«شكوا» سدي مقابل بي‌ در و پيكري مهدهای كودك

هر خانواده‌اي كه قصد سپردن فرزند خردسال خود را به مهدكودك ‌ دارد، نمي‌داند كه كدام‌يك از آنها مجوز دارد، حتي نمي‌داند كدام مهد‌ به لحاظ نگهداري كودك از حيث امنيت محيطي يا در بهترين حالت از حيث آموزش كودك، بهتر است. به همين دليل عمده خانواده‌ها به نزديك‌ترين مهدكودكي كه مي‌رسند، تصميم مي‌گيرند‌ فرزندشان را به همان جا بسپارند. در اين ميان گاهي برخي از نواقص موجود در مهدهای كودك‌، آثار زيانباري را بر روح و روان كودك برجاي خواهد گذاشت. تكثر و تعدد مهدكودك در جامعه به شكل‌هاي گوناگون همچون مهد‌هاي مشاركتي، غيرانتفاعي، نگهداري يا مهد صرفاً آموزشي بسيار فراگير‌شده به طوري كه بنابر هر نوع سليقه فرهنگي و اعتقادي يا حتي اقتصادي، مهد‌هايي در حال فعاليت هستند. بسياري از پدران و مادران به علت اشتغال، كودك خود را از همان سنين شيرخوارگي به مهد مي‌سپارند، اما اينكه اين مراكز عملاً چگونه فضايي است و اينكه كودك‌پروري در مهد با چه الگويي در حال وقوع است، موضوع مهمي است كه بايد سازمان ملي تعليم و تربيت كودك به آن سروسامان دهد.
گلايه خانواده‌ها از ايرادات مهدهای كودك
خانم عباسي كه مادر يك كودك پنج ساله است از آثار بدي كه مهدكودك فرزندش بر روح و روان او گذاشته‌است، مي‌گويد:‌«از آنجايي كه شاغل بودم كودكم را از سن شيرخوارگي به مهدكودك نزديك محل كارم سپردم. بعد از چند جلسه ‌ديدم كه به محض رسيدنمان به ساختمان مهدكودك، پسرم بي‌تابي مي‌كند و با گريه از بغل من جدا نمي‌شود. براي همين فهميدم كه يك چيزي در آنجا وجود دارد كه او را ترسانده‌است. بعد از پرس و جو، متوجه شدم كه مربيان اين مهدكودك با پرخاشگري و تنش، كودكان را دعوا مي‌كنند و اصلاً نحوه نگهداري از يك كودك را بلد نيستند. اين اشتباه من بود كه هيچ تحقيقي نسبت به آن مهد نكردم و بي‌توجه به خوب يا بد بودن آنجا، كودكم را به مربيانش سپردم. حالا پسرم به دليل خاطره بدي كه در ذهنش از مهدكودك باقي مانده، براي رفتن به پيش دبستاني مقاومت مي‌كند و مي‌گويد كه نمي‌خواهد به مدرسه برود.»
خانم حيدرزاده نيز يكي ديگر از والدين است كه از تجربه تلخ خود هنگام كودك‌سپاري به مهد مي‌گويد: «سال گذشته دخترم را به مهدكودكي كه نزديكي خانه‌مان بود، بردم و از مربي آنجا خواستم كه چند ساعتي را در آنجا بمانم تا ببينم كودكم مي‌تواند با آنجا ارتباط برقرار كند يا نه. دقايق اول همه چيز به خوبي پيش رفت؛ دختر دو ساله‌ام با سه كودك ديگري كه هم سن و سالش بودند در اتاق بازي مي‌كرد تا اينكه در دو اتاق ديگر كه پيش‌دبستاني‌ها در آنجا بودند، باز شد، كلاس آنها تمام شده‌بود و از آنجايي كه هنوز كسي دنبالشان نيامده‌بود كه به خانه بروند، آنها را هم به اتاق بازي كودكان خردسال فرستادند! سروصداي پيش‌دبستاني‌ها به قدري زياد بود كه دخترم و هم‌بازي‌هايش وحشت‌زده شده بودند و به يك گوشه‌اي از اتاق رفتند. متأسفانه رده‌بندي سني در اين مهد وجود نداشت و البته در مهدهاي ديگري كه اطراف محل زندگي‌مان بود نيز همين مسئله عجيب را ديدم.»


