اول سراغ بانک‌ها می‌روم بعد مشتری

قاضی‌القضات در تبریز مقابل نقد تند‌و‌تیز دانشجویان از «به‌چشم‌نیامدن» برخورد با دانه‌درشت‌ها نشست که البته امتیاز بزرگی برای دانشجویان به‌حساب نمی‌آمد، زیرا از این‌گونه سخنان، خود محسنی اژه‌ای فراوان بر زبان می‌آورد و خودش جلودار مبارزه با دانه‌درشت‌هاست و هر هفته خط‌ونشان تازه‌ای برای مفسدان گردن‌کلفت می‌کشد. همین دستگیری دو فرزند یکی از معاونانش گواهی بر این روحیه حاکم بر دستگاه قضاست. او به‌خوبی می‌داند که برخی حریصانه دنبال به‌کاربردن اصطلاح «فساد سیستماتیک» هستند و انگشت اشاره آن‌ها نیز اول به‌سوی قاضی می‌رود، پس همانجا در خاک تبریز از فتنه بانک‌ها فغان کرد: «موضوع بانک موضوعی است که من همیشه به آن پرداخته‌ام، بانک‌ها اگر اضافه برداشت دارند، چه‌کسی مسئول است؟ ما در این خصوص کمبود قانون نداریم. آقای بانک مرکزی! آیا تو از همه ظرفیت خود استفاده کرده‌ای؟ اکثر بانک‌ها ناترازی و اضافه برداشت دارند. من از سال گذشته اعلام کردم که قبل از اینکه سراغ مشتری بانک بروم، به سراغ خود بانک‌ها می‌آیم و البته به سراغ آن‌ها هم رفته‌ام. اگر قصوری کنند اول سراغ بانک مرکزی خواهیم رفت و بعد سراغ بانک و دست‌آخر سراغ مشتری.»
دانشجویان البته به او گفتند که «برخورد قوه قضائیه با قانون‌شکنان درشت چشمگیر نیست. مردم به این باور نرسیده‌اند که شما بدون هیچ ملاحظه‌ای با دانه‌درشت‌ها مبارزه می‌کنید.» و «ابهام در مورد پرونده‌های سیاسی، اقتصادی و اخلاقی برخی چهره‌های شناخته‌شده اعتماد مردم را از بین می‌برد» و «روند طولانی رسیدگی به پرونده‌های قضایی در دادسرا‌ها موجب دلسردی مردم می‌شود». این ایراد آخر را البته همان دیروز در جای دیگری القاصی‌مهر، رئیس کل دادگستری استان تهران در جمع قضات محاکم تجدید نظر مطرح کرد: «دادگستری کل استان تهران هدف و راهی جز رهایی از معضل اطاله دادرسی ندارد.» این همراهی دستگاه قضا با افکارعمومی و جلسات دانشگاهی را مردم و دانشجویان به فال نیک می‌گیرند. دستگاه قضا جایی است که همواره نیمی از ارباب‌رجوع که حکمی علیه خود گرفته‌اند، از آن ناراضی و طلبکار باقی می‌مانند. حتی آن نیم دیگر هم که حکمی به‌نفع خود گرفته‌اند، همیشه کاملاً راضی نیستند. در این میان باید ضمن مطالبه گسترده همه ملاحظات از این دستگاه، وجوه مثبت آن نیز برجسته شود.
اژ‌ه‌ای در تبریز
محسنی اژه‌ای دیروز در سفر به آذربایجان شرقی، در دانشگاه تبریز حاضر شد. صفر نصرالله‌زاده، رئیس دانشگاه تبریز ابتدا چیزی گفت که گویی حضور در جمع دانشجویان بالقوه باید ترسناک باشد! «جرئت، جسارت و شجاعت رئیس قوه قضائیه برای حضور در دانشگاه‌ها و جمع‌های دانشجویی و پاسخگویی به سؤالات و دغدغه‌های دانشجویان و اساتید را می‌ستاییم»! اما عرب احمدی، نماینده تشکل بسیج دانشجویی دانشگاه‌های استان آن ترس را خنثی کرد: «ما دانشجویان، شخصیت ساده‌زیست و تملق‌ستیز محسنی اژه‌ای را می‌ستاییم و اذعان می‌کنیم که حضور بی‌تکلف رئیس دستگاه قضا در جمع‌ها و اقشار مختلف مردمی، اقدامی قابل ستایش است.»


او بلافاصله سراغ مطالبه رهبر انقلاب رفت: «ما تأکید می‌کنیم که به هیچ وجه ممکن نباید کلام و تأکیدات رهبر معظم انقلاب بر روی زمین باقی بماند و همین جا با صدای بلند اعلام می‌کنیم بانک‌ها غلط می‌کنند با پول مردم بنگاه‌داری کنند. نباید شرایط به نحوی باشد که یک بانک خصوصی به تنهایی به میزان ۲۵ درصد پایه پولی کشور را افزایش دهد و ضرر این اقدام به مردم و نفع آن به عده‌ای محدود برسد.»
