پلیس کجا ایستاده است؟!

بی‌انضباطی ترافیکی یکی از شاخص‌های مهم زندگی اجتماعی است که تلاش‌های بسیاری برای نظم بخشیدن به آن صورت گرفته است. با این حال آسیب‌هایی که از مجرای این معضلات به جامعه سرایت می‌کند از تلاش‌های به‌کار گرفته شده پیشی گرفته است. در ساعت‌های ابتدایی شب و همزمان با کور شدن گره‌های ترافیکی، تخلف‌های رانندگی خصوصاً از سوی موتورسواران شدت بیشتری می‌گیرد، از همین‌رو در نبود یا کم شدن حضور پلیس در معابر، خطوط ویژه در تسخیر موتورسواران قرار می‌گیرد. تلاش برای رسیدن به خانه، هدف بیشتر درماندگان در ترافیک است، از همین‌رو پیدا شدن معبری برای عبور در چنین گره‌های ترافیکی می‌تواند راننده را که پس از ساعت‌ها کار روزانه در ترافیک اسیر شده وسوسه کند به جای رانندگی محتاطانه پایش را روی پدال گاز فشار دهد، اما اینکه بتواند به سلامت از معبری که پیدا کرده عبور کند به رفتار دیگر کاربران ترافیک گره خورده است. با یک نگاه ساده به آنچه در معرض نگاه همگان قرار دارد، می‌توان به صرافت دریافت بین آموزه‌هایی که رانندگان با سپری کردن آن در آموزشگاه‌های رانندگی فرا‌گرفته‌اند و آنچه در عمل به نمایش می‌گذارند، تفاوت ماهوی بسیاری وجود دارد. در وضعیت موجود، نه رانندگان به همه آموزه‌های فرا گرفته توجه دارند و نه پلیس به همه وظایف خود در برخورد با متخلفان عمل می‌کند. اینکه رانندگان به خود اجازه می‌دهند در حضور پلیس و در معرض نگاه همگان به راحتی مرتکب تخلف شوند در واقع وجاهت قانون را در معرض عموم خدشه‌دار می‌کند تا جایی که افراد در معرض خطر هم با تأسی گرفتن از چنین رفتار‌هایی وارد چرخه تخلف می‌شوند و برای خود و دیگران ایجاد خطر می‌کنند.
۳۰۰ کشته در ۶ ماه
سرهنگ ابوالفضل موسوی‌پور، رئیس پلیس راهور تهران بزرگ با بیان اینکه در شش ماه ابتدایی امسال حدود ۳۰۰ نفر در جریان سوانح رانندگی جان باخته‌اند، گفت: «۵۵ درصد قربانیان در سوانح رانندگی شبانه جان باخته‌اند که ۳۹ درصد آن‌ها عابران پیاده و ۵۴ درصد هم موتورسواران بوده‌اند.»
وی با تأکید بر اینکه ۶۰ درصد سوانح مرگبار رانندگی تهران در شب رقم می‌خورد، افزود: «افزایش این آمار سبب شده پلیس طرح شبانه برخورد با تخلف‌های حادثه‌ساز را در بزرگراه‌های شهر اجرا کند، تخلف‌هایی همچون لایی‌کشی و حرکات مخاطره‌آمیز، سبقت و سرعت‌های غیرمجاز، تردد خودرو‌های سنگین در لاین سوم، استفاده از نور‌های شدید و زنونی و توقف در حاشیه بزرگراه از آن جمله است. رئیس پلیس راهور تهران معتقد است: «تردد عابران پیاده از بزرگراه‌ها هم منجر به بروز سوانح مرگبار زیادی می‌شود. کاهش دید در شب رانندگان سبب می‌شود رهگذرانی که در حال عبور از عرض بزرگراه‌ها هستند در برخورد با موتورسیکلت و خودرو‌ها دچار حادثه شوند و جانشان را از دست بدهند.»