شكايتتان را به «شكوا» ببريد
مهرماه 1401 بود كه سازمان تعليم و تربيت كودك، ساماندهي مهدهاي كودك و پيش‌دبستاني‌هاي داراي مجوز از سازمان بهزيستي و سازمان مدارس غيردولتي را با پروژه ملي تطبيق آغاز كرد. الهام رجبلو، مدير راهبري و نظارت بر كودكستان در تشريح اقدامات اين سازمان به «جوان» مي‌گويد:‌«فرآيند تطبيق كودكستان‌هاي موجود كشور در سامانه سازمان، آغاز و براي حدود ۳۲ هزار كودكستان، پرونده تشكيل شده‌است، در گام بعدي «مؤسسان كودكستان» بايد مكان، تجهيزات، مدير و نيروي انساني را كه قرار است خدمات بدهند، معرفي كنند تا مورد بررسي قرار گيرند.»
او ادامه مي‌دهد:‌«اگر خانواده‌اي در مورد كودكستان و موضوعات مختلف آن مانند شهريه مدير مربي يا محتواي كودكستان و هر آنچه به كودكستان مرتبط است، مطالبه و نقدي داشته‌باشد، مي‌تواند از طريق سامانه شكوا كه سامانه‌اي براي ثبت و رسيدگي به شكايات طراحي و فعال شده‌است، مطالب خود را به گوش ناظران و مسئولان برساند. گفتني است اين فرايند به گونه‌اي طراحي‌شده كه تا وقتي فرد شاكي يا دغدغه‌مند، پاسخ خود را دريافت نكند يا رضايتش جلب نشود، مطالبه مطرح‌شده به سطوح بالاتر رفته تا مورد بررسي قرار گيرد.»
رجبلو درباره نحوه استعلام خانواده‌ها براي مجوز داشتن يا نداشتن يك كودكستان اين‌گونه توضيح مي‌دهد: «خانواده‌ها پيش از ثبت‌نام فرزند خود در كودكستان مي‌توانند در مورد مجوز داشتن يا نداشتن مركز موردنظرشان از «شكوا» سؤال بپرسند و اين موضوع را پيگيري كنند تا كارشناس منطقه پس از بررسي، مجوز داشتن يا نداشتن را اطلاع دهد.»
او مي‌افزايد:‌«نه‌تنها خانواده‌ها بلكه حتي خود مؤسساني كه مراحل قانوني اخذ مجوز را طي و تحت نظارت سازمان، فعاليت خود را آغاز كرده‌اند نيز در اين زمينه مطالبه جدي دارند تا ساير مراكز فاقد مجوز اجازه فعاليت نداشته‌باشند. يكي از اين مسيرها براي اطلاع دادن و مطالبه كردن حقوق خود از اين موضوع، سامانه شكوا است ‌كه مي‌توانند در آن مراكز غير‌مجاز و فاقد مجوز را معرفي كنند تا با ارجاع به مراجع ذيربط، قانون براي همه و در راستاي حمايت از كودكان اعمال شود.»
برخورد قانوني با مهدهاي بي‌مجوز
مدير راهبري و نظارت بر كودكستان در پاسخ به سؤال اينكه آيا اهرم فشاري براي برخورد با مراكز بدون مجوز وجود دارد، مي‌گويد:‌«اولين و مهم‌ترين اهرم، خود خانواده‌ها هستند‌. پدران و مادراني كه تأييد تك‌تك عناصر يك مجموعه براي آنها مهم است و قطعاً اولين سؤال‌شان معتبر بودن كودكستان است كه در دل آن تأييديه‌هاي مختلف و از همه مهم‌تر قبول مسؤليت حقوقي مركز توسط مؤسس است كه همه اينها ذيل مجوز داشتن شكل مي‌گيرد. بنابراين اگر مطالبه و شكايتي نيز باشد، قانوناً فقط شامل همين مراكز داراي مجوز و تحت نظارت است. نكته ديگر اينكه كودكستان‌‌ها مانند مدارس در آموزش و پرورش كدهاي يكتاي مركز و كد نوآموز و گواهي پايان دوره خواهند داشت كه اين هم فقط شامل مراكز داراي مجوز از سازمان ملي تعليم و تربيت كودك است. همچنين با توجه به قانون تسهيل كسب و كار، پيش‌نياز هر فعاليت يا خدمت‌رساني داشتن مجوز از مرجع آن است. از آنجايي كه امكان دريافت مجوز فراهم شده‌است، هر فردي كه از آن تخلف كند و در زمان اعلامي به درگاه ملي مجوزها براي اخذ مجوز اقدام نكند، تخلف كرده‌است و طبق ضوابط و قوانين با او برخورد خواهد شد.»
او در پايان مي‌گويد:‌«هر فردي كه مجوز فعاليت را از سازمان تعليم و تربيت كودك دريافت كند، ملزم به نصب تابلو خواهد بود تا مراجعه‌كنندگان از مجوز داشتن آن مركز مطلع شوند. اين فرايند از يكم شهريور آغاز شده و در نهايت تا پايان آبان ماه همه كودكستان‌ها نصب تابلوها را انجام خواهند داد.»