۲هزار نیروی گشت فرانسه در تحمیل بی‌حجابی اجباری

وزیر آموزش ملی دولت مکرون اعلام کرده پوشیدن عبا برای زنان و دختران در مدارس فرانسه ممنوع است. این ممنوعیت بر اساس اصل سکولاریسم اعلام شده‌است. قرار است ۳۰۰ هزار کارمند فرانسوی تا سال ۲۰۲۵ و ۱۴ هزار مدیر این کشور تا پایان سال جاری میلادی در کلاس‌های آموزشی سکولاریسم شرکت کنند. در همین راستا دولت فرانسه اعلام کرده مؤسساتی را که ممکن است اجرای طرح ممنوعیت پوشیدن عبا برای زنان در آن‌ها موجب نگرانی شود، شناسایی کرده‌است. روزنامه لوپاریزین نیز گزارش داده‌است که از چهارم سپتامبر تیم‌های ارزش‌های جمهوری در دانشکده‌ها و دبیرستان‌هایی که نیاز است، مستقر خواهند شد. بر اساس گزارش‌خبرنگاران فرانسوی حدود ۲ هزار نیرو برای گشت حجاب فرانسوی به کار گرفته شده‌اند. برخی صفحات شناخته‌شده در فضای مجازی نیز از حضور افسران پلیس مقابل برخی مدارس فرانسه برای اجرای طرح استفاده از ممنوعیت عبا خبر داده‌اند. گشت حجاب فرانسوی علیه حجاب و در تحمیل بی‌حجابی اجباری در این کشور در حالی است که پیش از این و در جریان اغتشاشات سال گذشته در ایران رئیس‌جمهور این کشور از حجاب اجباری در ایران انتقاد کرده‌بود. با فرض پذیرش منطق غرب در اینکه حجاب نباید اجباری باشد، حجاب اجباری با بی‌حجابی اجباری به لحاظ منطقی دقیقاً یکی است و هیچ فرقی ندارد!
فرانسه سال‌هاست علیه حجاب و زنان مسلمان شمشیرش را از رو بسته است. حالا، اما دولت مکرون که همچنان درگیر نارضایتی‌های داخلی گسترده است، این بار برای معطوف کردن نگاه‌ها از کارنامه کاری غیر‌قابل‌قبول خود به سراغ حجاب رفته و محدودیت‌های بیشتری را در مدارس فرانسه ایجاد کرده‌است. «گابریل آتال»، وزیر آموزش و پرورش کابینه امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه که چندی پیش از ممنوعیت پوشش عبا برای دختران مسلمان در مدارس دولتی این کشور خبر داده‌بود، در جدیدترین موضع‌گیری خود اعلام کرد که از چهارم سپتامبر دانش‌آموزان با پوشش عبا اجازه حضور در کلاس درس را نخواهند داشت.
تأکید ماکرون: کوتاه نمی‌آییم!
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور این کشور هم با تأکید بر اینکه از اجرای این قانون جدید کوتاه نخواهد آمد، درباره قانون جدید ممنوعیت پوشش عبا در مدارس دخترانه گفت: «اگر دانش‌آموزان فرانسوی با لباس‌های بلند در مدرسه حاضر شوند، اجازه ورود به مدرسه را نخواهند داشت و با آغاز سال تحصیلی جدید مقامات در اجرای این قانون جدید سخت‌تر برخورد خواهند کرد.» در پی اعمال محدودیت‌های شدید برای ورود دانش‌آموزان مسلمان با پوشش عبا به مدارس فرانسه، ده‌ها دانش‌آموز دختر به دلیل امتناع از پیروی از سیاست‌های ضداسلامی، به مدارس این کشور راه داده نشدند. دولت فرانسه می‌گوید که مسئولان مدارس و دولت، گفتگو با خانواده‌های این دانش‌آموزان را آغاز کرده‌اند که در صورتی که مذاکرات به شکست بینجامد، فرزندانشان از مدارس اخراج می‌شوند.


فرانسه از سال ۲۰۰۴ پوشیدن روسری در مدارس این کشور را برای دختران مسلمان ممنوع کرد تا به زعم خود از سکولاریسم ادعایی خود که لائیسیته نیز نامیده می‌شود، دفاع کند.
در حالی‌که فرانسه ۲۰ سال پس از تصویب قانونی مبنی بر اعمال محدودیت برای پوشش زنان مسلمان، پوشیدن عبا را برای دانش‌آموزان مسلمان به بهانه سکولاریسم ممنوع کرد، وضعیت برای دانش‌آموزان مسلمان در دیگر کشور‌های اروپایی به شکلی دیگر در جریان است.
مکرون با اشاره به آغاز فصل جدید مدارس فرانسه گفت: «می‌دانیم تعدادی از دانش‌آموزان هستند که این قانون را به چالش می‌کشند و سعی می‌کنند از نظام جمهوری سرپیچی کنند، اما آن‌ها نمی‌توانند وارد کلاس شوند. مکرون در مورد نحوه اجرای این اقدام جدید گفت: کارکنان خاص به مدارس حساس اعزام خواهند شد تا در صورت نیاز به مدیران و معلمان کمک کنند و با دانش‌آموزان و خانواده‌ها گفتگو کنند.»
