روزنامه خراسان
1402/07/04
پای لرزان تخت‌جمشید
فریادها از فرونشست زمین و میدان بدون متولی این بحران زیست محیطی حالا به منطقه تاریخی نقش رستم به عنوان یکی از نفیس ترین آثار تاریخی و تمدنی کشور رسیده است و دیر نیست که تاریخ باستانی این سرزمین را در خود فرو بکشد. از فرونشست های سال 70 تا شکاف های 1402 آذر 1400 بود که دکتر علی بیت‌اللهی، آن وقت در سمت رئیس بخش ریسک و مخاطرات مرکز تحقیقات راه و شهرسازی، در صفحه شخصی خود، عکس هایی از ترک های ایجاد شده در بخش هایی از بنای تخت جمشید و نقش رستم منتشر کرد و نوشت: «آیا کشت برنج و محصولات آب‌بر در کنار ارزشمندترین آثار تاریخی ایران درسته؟» حالا دو سال پس از آن ماجرا، دکتر مریم دهقانی، عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز گفت: لبه فرونشست در منطقه تاریخی نقش رستم واقع شده که پهنای این شکاف به حدود نیم متر تا ۷۰سانتی متر رسیده است. این شکاف‌ها به فاصله ۱۰تا ۱۵متری منطقه باستانی نقش رستم ایجاد شده است که هر سال با این که با شن و ماسه پر می‌شوند، اما دوباره سر باز می‌کنند. 49 درصد جمعیت کشور در پهنه های فرونشست دکتر علی بیت اللهی که اکنون به عنوان رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه ، مسکن و شهرسازی مسئولیت دارد و اغلب مطالعات و بررسی هایش درباره چالش های فرونشست زمین در کشور است، به خراسان می گوید: هم اکنون 49 درصد جمعیت کشور به ویژه مراکز دارای تراکم جمعیتی (عمدتا دشت ها) به دلیل افت سطح آب های زیرزمینی با بحران فرونشست زمین مواجه است. استان فارس یکی از 4 منطقه دارای خطر بالا بیت اللهی درباره منطقه مرودشت فارس که محوطه های تاریخی نقش رستم و تخت جمشید در آن واقع شده است، می گوید: این دشت یکی از 4 منطقه دارای خطر بالای فرونشست در کشور است. حدود 50 سال قبل سطح آب های زیرزمینی در این منطقه کمتر از 20 متر بوده است، اما بررسی های میدانی و اخیر بنده در دو ماه گذشته از آن منطقه نشان می دهد، اکنون سطح آب های زیرزمینی در این دشت به 120 متر رسیده و این در نوع خود یک فاجعه است. نفس های آخر مرودشت از دکتر بیت اللهی می پرسم، روند افت آب های زیرزمینی در این منطقه از چه زمانی آغاز شده است که می گوید: این اتفاق از اوایل دهه 70 گریبانگیر منطقه شده و همچنان ادامه دارد و وقتی عمق آب طی حدود 4 دهه 100 متر پایین رفته یعنی لایه های زمین دچار آسیب جدی و عملا موجب مرگ آبخوان ها شده است که امکان احیای آن را می گیرد. بیت اللهی درباره شکاف های پای «نقش رستم» می گوید: هم اکنون در پای نقش رستم (کتیبه های سنگی) با شکاف های عمیقی مواجه هستیم و در بخش هایی از محوطه تخت جمشید نیز چند رشته شکاف فرونشستی مشاهده کردیم. در این زمینه هم به وزارت میراث فرهنگی طرح هایی ارائه کردیم که بتوان از پیشرفت این شکاف ها جلوگیری کرد و سرعت آن را کاهش داد. آثار تاریخی نشست می کند؟ از بیت اللهی می پرسم، این شکاف ها چه میزان برای آثار تاریخی تهدید به شمار می رود؟ که می گوید: این شکاف ها به مرور محل نفوذ آب های نزولات جوی می شود و زیر زمین جریان آب تونل هایی را ایجاد می کند که به آن «فرسایش تونلی» گفته می شود. این تونل ها در زیر زمین تونل هایی حفر می کند و عملا زیر مستحدثات خالی می شود و ممکن است به مرور فرو بریزد. راهکار چیست؟ از دکتر بیت اللهی می پرسم، اکنون چه باید کرد؟ او علاوه بر راهکار مهم کنترل برداشت های بی رویه آب، می گوید: باید با استفاده از تمهیدات مهندسی از فرسایش تونلی جلوگیری کرد تا لایه های زیرین مستحدثات خالی نشود. این کار به ویژه برای سایت های مهم ضرورت دارد که ما نیز پیش از این در دو نقطه دارای خطر، این تمهیدات را اجرا کردیم. دکتر بیت اللهی البته این طور می گوید: متاسفانه هنوز توجه کافی به کنترل فرونشست ها در محوطه های تاریخی وجود ندارد و مهم ترین دلیل آن نیز این است که این خطر هنوز باور نشده است.
سایر اخبار این روزنامه
پای لرزان تخت‌جمشید
از عشقم به لندکروز به‌عشق نیازمندان گذشتم
ورود برنامه از کلیات به جزئیات بحث برانگیز
ایران دومین کشور تولیدکننده داروی سکته مغزی
مراکز « + زندگی» گرفتار وعده‌های اعتباری!
هفت سنگ صنعت ساختمان
حفره بزرگ امنیتی صهیونیست‌ها
کوچ اجباری ارامنه قره‌باغ
سنت‌شکنی و خلق تصاویر ماندگار در سینمای دفاع مقدس
تقارن دومین روز در هانگژو با دومین تاریخ‌سازی کاروان ایران
خط ونشان سرلشکر باقری برای دشمنان
دستگیری گوشی قاپ های خطرناک در اطراف شهر بازی!
آیا پذیرش صلح بعد از آزادسازی خرمشهر ممکن بود؟
