امنیت پروتئینی استان در معرض تهدید

 سال گذشته بود که قیمت گوشت قرمز در مشهد به بیش از 500 هزار تومان رسید، مسئولان از طریق توزیع گوشت‌های سهمیه‌ای سعی در کنترل قیمت‌ها در بازار داشتند. با این حال، گزارش‌های میدانی خراسان در همان زمان، نشان از فروش گوشت دام مولد داشت و در پیگیری که از مسئولان مرتبط داشتیم سخن این بود که هر سال تعدادی از دام‌های مولد که دیگر قابلیت زاد و ولد را ندارند به کشتارگاه‌ها فرستاده می‌شوند و چیزی خارج از قاعده نیست. مورد دیگر افزایش قیمت نهاده‌های دامی بود که بعضی دامداران به دلیل کمبود نقدینگی برای تهیه آن مشکل داشتند و خود عاملی بود تا انگیزه شان را برای پرورش دام از دست بدهند. طی ماه‌های اخیر شنیده‌ها حاکی از کاهش تولید دام به ویژه دام سبک در استان است. خشکسالی و کاهش بارش باران در استان می‌تواند از عوامل مهمی باشد که دامداری را تحت تاثیر قرار داده چنان که از بعضی شهرستان‌های استان گزارش شده است بعضی از دامداران برای تهیه آب مورد نیاز دام هایشان اقدام به سوراخ کردن لوله‌های آب رسانی روستاها کرده اند و شبکه آب رسانی دچار آسیب و اختلال شده است. توجه نکردن به حل مشکلات تولید دام می‌تواند سبب به وجود آمدن مشکلات بسیاری در تهیه گوشت قرمز و مشتقات آن باشد. آیا باید به نواخته شدن زنگ خطری در ماه‌های آینده برای تهیه گوشت قرمز و مشتقات آن بیندیشیم؟   کشتار دام مولد برای حفظ دامداری به سراغ رئیس اتحادیه دامداران استان رفتم و در گفت و گویی با او وضعیت تولید دام در استان را جویا شدم، مهدوی در توضیح گفت: کاهش تولید دام یک موضوع چند ساله است، از سال 1399-1400 که متاسفانه خشکسالی‌های شدید شروع شد و مراتع نمی‌توانست نیاز دام‌ها را تامین کند، دام‌ها به نهاده‌های وارداتی وابسته شدند بعد از اجرای طرح مردمی‌سازی یارانه ها، به طور ناگهانی جهش زیادی در قیمت نهاده‌های دامی به وجود آمد؛ دامدارها به شدت تحت فشار قرار گرفتند و مجبور شدند برای آن که بتوانند بخشی از دام‌هایشان را نگه دارند، بخشی از دام‌های خود را بفروشند یعنی دام مولد قابل توجهی فروش رفت، کشتار شد و تعداد دام به شدت کاهش پیدا کرد. وی افزود: در نتیجه تولید بره چه ماده و چه نر هم کاهش یافته است، در واقع استان ما بیشترین تاثیر را از خشکسالی‌ها گرفته است. فصل زراعی امسال هم کمترین میزان بارش را داشتیم و همین وابستگی دام سبک را به نهاده‌های وارداتی بیش از پیش کرده و ناتوانی دامدار در تهیه نهاده، کاهش تولید دام را به همراه داشته است. البته منظور از تولید صرف گوشت نیست؛ هم محصولات دیگر است و هم بره ماده که باید جایگزین دام مولد می‌شد که دیگر نمی‌شود.    برنامه جهاد کشاورزی هنوز عملی نشده است از رئیس اتحادیه دامداران استان پرسیدم آیا جهاد کشاورزی استان برنامه‌ای برای بهبود و رفع مشکلات دامداران ارائه کرده است؟ که وی اظهار کرد: باید قبل از این به فکر این مورد می‌بودیم، ولی تدابیری اندیشیده شده که بهتر است تا زمانی که قطعیت نیافته و به اجرا نرسیده است ،بیان نشود.   کاهش 40 درصدی تعداد دام سبک مهدوی در پاسخ به این سؤال که تولید دام در استان چه میزان کاهش داشته است؟ گفت: تعداد دام سبک حدود 40 درصد کاهش داشته ، درخصوص دام سنگین کاهش کمتر بوده است زیرا زمانی هم که نهاده‌ها یارانه‌ای بود به دام سنگین بیشتر تخصیص داده می‌شد.   تلاش برای تهیه نهاده مدت‌دار سؤال دیگری که طرح شد پرسش از اقدامات اتحادیه دامداران برای بهبود شرایط و حل مشکلات دامداران بود که رئیس اتحادیه دامداران استان در پاسخ بیان کرد: اتحادیه در حد توان خود پیگیر است تا بتوانیم در حوزه حمایتی مثل تهیه نهاده‌های مدت دار با شرکت‌های اصلی واردکننده مذاکره کنیم، همچنین بتوانیم واردات انجام بدهیم و نهاده را با قیمت پایین به دست دامدار برسانیم. در نهایت از مهدوی درخصوص حل مشکل تامین آب دامدارها به دلیل خشکسالی سؤال کردم و وی پاسخ داد: این معمولا به منطقه وابسته است، در بعضی جاها لوله گذاری‌هایی که در مسیر منابع آبی زیرزمینی شده است کامل از چاه موتور تا باغ و زمین لوله است و آبی نیست که احشام از جمله دام استفاده کند، در بعضی از قسمت‌ها به کمک سازمان جهاد کشاورزی و اداره منابع طبیعی آبشخورهایی مهیا می‌شود، ولی ما نمی‌توانیم به صورت کلی درباره آن نظر بدهیم چون وابسته به منطقه است.   