روزنامه خراسان
1402/07/23
بحران غزه و کریدور «آی‌مِک »
جنگ غزه یک موضوع پیچیده و چند لایه است و اکثر طرف ها پس از پشت سر گذاشتن شوک حاصل از غافلگیری اولیه، در حال ارزیابی وضعیت و تصمیم گیری هستند. یکی از موضوعاتی که می تواند در فهمیدن یک بعد از موضع کشورها و پیش بینی تحولات آینده کمک کند، موضوع آثار این جنگ بر راهگذر(کریدور) هند-خاورمیانه-مدیترانه-اروپا یا IMEC)IMEEC) است که در اجلاس سپتامبر سران G20 در هند از آن رونمایی شد و بسیاری آن را یکی از تغییر دهنده های قواعد بازی در غرب آسیا (و جهان) توصیف و از تولد یک خاورمیانه جدید صحبت کرده بودند. عملیات حماس و واکنش رژیم اسرائیل، در واقع یک مانع عمده بر سر دینامیسم های جدید در خاورمیانه و از جمله آی مک محسوب می شود. آی مک در درجه اول یک طرح ضد چینی است که علاوه بر چین، کشورهایی نظیر مصر، روسیه، ترکیه، عراق، پاکستان، ایران، سوریه و قطر مستقیم یا غیرمستقیم از آن متضرر خواهند شد و در طرف مقابل دسته ای دیگر از کشورها شامل آمریکا، هند، اسرائیل، امارات، عربستان، یونان، ایتالیا، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپایی جزو شرکای رسمی یا غیررسمی آن محسوب می شوند. این کریدور در درجه اول رقیب ابتکار کمربند-جاده(BRI) چین است که راه دریایی آن از کانال سوئز و مسیر خشکی آن تقریبا از همان مسیر تاریخی جاده ابریشم می گذرد. آمریکا به دلیل رقابت راهبردی و هند به دلیل اختلافات مرزی و سیاسی عمیق با چین از مخالفان اصلی کمربند-راه محسوب می شوند و آی مک ابتکار مشترک برای مهار این طرح چینی است. علاوه بر این، آمریکا در دو دهه اخیر سعی کرده است با معرفی هند، به عنوان یک قدرت آسیایی نوظهور، کشورهای خاورمیانه، آسیای میانه و دیگر نقاط را به گسترش روابط شان با هند به جای چین ترغیب کند. راهگذرهای دیگری هم که تحت تاثیر آی مک قرار خواهند گرفت، عبارت اند از: راهگذر سی پک( مسیر چین به بندر گوآدر پاکستان)، کانال خشک(راهگذر اتصال بندر فاو عراق به اروپا از طریق ترکیه و احتمالا سوریه)، کانال های شمالی و میانی چین-اروپا و تا حدودی کریدور شمال-جنوب یا INSTC و ... . یکی از منتفعان اصلی آی مک رژیم اسرائیل است که علاوه بر پیشبرد پروژه عادی سازی روابط با کشورهای عربی و اسلامی، بندر حیفا را با کمک سرمایه گذاری سنگین شرکت آدانی هند به یکی از هاب های مهم ترانزیتی و دریایی تبدیل خواهد کرد. یونان، امارات، عربستان، ایتالیا، اردن و دیگر کشورهای مسیر هم با مشارکت در آی مک، اهمیت و وزن راهبردی شان را با ضریب قابل توجهی بالا خواهند برد. و اما آثار منفی جنگ اخیر غزه بر روی آی مک بسیار زیاد بوده و حتی می تواند کل پروژه را منتفی کند. موضع گیری بسیاری از کشورها مرتبط با آی مک در رابطه با تحولات غزه، متاثر از دیدگاهشان نسبت به آینده آی مک بوده و خواهد بود. اولین اثر تحولات اخیر غزه، معرفی بندر حیفا به عنوان یک بندر ناامن بود. در تبلیغ آی مک و بندر حیفا، معمولا به جریان انسداد شش روزه کانال سوئز