روزنامه جوان
1402/06/09
نارسایی رسانه‌ای صدا نمی‌رسد!
فضای رسانه‌ای در دهه چهل و پنجاه شمسی آن‌قدر ساده بود که منبر و نوار و اعلامیه –گرچه در مواجهه با ممنوعیت‌های کامل در آن فضای سرکوب و اختناق، و در تقابل با رسانه‌های فراگیری، چون رادیو و روزنامه و تلویزیون- توانست تنها ابزار برای شکل‌گیری یک قیام مردمی و پیروزی یک انقلاب دینی شود.آنچه امام‌مان حضرت روح‌الله خمینی با افکار عمومی مردم کرد، همان مدیریتی است که سال‌ها بعد در ایران اساتید رسانه تازه دنبال تئوریزه کردن آن برای دانشکده‌های ارتباطات بودند. امام خمینی درس رسانه نخوانده بود، اما حرف زدن با مردم را بلد بود؛ در واقع باید گفت «خوب و درست» حرف زدن با مردم را بلد بود و اگر از خلوص درونی حضرتش و مسائلی که با مبنای دنیایی قابل تحلیل نیست، اکنون بگذریم، هنر آن پیر فرزانه در اوج خفقان و در میانه بی‌رسانگی برای مدیریت افکار عمومی اتفاق شگرفی است. مرجع تقلیدی که در ۶۳ سالگی نهضت دینی- سیاسی‌اش را آغاز می‌کند و نه اهل تماشای تلویزیون آن زمان بوده و نه تحریریه رسانه‌ای را دیده بوده و نه در اتاق فکر جنگ روانی و عملیات رسانه‌ای حضور داشته، چگونه در کمتر از دو دهه، افکارعمومی در دستش چنان مومی نرم میشود که به اشاره‌اش فوج فوج به خیابان می‌آیند و آن نهضت مترقی و البته خونین را به پیروزی می‌رسانند؟ او افکارعمومی را چگونه مدیریت می‌کرد که به اشاره‌اش، مردم برای بذل جان خود آماده بودند؟
روز گذشته رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنه‌ای با رئیس و اعضای هیئت دولت دیدار داشتند و در بخشی از سخنان خود در باب آنچه «نارسایی در زبان رسانه‌ای دولت» توصیف کردند، تذکر دادند. گاه مشکلی، عملکرد نادرستی، اشتباهی رقم می‌خورد و نهاد مربوطه بلد نیست چگونه آن را مدیریت کند، اما مشکل رسانه‌ای نهاد‌های متخلف در حدی است که کار‌های درست را هم نمی‌توانند به خوبی به مردم برسانند. به مفهومی که رهبری دیروز فرمودند، توجه کنیم: «عملکرد دو ساله این دولت، موجب تقدیر و تمجید است، اما متأسفانه به علت نارسایی در زبان رسانه‌ای دولت، فعالیت‌های خوب آن، به اندازه لازم و شایسته به اذهان مردم منعکس نشده است.»
رهبر انقلاب برای این مشکل و به تعبیر خودشان «انعکاس ضعیف اقدامات خوب دولت در جامعه» علت یابی هم می‌کنند و دو مورد را به عنوان دلیل بیان می‌کنند: اول، ضعف اطلاع‌رسانی هنرمندانه دولت؛ دوم، مشکلات معیشتی از جمله گرانی شدید برخی مواد غذایی و گرانی مستأصل‌کننده در بخش مسکن که باعث شده همچون غبار مانع دیدن کار‌های اساسی دولت شود. حرف زدن با مردم در این نیست که جلوی دوربین بنشینیم و فهرستی از اقدامات را با آمار و ارقام خسته‌کننده که بسیاری از مردم توان تحلیل آن را هم ندارند، بیان کنیم. وقتی از حرف زدن با مردم می‌گوییم، شکل آن حایز اهمیت است، وگرنه که اصل حرف زدن را همه بلد هستند. این شکل، گاه در مفاهیم مطرح شده است و گاه در فرم حرف زدن با مردم. مفاهیم را باید با عبارات ساده و سهل با مردم بیان کرد. همان امام خمینی که تفسیر سوره حمد می‌نویسند به گونه‌ای ثقیل که بسیاری از طلاب هم در درک آن می‌مانند، به‌گاه سخن گفتن با مردم چنان ساده حرف می‌زنند که همه ملت در هر سطحی از دانش و سواد، آن را درمی یابند. از سویی فرم حرف زدن با مردم را باید از غلبه قالب سخنرانی درآورد و آن را به فرم‌های نوینی که در دسترس است، تغییر داد. گاه یک دقیقه فیلم یا چند عکس نوشت، کار یک سخنرانی یک ساعته و البته خسته کننده را انجام می‌دهد. اکنون که دهه چهل نیست که همه ابزار رسانه‌ای در صوت و اعلامیه خلاصه شود.
اما نکته‌ای که باز باید از آموزه‌های نهضت امام خمینی یاد بگیریم، شبکه‌سازی در توزیع تولیدات رسانه‌ای است. گاه تولید رسانه‌ای مناسب هم انجام می‌گیرد، اما چنان در پخش ضعیف است که به دست عموم مردم نمی‌رسد؛ و تازه اکنون که ابزار و آزادی عمل در اختیار است و مثل دهه چهل و پنجاه نیست که نه ابزار باشد و نه آزادی.
پیش بینی رسانه‌ای و داشتن پیوست تبلیغاتی هم از نکات دیگر مورد تذکر رهبر بود و از تعبیر «کارآمدسازی فعالیت‌های رسانه‌ای دولت» استفاده کردند: «برای هر اقدام مهم، یک پیوست تبلیغاتی روشن لازم است مثلاً در قضیه حذف ارز ترجیحی که کار لازمی بود، باید به صورت روشن، علت این کار و فواید و آثار آن برای مردم تبیین می‌شد.»
نکته، اما این است که مشکل رسانه فقط مربوط به دولت و حتی فقط مربوط به دولت سیزدهم نیست. دولت سابق هم چنین تذکری را در مورد اقداماتش از رهبری گرفت؛ دستگاه قضایی هم همین طور و اگر دقیق‌تر نگاه کنیم، ضعف سواد رسانه‌ای جدی است. با وجود آنکه همه مسئولان می‌دانند و بار‌ها گفته‌اند و ما هم می‌دانیم که هدف حملات جدی و دائمی رسانه‌ای هستیم و همه بلد هستند با کلیدواژه «جنگ ترکیبی» جمله بسازند، اما خبری از دفاع ترکیبی ما و پاتک رسانه‌ای ما نیست و انگار جز در حرف، ماجرا را جدی نگرفته‌ایم. رهبر انقلاب آذر ۱۴۰۱ فرمودند: «ما در قضیه رسانه و تبلیغ و ترسیم واقعیات کوتاهی داریم...»
سایر اخبار این روزنامه
دومینوی «کودتا‌های مردم‌پسند» آفریقا علیه فرانسه
وحدت ملی با عشق شیعه و سنی به حسین (ع)
دولتی که فردا را قربانی امروز نکرد
دیپلماسی فعال و عزتمندانه
تمجید مضاعف مسئولیت سنگین‌تر
غبار تورم را فرو نشانید
نارسایی رسانه‌ای صدا نمی‌رسد!
تمجید درعین سخت‌گیرانه‌ترین نقد‌ها
تورم را مهار کنید تا کار‌های دولت دیده شود