کاهش یک میلیون و 200 هزار رأس دام سبک  مدیر کل دام پزشکی استان نیز با تایید کاهش تولید دام در استان گفت: در مقایسه با سال 1401 تعداد دام سبک و سنگین تغییراتی داشته که عمدتاً به دلیل بروز خشکسالی بوده است و توانایی نداشتن در  نگهداری از دام، به خصوص در حوزه دام کوچک که تعداد آن‌ها از 8 میلیون و 200 هزار رأس به حدود 7 میلیون رأس رسیده‌اند. اعلمی افزود: تعداد دام سنگین کم شده،اما تغییر قابل توجهی نداشته ، در حد 20 تا 30 هزار رأس کاهش داشته است. وی در پاسخ به این که این کاهش درباره دام مولد بوده است یا خیر،گفت: کاهش به صورت کلی در تعداد بوده است و دام مولد و نرینه هر دو را شامل می‌شود.   علت کاهش؛ وضعیت نامناسب سال گذشته  معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان توضیحاتی را درخصوص وضعیت تولید دام ارائه داد. وی در ابتدا اشاره کرد تاثیر شرایط نامساعد در نگهداری دام یک سال بعد خود را نشان می‌دهد و به دلیل مشکلاتی که در سال گذشته وجود داشته، امسال تعداد دام سبک کاهش یافته است، در حالی که در شش ماه اول امسال شرایط برای تهیه نهاده دامی و خوراک برای دامداران بهتر بوده است.   کاهش کشتار دام سبک در امسال  جعفری افزود: تولید گوشت قرمز در ۶ ماه امسال حدود ۴۵ هزار تن بوده که نسبت به سال گذشته 2 درصد کمتر است. علت کاهش تولید گوشت قرمز، کاهش کشتار دام سبک است که علت آن کشتار بیشتر در سال گذشته و نگهداری دام در امسال است.   گوشت گوساله جبران‌کننده کمبود گوشت گوسفند وی با اشاره به این که تولید دام سبک برای تهیه گوشت قرمز و تولید دام سنگین برای تهیه شیر است، گفت: امسال نسبت تولید گوشت گوساله به گوشت گوسفندی بیشتر از سال گذشته است، زیرا در تولید گوشت جا به جایی اتفاق افتاده است، چون سال گذشته به علت این که نهاده دامی نداشتیم، بخش عمده‌ای از دام سنگین از استان خارج می‌شد و به استان‌هایی که شرایط مناسب‌تری برای تامین نهاده داشتند، می‌رفت و از چرخه تولید ما حذف می‌شد، اما امسال با بهبود شرایط این اتفاق نمی‌افتد.   کشتار دام مولد در 1402 کاهش داشته است معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان در پاسخ به این که چه تمهیداتی برای حمایت از تولید و جلوگیری از کمبود گوشت قرمز در بازار اندیشیده شده است، خاطرنشان کرد: خوشبختانه کشتار دام مولد در سال ۱۴۰۲ بسیار کمتر از سال‌های قبل است، علت آن تامین مناسب نهاده‌ها به خصوص جو با قیمت مناسب در بازار است و هم اکنون نسبت قیمت محصولات دامی شیر و دام زنده به قیمت نهاده جو بسیار مناسب است.تامین نهاده‌های دامی به صورت مدت دار به خصوص جو و ذرت،امکان خرید مناسب نهاده برای دامداران از طریق بازارگاه و تولید قراردادی گوشت قرمز از جمله اقدامات صورت گرفته برای حمایت از دامداران است.   تکذیب ادعای اتحادیه دامداران با اشاره به سخن رئیس اتحادیه دامداران درخصوص اجرایی نشدن تدابیر اتخاذ شده از جهاد کشاورزی مانند عرضه نهاده‌های دامی به صورت مدت دار از جعفری سوال کردم این برنامه‌ها از چه زمانی عملیاتی شده است؟ وی در پاسخ گفت: حدود 5 ماه است که این اقدامات انجام شده است، اما دامداران به دلیل پایین بودن قیمت جو در بازار که حدود 7 هزار تومان بود، برای گرفتن نهاده به صورت مدت دار و از طریق بازارگاه تعلل می‌کردند.   تمهیدات برای جلوگیری از کمبود در بازار معاون بهبود تولیدات دامی افزود: با این حال، در ۶ ماه عدد کاهش کمتر از ۵ درصد بوده ، بخشی از کاهش کشتار دام سبک با نرمال شدن کشتار دام سنگین در امسال جبران شده و برای جلوگیری از کمبود گوشت قرمز تولید قراردادی ۱۰ هزار تن از طریق تشکل‌های استانی با تامین نهاده‌های مدت دار برنامه ریزی شده و در حال اجراست. تامین از طریق واردات نیز از طریق معاونت توسعه بازرگانی انجام می‌شود.   لزوم توجه مدیریت بحران در مسئله خشکسالی جعفری درخصوص تامین آب مورد نیاز دامداران نیز اظهار کرد: تامین آب برای دامداران و عشایر در فصل‌های گرم و خشکسالی از طریق اداره کل عشایری و همچنین ادوات تامین شده توسط مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ها، به خصوص تانکرهای سیار تامین می‌شود، اما لازم است با توجه به خشکسالی‌های پی در پی موضوع از طریق مدیریت بحران پیگیری و اعتبارات مورد نیاز جهاد کشاورزی برای تامین آب و آب رسانی پیش بینی و تامین شود.