و تنها رنگ و ظاهر میزی که وسط استودیو قرار دارد، تغییر کرده است. طبیعتا حذف کلمه «نقد» از نام برنامه نیز متناسب با محتوا و رویکرد «جام جم» انجام شده است. جالب این‎جاست که احمد موسوی صمدی در پلاتوی ابتدای برنامه به اشتباه از «نقد جام جم» به عنوان نام برنامه استفاده کرد. او ضمن توضیح کلی موضوع قسمت اول برنامه خطاب به مخاطبان گفت: «سعی شما این باشد که ما را نقد کنید، «نقد جام جم» سعی می‌کند که به حرف شما گوش بدهد و خیلی صریح و شفاف به این موضوعات بپردازد.»
بررسی رویکردهای کلان رسانه به جای نقد عملکرد تلویزیون
در خبر مربوط به برنامه «جام جم» آمده است که این برنامه «نگاهی نقادانه به رویکردهای کلان حوزه فرهنگ و رسانه دارد.» موسوی صمدی نیز در قسمت اول توضیح داد که هدف برنامه، نقد و بررسی موضوعات کلان در زمینه فرهنگ و رسانه است. با توجه به این رویکرد کلی، به نظر می‌رسد که در این برنامه خبری از نقد تولیدات تلویزیون نیست. موضوع قسمت اول «جام جم» نیز «سلبریتی‌ها‌» و همچنین «مواجهه صداوسیما با سلبریتی‌ها» بود. معلوم نیست چرا طی ماه‌های گذشته برنامه «نقد جام جم» به آنتن نرسیده است، اما با توجه به وضعیت فعلی تلویزیون و همچنین حاشیه‌های بازگشت چهره‌هایی مانند رضا رشیدپور و محمدرضا گلزار به صداوسیما، احتمالا تلویزیون تصمیم گرفته است به جای انتقاد از عملکرد خود و برنامه‌هایش، بیشتر به موضوعات کلی‌ و حواشی صداوسیما بپردازد.
چالش با مهمان برنامه
طبق آن‎چه در قسمت اول برنامه گذشت، «جام جم» رویکرد انتقادی خود را به نوعی حفظ کرده، اما دعوت از تنها یک مهمان و فردی مانند محمدصادق کوشکی که صحبت‌هایش همسو با سیاست‌ها و مواضع تلویزیون بود، باعث شد از یک جنبه خاص به موضوع سلبریتی‌ها و مواجهه رسانه ملی با آن‌ها پرداخته شود. هرچند که احمد موسوی صمدی به عنوان طرف مقابل کوشکی و در مقام گفت‌وگوکننده، تلاش کرد تا اظهارنظرهای متضادی داشته باشد و او را به چالش بکشد، اما از آن‌جایی که محمدصادق کوشکی تنها مهمان «جام جم» بود، فرصت بیشتری برای صحبت داشت. کوشکی که معمولا اظهارنظرهای تند و تیزی دارد، در این برنامه نیز چنین مواضعی داشت و نظرات حاشیه‌برانگیزی را مطرح کرد. موسوی صمدی هنگام گفت‌وگو، بر سر موضوعاتی مانند «محبوبیت» علی دایی در عین مشهور بودن، توانمندی شخصی بعضی مجریان که باعث شهرت آن‌ها در تلویزیون شده، لزوم تنوع و تکثر سلیقه‌ها در تلویزیون و همچنین رعایت انصاف درباره ارزیابی عملکرد مدیران سابق صداوسیما، وارد بحث با محمدصادق کوشکی شد و نظر مخالف خود را اعلام کرد.
پایان باز گفت‌وگو
با توجه به قسمت اول برنامه، یکی دیگر از ویژگی‌های «جام جم» صراحت آن است. در حالی که محمدصادق کوشکی به صورت غیرمستقیم و بدون نام بردن از چهره‌ها درباره شخصیت‌هایی مانند محمدرضا گلزار صحبت می‌کرد، احمد موسوی صمدی با تاکید بر نام بردن از افراد وارد بحث شد و از محمدرضا گلزار یا نوید محمدزاده اسم برد تا گفت‌وگو صریح و شفاف پیش برود. شفافیت و صراحت در بحث، به جذابیت و همچنین چالشی شدن گفت‌وگو کمک زیادی خواهد کرد. باید دید «جام جم» در ادامه نیز با همین دست فرمان پیش خواهد رفت یا خیر. اشاره کردیم که صراحت موسوی صمدی و همچنین مخالفت‌های به‎موقع این مجری جزو نقاط مثبت اجرای او و برنامه است، اما لازم است که موسوی صمدی جریان گفت‌وگو را بهتر مدیریت کند تا در انتها بحث به سرانجام مشخصی برسد. در حالی که تازه گفت‌وگو به موضوع بازگشت بعضی چهره‌ها به تلویزیون رسیده بود، زمان برنامه به پایان رسید و گفت‌وگو بی‌نتیجه ماند.