اول تا سوم دبستان با یک معلم

معاون وزارت آموزش و پرورش از آغاز اجراي آزمايشي «نظام دوري» در دوره اول ابتدايي خبر داد. قرار است در قالب اين طرح، دانش‌آموزان پايه اول تا سوم دبستان با يك معلم درس بخوانند. در واقع «نظام دوري» اين هدف را دنبال مي‌كند كه دانش‌آموزان سه سال اول تحصيل را با يك معلم بگذرانند و در گام‌هاي بعدي اهداف تربيتي مدنظر مدرسه با همراهي خانواده در اين دوره سني محقق شود. در سال تحصيلي جديد، فقط تعداد كمي از مدارس، مجري «نظام دوري» به صورت آزمايشي خواهند بود تا جايي كه در مجموع فقط 320 مدرسه در كل كشور تحت پوشش اين طرح قرار مي‌گيرند. پس از آن نتايج اين طرح مورد بررسي قرار خواهد گرفت و درباره آن تصميمات جديدي گرفته مي‌شود. تمركز بر فضاي تربيتي دانش‌آموزان
با اجراي نظام دوري، دانش‌آموزان اول تا سوم دبستان را با يك معلم مي‌گذرانند در رابطه با اجراي آزمايشي نظام دوري در برخي از مدارس، معصومه نجفي پازوكي، معاون آموزش ابتدايي وزارت آموزش و پرورش گفت: «سند تحول بنيادين آموزش و پرورش بر اجراي نظام دوري تأكيد دارد و بر اين اساس دانش‌آموز پايه اول دبستان هنگامي كه با معلم خود آشنا مي‌شود، براي دو سال آينده يعني پايه دوم و سوم نيز با همين معلم خواهد بود و اين موضوع به احساس امنيت او و خانواده كمك مي‌كند.»
او ادامه داد: «اجراي نظام دوری منجر به آن مي‌شود تا در دوره اول ابتدايي (پايه‌هاي اول، دوم و سوم دبستان) به عنوان دوره كسب شايستگي‌هاي پايه شاهد ايجاد فضاي تربيتي واحد به كمك معلم و والدين باشيم، اگر دانش‌آموز كلاس اول تا سوم دبستان را با يك معلم طي كند شرايط به گونه‌اي مي‌شود كه در مدت اين سه سال همانند يك خانواده شوند و فضاي تربيتي خاصي براي دانش‌آموز ايجاد مي‌شود.»
نجفي پازوكي معتقد است كه اجراي نظام دوري از اين جهت اهميت دارد كه مي‌توان بر تربيت دانش‌آموزان در دوره اول ابتدايي كه طلايي‌ترين دوران زندگي است، تمركز بيشتري داشت و در يك فرآيند مشخص از پايه اول تا سوم دبستان، شايستگي‌هاي پايه را در دانش‌آموز ايجاد كرد.


او با اشاره به اينكه اجراي نظام دوري براي سال تحصيلي جديد به صورت آزمايشي است تا پس از توليد محتواي لازم و آمادگي خانواده‌ها از سال تحصيلي آينده با وضعيت دقيق‌تر تعداد مدارس تحت پوشش را افزايش دهيم، بيان كرد: «هيچ الزامي براي حضور معلمان و دانش‌آموزان در نظام دوري وجود ندارد. با برنامه‌ريزي انجام‌شده قطعاً از سال 1403 نظام دوري جاي خود را ميان معلمان و خانواده‌ها خواهد يافت و خانواده‌ها از آن استقبال خواهند كرد، چراكه شرايط تربيتي براي دوره اول ابتدايي به صورت ويژه برنامه‌ريزي شده‌است.»
اجراي نظام دوري چه مزايايي دارد؟
فنلاند اولين كشوري بود كه نظام آموزشي دوري را اجرا كرد. اين كشور كه با كوتاه‌ترين ساعت آموزشي، بهترين نتيجه را در بين اروپايي‌ها دارد، بچه‌ها از سال اول تا سال ششم با يك معلم و يك كلاس تحصيل مي‌كنند، چيزي شبيه به مكتب‌خانه‌هاي قديم ايران و مدرسه تقريباً حالتي مثل ادامه خانه را براي بچه‌ها دارد. حالا بيش از دو دهه مي‌شود كه فنلاند با اين الگو كار مي‌كند و به روحيات و وابستگي‌هاي عاطفي كودكان توجه بسيار زيادي داشته‌است.
نظام آموزشي دوري از يك جنبه ديگر نيز مزيت محسوب مي‌شود. اينكه هر سال تحصيلي در كشور ما، از ابتداي مهرماه آغاز مي‌شود و پايان خردادماه به اتمام مي‌رسد، بنابراين معلم فقط هشت ماه با دانش‌آموزان سر و كار دارد. البته اگر تعطيلات رسمي و آخر هفته‌ و گاهي تعطيلات گاه و بي‌گاه را كه به دلايل مختلفي چون آلودگي هوا، يخبندان پيش مي‌آيد از هشت ماه تحصيل دانش‌آموزان كسر كنيم، مشخص مي‌شود كه معلمان و دانش‌آموزان اول تا سوم ابتدايي زمان چندان زيادي را براي شناخت از يكديگر ندارند.
از طرفي هر دانش‌آموز سرعت يادگيري متفاوتي دارد و اگر همه دانش‌آموزان در يك روند عادي آموزشي قرار بگيرند، ممكن است برخي از آنها درس را به خوبي متوجه نشوند. در نظام دوري، معلم مي‌تواند در سال اول تحصيل، به شناخت كافي از دانش‌آموز برسد و در دو سال بعدي با آگاهي كامل از او محتواي درسي را برايش بازگو كند.
به عقيده عمده كارشناسان، كارآيي آموزشي در نظام دوري نسبت به سيستمي كه معلم هر سال تغيير مي‌كند، بيشتر است. چه بسا كه منسجم نبودن فرايند يادگيري و شناخت متقابل دانش‌آموز و معلم در آموزش، منجر به خدشه‌شده و پيامدهاي متفاوتي را به دنبال داشته‌است.
هر چند كه طي سال‌هاي گذشته نيز زمزمه‌هاي اجراي «نظام دوري» به گوش مي‌رسيد، اما اين طرح پس از مدتي به فراموشي سپرده شد. اكنون قرار است با بررسي تجارب مشابه در ساير كشورها اين كار عملياتي شود؛ البته موفقيت آن نيازمند برنامه‌ريزي مناسب و استلزاماتي است. مثل آموزش كافي والدين، آمادگي كامل معلمان و موضوع مهم‌تر تعيين شاخص‌هايي براي معلمان حاضر در اين طرح كه بايد سابقه تدريس موفق، سطح دانش بالا و همچنين شرايط مناسب به لحاظ صلاحيت‌هاي حرفه‌اي را دارا باشند.