در مسیر سکولاریسم
پیش از این، دولت فرانسه تصمیم‌گیری در مورد عبا را به مدیران مدارس واگذار کرده‌بود.
حالا، اما ممنوعیت پوشش چادر برای دختران مسلمان در مدارس دولتی فرانسه شامل همه انواع چادر‌ها می‌شود. گابریل اتال، وزیر آموزش و پرورش پوشیدن برخی لباس‌ها توسط دختران و پسران در دبیرستان را نقض سکولاریسم، از اصول اساسی فرانسه توصیف کرد. وی برخی از دانش‌آموزان را متهم کرد که از لباس‌های سنتی برای بی‌ثبات کردن مدارس استفاده می‌کنند.
وی هفته گذشته اعلام کرد که از دانش‌آموزان مسلمان که عبا می‌پوشند، در مدرسه استقبال خواهد شد و درباره اینکه چرا آن‌ها نمی‌توانند در مدرسه این لباس را بپوشند به آن‌ها توضیح داده می‌شود. وی افزود: «دانش‌آموزانی که چنین لباس‌هایی به تن دارند، اجازه ورود به ساختمان مدرسه را خواهند داشت، اما در کلاس درس شرکت نخواهند کرد. در عوض، آن‌ها برای توضیح در مورد انتخاب لباس خود به دفتر مدرسه فرستاده می‌شوند.»
منتقدان قانون جدید
قانون جدید منع حجاب برای دانش‌آموزان فرانسوی در همان گام نخست به شدت با انتقاد برخی سیاستمداران فرانسه به ویژه در بین احزاب چپ مواجه شد و چهره‌هایی همچون ژان لوک ملانشون و دیگر اعضای ارشد حزب «فرانسه تسلیم‌ناپذیر»، نسبت به این موضوع به شدت موضع‌گیری کردند.
منتقدان زیادی از این قانون انتقاد کرده‌اند. آن‌ها می‌گویند: «لباس‌های گشاد و پوشاننده بدن به منزله نمایش دین نیستند و دانش‌آموزان نباید به این خاطر از کلاس‌های درس منع شوند. این قانون شامل دانشجویان دانشگاه نمی‌شود.»
کاربران فرانسوی فضای مجازی نیز در واکنش به ممنوعیت پوشش اسلامی در مدارس این کشور که از دوشنبه هفته جاری با بازگشایی مدارس با شدت و نظارت بالایی اجرا شد، انتقاد خود را در شبکه‌های اجتماعی بازتاب داده و هشتگ «عبا» (abayas#) را در همان ساعات نخست بازگشایی مدارس، ترند شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) کردند.
سرپیچی دانش‌آموزان از قانون جدید
وزیر ۳۰ ساله دولت مکرون که کمتر از دو ماه از انتصاب وی در جایگاه وزارت آموزش ملی و جوانان فرانسه گذشته است، روز گذشته اعتراف کرد که ۲۹۸ دانش‌آموز با وجود ممنوعیت عبا، با این پوشش مقابل مدارس حاضر شدند.
سرپیچی صد‌ها دانش‌آموز فرانسوی از سیاست ممنوعیت پوشش اسلامی در مدارس این کشور به اینجا نیز ختم نشد و جمعی از معلمان نیز به صف مخالفان این طرح پیوستند و صدای اعتراض خود را به گوش دولت مکرون رساندند.
در این ارتباط، روزنامه لو فیگارو روز چهارشنبه نوشت: دبیرستانی واقع در شهرستان سن- سن- دنی (Seine- Saint- Denis)، در اعتراض به ممنوعیت عبا در مدارس این کشور، دست به اعتراض و اعتصاب زدند.
بر اساس این گزارش، برای اعتصاب امروز فراخوانی تهیه و منتشر شده‌است و معلمان و کارکنان مدرسه موریس اوتریلو دُ استَن (Maurice Utrillo de Stains) برای اعتراض به ممنوعیت پوشیدن عبا در مدرسه، ظهر امروز خواستار پیوستن به اعتصاب و تجمع در مقابل این مؤسسه آموزشی هستند.
در فراخوانی که بدین منظور منتشر شده، آمده‌است: «ما مجبور نیستیم مجری طرح پلیس لباس باشیم. ما از انگ زدن به دانش‌آموزانی که عبا یا قمیص می‌پوشند، خودداری می‌کنیم.»
معترضان در این مدرسه تأکید دارند: «جنجال‌هایی که دولت مکرون در زمینه پوشیدن عبا و قمیص به راه انداخته، به دلیل انتقاداتی است که نظام آموزش عمومی به ویژه کاهش شدید منابع این حوزه را هدف قرار داده است.»
فرانسه کشوری اروپایی با بیشترین جمعیت مسلمان
فرانسه با بیشترین جمعیت مسلمان در میان کشور‌های اروپایی، در طول دهه‌های اخیر همواره شاهد اعمال تبعیض و محدودیت‌های دینی برای مسلمانان بوده‌است؛ سیاستی که در دولت مکرون به اشکال مختلفی همچون حمایت از نشریه موهون شارلی ابدو و محدودیت‌های اخیر مسلمانان این کشور تجلی یافته‌است.