بخشی از مطالبات و انتقادات و طرح‌های رنگارنگ و گوناگون دانشجویان از این قرار بود: عدم نظارت کافی بر عملکرد قضات، ضرورت تسریع در اجرای کامل سند تحول قضایی، پرهیز از آفت‌های مربوط به آمارگرایی در عدلیه، اطلاع‌رسانی از پرونده فرزندان یکی از مقامات ارشد قوه قضائیه، انتقاد از سرنوشت نامعلوم طرح شفافیت، برخورد با مسئولان و مدیران که دچار ترک فعل بوده و هستند، عدم ارتباط مناسب میان دانشگاه و بخش صنعت، مشکلات فضای فیزیکی و کمبود امکانات رفاهی دانشگاه، ضرورت ساماندهی وضعیت جذب اساتید حق‌التدریسی و هیئت علمی دانشگاه، دخالت‌های برخی از مسئولان استانی در انتصابات مدیران و مقامات آذربایجان شرقی و ابهام‌زدایی از پرونده‌های قضایی چهره‌های شناخته شده کشور در جریانات سال گذشته.
اژه‌ای و بانک‌ها.
اما رئیس قوه قضائیه در این دیدار پلی میان فساد و وظایف قضات و مشکلات مردم و مسائل اقتصادی زد و از جامعه دانشگاهی خواست که به قوه قضائیه کمک کنند و سپس مسئله مهم بانک‌ها را که از مطالبات دانشجویان بود، به میان کشید: «دانشگاه‌ها به قوه قضائیه برای اصلاح رفتار مجرمان و بازگشت آنان به جامعه کمک کنند. الان تعامل پایدار برای ارتباط قوه قضائیه با دانشگاه وجود ندارد، دانشگاه‌ها به ما کمک کنند که چطور بستری فراهم کنیم که فرد مجرم اصلاح شود و به جامعه برگردد. امروزه یکی از مسائل ما مسئله اقتصاد و معیشت است و حتی چندین سال است که شعار سال در مورد اقتصاد طرح می‌شود، از اقتصاد رنج می‌بریم، اما می‌دانیم کلید این مشکل افزایش تولید است. همه از تبعیض و تحقق‌نیافتن عدالت اجتماعی رنج می‌بریم؛ اکنون چه اقدامی باید شود که هم از بخش خصوصی استفاده و درآمدزایی کرد و هم به عدالت اجتماعی لطمه وارد نشود، چه کار باید کنیم که هم کار زیست محیطی کرد و به عدالت اجتماعی لطمه وارد نشود، کار اقتصادی کرد و به عدالت اجتماعی لطمه وارد نشود. امروز یک ناترازی در برق و گاز داریم و وقتی مشکلی ایجاد می‌شود گاز صنعت را قطع می‌کنند، از این رو خسارت شدید به صنعت وارد می‌شود. به ما می‌گویند که قوه قضائیه باید جلوی افرادی که حقوق عامه را خراب می‌کنند بگیرد، ما در مقابل دوگانگی هستیم! ما با حقوق عامه روبه‌رو هستیم، یعنی در یک طرف باید جلوی مازوت سوزی را بگیریم و در مقابل اگر جلوی آن‌ها را بگیریم با تخریب صنعت روبه‌رو هستیم.»
این مقدمه‌ای بود که اژه‌ای موضوع روز و مسئله همیشگی بانک‌ها را به میان آورد: «موضوع بانک موضوعی است که من همیشه به آن پرداخته‌ام، بانک‌ها اگر اضافه برداشت دارند، چه کسی مسئول است؟ کمبود قانون در این خصوص نداریم. آیا بانک مرکزی از همه ظرفیت خود استفاده کرده است؟ اکثر بانک‌ها ناترازی و اضافه برداشت دارند.»
اشاره دانشجویی که به اژه‌ای گفت ۲۵ درصد پایه پولی کشور را فقط یک بانک افزایش داده است، شاید مهم‌ترین دلیل سخنان رسای او درباره بانک‌ها شد. چه، رئیس دستگاه بهتر از هر کسی می‌داند که این بحث درباره آن بانک خاص در جامعه پیچیده و فضای مجازی پر شده است از این ادعا که مردم هرچیزی را که می‌خرند ۲۵ درصد اضافه برای تورمی که آن بانک ایجاد کرده است، می‌پردازند تا رئیس یک بانک ابرمیلیاردر شود!
برای همین رئیس قضا در پایان تکلیف مسئله بانک‌ها و رویکرد دستگاه قضا را هم روشن کرد: «من از سال گذشته اعلام کردم که قبل از آنکه سراغ مشتری بانک بروم، به سراغ شما می‌آیم و البته به سراغ آن‌ها هم رفته‌ام. قدم اول اصلاح امور است و بانک‌ها باید کار‌ها را انجام دهند و اگر قصوری کنند اول سراغ بانک مرکزی و سپس سراغ بانک و بعد سراغ مشتری خواهیم رفت.»