نمای نزدیک
تردیدی وجود ندارد که بخشی از سوانح مرگبار رانندگی به دلیل بی‌احتیاطی کاربران دیگر ترافیک از جمله رهگذران اتفاق می‌افتد. عبور رهگذران از عرض خیابان و خصوصاً بزرگراه‌ها همواره با سوانح بسیاری همراه بوده است. آمار ۳۹ درصدی که پلیس از مرگ رهگذران در سوانح شبانه اعلام کرده است با افزوده شدن آمار مجروحان، رقم بالاتری را به خود اختصاص می‌دهد، مجروحانی که بسیاری از آن‌ها با معلولیت‌هایی که برایشان ایجاد می‌شود با آسیب‌های بسیاری درگیر می‌شوند. فقدان پل‌های مکانیزه در مناطق بزرگراهی سبب شده رهگذران اقبالی برای بالا رفتن از پل‌های عابر پیاده‌ای که از ارتفاع بالا برخوردارند، نداشته باشند. همچنین همه رهگذران به دلایلی از جمله ناتوانی یا کاهش توان حرکتی امکان استفاده از چنین پل‌هایی را ندارند. موضوع دیگر هم مربوط است به کمبود پل‌های عابرپیاده در بسیاری از نقاط بزرگراهی و بی‌توجهی ساختار شهرسازی به پیوست‌های انتظامی نسبت به دایر کردن بخشی از نقاط مسکونی یا تجاری در نقاط بزرگراهی، خصوصاً بزرگراه آزادگان که بخش مهمی از معضلات ترافیکی پایتخت مربوط به این گذرگاه مهم کشور است. توقف‌های حاشیه‌ای هم از جمله رویداد‌هایی است که منجر به بروز سوانح رانندگی می‌شود. بخشی از این توقف‌های حاشیه‌ای از سوی وانت‌بار‌های دوره‌گرد رقم می‌خورد و به معضلات ترافیکی زیادی منجر می‌شود. با وجود اینکه پلیس در طول شبانه‌روز از کنار این وانت‌ها عبور می‌کند، اما برخوردی با این دسته از تخلف‌های آشکار ندارد. در بدترین حالت مأموران پلیس از پشت بلندگو به راننده وانت هشدار می‌دهند که او هم با حرکت لاک‌پشتی چند متر جلوتر به فعالیتش ادامه می‌دهد. به نظر می‌رسد مسائل معیشتی منجر به این شده است که پلیس در برخورد با چنین تخلف‌هایی با متخلفان مماشات کند، اما تصمیم‌گیرندگان این موضوع باید در نظر داشته باشند که توجه به معیشت این دسته از افراد، جان افراد دیگری را به خطر می‌اندازد.
رانندگان پرخطر
رانندگان پرخطر نقش مهمی در ایجاد خطر برای دیگران دارند. بسیاری از آن‌ها بعد از ایجاد خطر به راحتی از محل دور می‌شوند و جان دیگر کاربران ترافیک را به خطر می‌اندازند. بخش مهمی از طرح شبانه پلیس برای انضباط‌بخشی ترافیک شامل برخورد با همین رانندگان پرخطر است که رئیس پلیس راهور تهران تأکید دارد خودرو‌هایی که به صورت همزمان مرتکب دو تخلف شوند به مدت ۷۲ ساعت در پارکینگ متوقف می‌شوند. تردد کامیون‌ها در بزرگراه‌های شهر به‌ویژه بزرگراه آزادگان که شاهراه ارتباطی محسوب می‌شود، به بروز سوانح رانندگی بسیاری منجر می‌شود. رانندگان کامیون‌ها به دلیل مصونیتی که در بروز سوانح دارند توجه زیادی به رعایت قانون ندارند، از همین‌رو رانندگی کردن آن‌ها در لاین سوم معابر معضلات زیاد ترافیکی را به دنبال دارد. کور شدن نقطه دید رانندگان خودرو‌های سواری که پشت سر این خودرو‌ها در حال حرکت هستند و آلودگی‌های بسیاری که این کامیون‌ها ایجاد می‌کنند، امکان بروز سوانح را افزایش می‌دهد که رئیس پلیس راهور تهران در واکنش به برخورد با تخلف این خودرو‌ها تأکید دارد پلیس مبدأ حرکت و تردد کامیون‌ها در شهر تهران را شناسایی می‌کند و از مبدأ، تردد‌های آنان کنترل می‌شود و این کامیون‌ها اجازه نخواهند داشت با لاستیک صاف، بار غیرمجاز و یا نداشتن حفاظ و سایر تخلفات در معابر تهران ترد کنند.