بسیاری از کاربران فرانسوی شبکه‌های اجتماعی در نقد این سیاست‌ها که در حقیقت اسلام‌هراسی را هدف قرار داده، تأکید دارند که اعمال محدودیت‌های جدید در مقابل آنچه دولت در برابر آزارگران در مدارس پیش‌بینی کرده‌است، جای تأمل دارد.
برخی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشته‌اند: وقتی قرار است از مدارس در برابر آزارگران محافظت شود، تلاش زیادی انجام نمی‌شود و پلیس وجود ندارد؛ سخنی که به وضوح سختگیری دولت مکرون را نسبت به مسلمانان نشان می‌دهد. عده‌ای نیز با همین نگاه انتقادی تأکید داشتند: «تا این میزان برای آزارگران انرژی صرف نمی‌شود؛ چه دولت شرم‌آوری! و برخی کاربران این رویکرد دولت مکرون را عجیب و غریب و برخی دیگر، نگرانی‌های این کشور را مورد انتقاد قرار داده‌اند.»
سؤال این است که آیا ممنوعیت ملی عبا می‌تواند نتیجه معکوس داشته‌باشد یا خیر.
کاترین ناو- بکتی، دبیر کل اتحادیه کارکنان مدارس فرانسه می‌گوید: «به‌خاطر حدود ۱۰۰ مدرسه در کشور که تحت‌تأثیر قرار داشتند، یک دستورالعمل ملی صادر شده و اکنون امکان دارد اعتراضات گسترده‌ای در مقابل مدارس برگزار شود و حتی تعداد بیشتری از زنان عبا بپوشند.»
قانون حجاب دانش‌آموزان در کشور‌های اروپایی
در انگلیس، اگرچه سیاست هر مدرسه‌ای جداگانه تعیین می‌شود، اما ادعا شده در تعیین این سیاست‌ها باید به مسئله رعایت حقوق بشر و عدم تبعیض توجه شود.
از آنجا که ممنوعیت حجاب یک اقدام تبعیض‌آمیز است و تبعیض اثبات‌شده غیرقانونی محسوب می‌شود، دانش‌آموزان مسلمان در مدارس این کشور به صورت رسمی با مشکل ممنوعیت حجاب مواجه نیستند.
با وجود این، نمونه‌های متعددی از ممنوعیت حجاب برای دانش‌آموزان و تبعیض علیه آنان در مدارس انگلیس وجود دارد که بحث‌برانگیز شده‌است.
قوانین اسکاتلند و ایرلند در این زمینه مشابه انگلیس است.
موضوع پوشیدن حجاب در آلمان موضوعی همچنان جنجالی است و پرونده‌های قضایی متعددی را در این کشور در پی داشته‌است.
دولت فدرال آلمان از سال ۲۰۱۵ به ایالت‌های این کشور اجازه داد تا خودشان در مورد پوشش مدارس تصمیم‌گیری کنند.
از این‌رو، حجاب در مدارس برخی از ایالت‌های آلمان ممنوع است؛ در حالی که برخی دیگر با محدودیت‌های خاصی مانند الزام به نمایان بودن صورت یا مو آن را مجاز دانسته‌اند.
نکته جالب در موضوع ممنوعیت نماد‌های مذهبی در کلاس‌های درس در آلمان معافیت نماد‌های مسیحی از این قانون است.
اگرچه از پاییز سال گذشته یک دولت پوپولیستی راست افراطی در ایتالیا سرکار آمده‌است، اما بحث‌های عمومی و سیاسی در این کشور در موضوع حجاب در مدارس هنوز رخ نداده‌است.
یکی از دلایل این امر، محجبه‌بودن راهبه‌هایی است که در مدارس سراسر ایتالیا تدریس می‌کنند.
کوزوو، کشور اروپایی با اکثریت مسلمان است که از سال ۲۰۱۰ تاکنون استفاده از حجاب را برای دانش‌آموزان دختر ممنوع کرده‌است.
گروه‌ها و جوامع مسلمان این کشور تاکنون بار‌ها خواستار لغو قانون ممنوعیت حجاب شده و آن را تبعیض‌آمیز خوانده‌اند؛ آخرین درخواست آن‌ها در آگوست سال گذشته با مخالفت مواجه شد.
در اسپانیا هیچ قانونی برای استفاده از حجاب در کلاس درس مدارس وجود ندارد و هر منطقه می‌تواند در مورد مسائل آموزشی تصمیم بگیرد. بنابراین داشتن حجاب برای دانش‌آموزان در برخی مدارس ممنوع و در برخی دیگر مجاز است.
پس از آن که دو شهر سوئد برای ممنوعیت حجاب دانش‌آموزان در مدارس ابتدایی اقدام کردند، دادگاه عالی اداری سوئد در پایان سال ۲۰۲۲ اعلام کرد که راه قانونی برای مقام‌های محلی جهت ممنوعیت حجاب یا لباس‌های مشابه در مدارس وجود ندارد.