به خاطر به گل نشستن یک کشتی کانتینر در سال ٢٠٢١ اشاره می شد که لطمه سختی به نقل و انتقالات و تجارت جهانی زد و تنها در یک قلم غرامت درخواستی شرکت مصری اداره کننده سوئز، حدود یک میلیارد دلار بود که در نهایت با کشتی مقصر به پرداخت ٥٥٠ میلیون دلاری رضایت داد. این غرامت بخش کوچکی از خسارت کلی بود که حاصل شد و مهم ترین نقطه قوت آی مک امنیت و قابلیت اطمینان بندر حیفا در مقایسه با کانال سوئز بود. عملیات غزه و لغو بسیاری از پروازها و عملیات حمل و نقل در سراسر سرزمین های اشغالی، بسیاری از سرمایه گذاران را به تفکر مجدد در این باره واداشته است. یکی از دلایل موضع یک طرفه نخست وزیر هند در اعلام همبستگی با رژیم اسرائیل و تروریستی خواندن عملیات حماس، می تواند نتیجه عصبانیت وی از اثر این اقدام بر آی مک و همین طور سرمایه گذاری سنگین شرکت هندی آدانی در بنادر حیفا و یونان تلقی شود. در طرف مقابل، چین هم که در اتفاقات مشابه سعی می کرد موضعی بی طرف و خنثی اتخاذ کند، هم در عرصه رسمی و هم به صورت رسانه ای موضعی متمایل تر از معمول به نفع حماس و مردم فلسطین گرفت که می توان آن را به رضایت از ادامه عملیات حماس برای دشوار کردن کار رقیب کمربند- تفسیر کرد. مصر هم که هم آی مک را به عنوان رقیب و جایگزین کانال سوئز می بیند و هم از عبور نکردن آی مک از مصر ناراضی است، موفقیت حماس برایش نامطلوب نیست.اهمیت مصر در این است که گذرگاه رفح به عنوان رگ حیاتی غزه را در اختیار دارد و محاصره غزه بدون انسداد رفح عملا ممکن نیست. حمله اسرائیل و بمباران رفح می تواند به این دلیل باشد که رژیم اسرائیل مطمئن است مصر این بار به خاطر آی مک هم که شده برای محاصره غزه همکاری واقعی نخواهد کرد. موضع آمریکا، روسیه، ترکیه، ایران، پاکستان، عراق، قطر، اردن، سوریه و دیگر بازیگران مهم منطقه ای و فرامنطقه ای هرچند در امتداد موضع گیری های سنتی آن ها صورت گرفت، ولی از بین سطور آن ها می توان درصدی از تغییر، به ویژه در ارتباط با برقراری فوری یا غیرفوری آتش بس را متناسب با ملاحظات آن ها درباره آی مک دانست. جمع بندی آن که هرچند عملیات حماس یک اقدام مستقل و ناشی از انباشته شدن ظلم افزایشی و وقیحانه رژیم اسرائیل بوده است، ولی یکی از عوامل موثر بر نحوه موضع گیری اعلامی یا اعمالی کشورها، ملاحظات آن ها در قبال آی مک است و این موضوع می تواند در تداوم یا تعیین سرنوشت این نبرد، مهم و تعیین کننده باشد.
سایر اخبار این روزنامه
اقرار جدید «سیا»؛ سقوط مصدق با کودتای غیردموکراتیک
بنای «هتل» روی کلیشه‌ها
ایران در رتبه 21 اقتصاد جهان
سفری رازآلود به عمیق‌ترین گودال زمین
اعتراف گوشی قاپ‌های خشن به 100فقره سرقت!
بحران غزه و کریدور «آی‌مِک »
ناگفته های طوفان
حرکتی که در فلسطین آغاز شده، منجر به پیروزی کامل فلسطینی‌ها خواهد شد
مهره ترامپ در کنگره، عزم جزم پایداری و بازگشت جنجالی یحیی
«ساعت صفر» در دست مقاومت
تله بزرگ غزه برای صهیونیست‌ها
همچنان سیر نزولی فرزندآوری
قحطی به بلیت اتوبوس رسید
