گیسوان خونآلود آزادی
[ فاطمه علیمرادی] [هدی احمدزاد] انیمیشن «پیش از بهشت» به کارگردانی و نویسندگی احمد حیدریان در زمره آثار هنری تاثیرگذاری است که درباره -و در تبیین- مظلومیت مردم فلسطین ساخته شده است. این فیلم کوتاه که این روزها با بالاگرفتن جنگ و انتشار انواع و اقسام اخبار و تصاویر درباره مظلومیت مردم فلسطین، به یکی از پربازدیدترین ویدئوها در فضای وب تبدیل شده، ساخته کارگردان جوانی است که کارنامهاش با ساخت آثاری درخشان چون «مصلحت»، «سوزن»، «کف و خون» و «آب هرگز نمیمیرد» میدرخشد. کارگردانی که فیلم «بازمانده» زندهیاد سیفالله داد را منبع الهام خود برای ساخت انیمیشن «پیش از بهشت» عنوان کرده است. انیمیشنی که به گفته محدثه پیرهادی -تهیهکننده اثر- یکی از طولانیترین پروسههای پیشتولید را در عرصه تولید فیلمکوتاه داشته و چند ماه صرف آمادهسازی شرایط لازم برای ساخت این انیمیشن شده است. پیرهادی میگوید که باید درخصوص چنین موضوعاتی نگاه بازتری داشت و به فکر فرهنگسازی در این زمینه بود.
«پیش از بهشت» روایت تصاحب خانههای مردم فلسطین توسط اسرائیلیهاست که در قالب یک انیمیشن داستانی دراماتیک به نمایش گذاشته شده است. فیلمی با شروعی کوبنده که در آن احمد حیدریان، نویسنده و کارگردان فیلم، با اینسرتهایی از وسایل جامانده و تاکید بر لوازم خانه، اسباببازیهای روی زمین و چفیه فلسطینیهایی که داروندارشان را گذاشته و گذشتهاند، اجبار مردم فلسطین در ترک خانههایشان را نشان میدهد. حقیقتی که با زبانی دراماتیک که در ادامه با سکانسی که در آن میبینیم که دخترک حتی فرصت برداشتن گل سرش را هم ندارد، پیوند خورده است. اینجا سینماییترین و تاثیرگذارترین نما را در تصویری از کلید خانه میبینیم که کارگردان با تاکید و در اینسرتی درشت به نمایش میگذارد؛ کلیدی که سالهای سال سینهریز زنان فلسطینی دور از وطن بوده و محبوبتر از هر زیور دیگری، زینتبخش روح مقاومت و امید، از مادران به دختران رسیده است.
بعد از آن نقاشیهای روی دیوار را میبینیم که انگار روح و زندگی جاری در دل خانه را به نمایش میگذارند. تصاویری که در ادامه با صداگذاری چرخ تانک روی تصویر غلطک رنگ، ویرانی رویاپردازیهای کودکانه اهالی خانه را موکد میکند. نکته مهم «پیش از بهشت» این است که این فیلم درام را از همان اولین دقیقه اثر، با لگدشدن گل زیر پای مرد اسرائیلی شروع میکند و در ادامه با بریدن گیس دختر با داس و پس از آن هم صدای نفسنفس زدنهای او در حین فرار ادامه میدهد؛ تا سکانسهای پایانی که شاهد مرگ دختر و پسر در آغوش هم میشویم که گویی اقتباسی از شهادت محمد الدوره است. این نقطه اوج فیلم است، هم از نظر ساختاری و هم از نظر مفهومی.
درنهایت زمانی که منتظر تیتراژ پایانی هستید، «پیش از بهشت» اصلیترین رسالت درام را اجرا کرده و با جاریشدن خون روی دیوار مخاطب را میخکوب توانایی سینما در تبیین ایدئولوژی میکند. دستاوردی که «پیش از بهشت» را سزاوارانه به جوایزی چون بهترین انیمیشن جشنواره کن فرانسه، جایزه ویژه بخش انیمیشن دهمین جشنواره آمریکایی Best Short Competition رسانده و تبدیل به یکی از پرافتخارترین فیلمهای باشگاه فیلم سوره کرده است.
«پیش از بهشت» به روایت کارگردان
نقاشیهای دیوار خانهای که رها شده...
[شهروند] احمد حیدریان، کارگردان فیلم «پیش از بهشت» که تاکنون بیشتر فیلمهایش از قبیل «اونا»، «آب هرگز نمیمیرد»، «بانی»، «دوبنده»، «مصلحت»، «کف و خون» و چندین و چند فیلم دیگر را برای باشگاه فیلم سوره کارگردانی کرده؛ در «پیش از بهشت» که جوایزی ازجمله جایزه بهترین فیلمنامه فیلم کوتاه از جشنواره عمار، فانوس زرین بهترین فیلم داستانی جشنواره عمار، بهترین انیمیشن کوتاه جشنواره جهانی کن فرانسه، برنده جایزه بهترین انیمیشن جشنواره کرکوک عراق و جایزه بهترین پویانمایی در دو بخش نسل روایت و جهان بدون اسرائیل جشنواره مقاومت را بهدست آورده است؛ بهگفته سایت اصلی فیلم مرثیهای برای همه کودکان فلسطینی روایت کرده است که روزی نقاشیهایشان را رها کردند.
«پیش از بهشت» که این روزها همزمان با اوجگیری درگیریها بین نیروهای رژیم اشغالگر قدس و فلسطینیها در شبکههای اجتماعی دستبهدست میشود؛ داستان فلسطینیها را در برهه زمانی سال 1948روایت میکند. روایتی از ماجراهای اشغال سرزمین فلسطینیها با نمایش نقاشیهای بچههای فلسطینی بر دیوار خانهای که رهایش کردهاند. آنچه در پی میآید، صحبتهای این فیلمساز درباره جنبههای مختلف فیلم «پیش از بهشت» است.
روایت داستان تاریخی اشغال: «من میخواستم از طریق این نقاشیهای بازمانده بر دیوار ماجراهای اشغال و اشغالگری را روایت کنم و همین هم بود که مجبور شدم برگردم و داستان سال 1948و آغاز اسرائیل را روایت کنم وگرنه طبیعی است که روایت داستانی درباره مبارزات دیرینه فلسطینیها راه به رویدادهای دراماتیک دیگری باز میکرد که البته آن ایدههای دیگر و مبارزهای دیگر میطلبید.»
منابع الهام: «من دو کتاب تصویری درباره فلسطین در اختیار داشتم، اما علاوه بر این کتابها، منبع اصلی الهام من، فیلم «بازمانده» سیفالله داد بود. این فیلم که داستانش را در همان سالهای داستان فیلم من روایت میکند، منبعی دراماتیک بود که بهره زیادی از آن بردم.»
بازتابهای مخاطبان: «اینکه این روزها دوباره مسئله فلسطین سرخط اخبار قرار گرفته؛ قاعدتا به بهتر دیده شدن «پیش از بهشت» کمک کرده است. بهخصوص که امسال فیلمهای جدید زیادی در اینباره ساخته نشده. اینها باعث شده فیلم دستبهدست شده و مخاطبانی از سلایق و علایق گوناگون داشته باشد. مخاطبانی که خوشبختانه ۹۷ یا ۹۸ درصدشان گفتهاند که فیلم را پسندیدهاند و این هم شامل مخاطبان عام میشود و هم مخاطبانی که زبان سینما را میفهمند و دنبال میکنند.»