نیاز صداوسیما به اصلاح ساختار نه افزایش بودجه

معمولا یکی از موضوعات پرسروصدا و بحث‌برانگیز در حوزه صداوسیما، بودجه این سازمان بوده است. بارها اعتراض‌هایی نسبت به کمبود بودجه رسانه ملی برای افزایش کیفیت تولیدات تلویزیون مطرح شده و از طرفی نیز، افزایش بودجه سازمان همواره مورد انتقادهای فراوانی قرار گرفته است. مدتی پیش، محسن زنگنه سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه، از افزایش 75 درصدی سهم بودجه صداوسیما به عنوان یکی از مصوبات این کمیسیون خبر داد و اعلام کرد بر اساس مصوبه این کمیسیون در سال اول برنامه هفتم توسعه، سهم بودجه صداوسیما از منابع بودجه عمومی نسبت به سال ۱۴۰۲، ۷۵ درصد رشد داشته باشد. با توجه به اینکه بودجه صداوسیما در سال 1402، هفت هزار و 938 میلیارد تومان بوده است، این افزایش 75 درصدی، انتقادهایی را برانگیخت. روز یک شنبه 30 مهر، محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی با این میزان افزایش مخالفت کرد و گفت: «تنظیم سیاست‌های برنامه هفتم در مجمع تشخیص مصلحت نظام، برای سه دستگاه یعنی حوزه دفاعی ۵ درصد، صدا وسیما ۰.۷ درصد و قوه قضاییه حدود ۳ درصد از بودجه عمومی پیش‌بینی درصدی انجام شده بود که وقتی مصوبات مجمع محضر حضرت آقا رفت، با اختصاص درصد برای قوه قضاییه و صداوسیما مخالفت شد و فقط برای بخش دفاع را پذیرفتند.» رئیس مجلس تاکید کرد: «حضرت آقا همان‌جا تاکید کردند از این دو دستگاه باید در برنامه هفتم پشتیبانی شود و نسبت به قبل تقویت شوند، یعنی ۰.۷ درصد افزایش پیدا کند، اما مبنای آن نباید درصد باشد.» قالیباف ضمن اشاره به لزوم تقویت صداوسیما، افزایش 75 درصدی را «زیاد» دانست و مصوبه را به کمیسیون ارجاع داد.

صرف بودجه برای هزینه‌های جاری
بی‌شک صداوسیما برای تولید برنامه‌های گوناگون و سریال‌های مختلف، همچنین بالا بردن کیفیت تولیدات خود و رقابت با دیگر رسانه‌ها، نیاز دارد که بودجه مناسبی به آن اختصاص داده شود، اما به شرط این که بودجه صداوسیما به افزایش تولیدات و بالا بردن کیفیت آثار اختصاص پیدا کند. صداوسیما سازمانی عریض و طویل با چند ده هزار کارمند است. میزان نیروهای این سازمان حدود 40 تا 50 هزار کارمند برآورد شده است و در واقع بودجه آن صرف حقوق و هزینه‌های جاری می‌شود، در این شرایط سازمان نمی‌تواند بودجه خود را در جهت تولید سریال‌های فاخر، برنامه‌های جذاب و سرگرم‌کننده، هزینه کند. رسانه ملی در مقایسه با بعضی از رسانه‌های خارجی که بودجه و کارکنان کمتری دارند، اما مرجعیت خبری خود را حفظ و مخاطبان فراوانی جذب کرده‌اند، کارکرد کمتری دارد. تعداد زیاد کارمندان صداوسیما، وجود نیروی مازاد و ناکارآمدی این سازمان نسبت به بودجه‌ای که در اختیار دارد، همواره از سوی کارشناسان مورد انتقاد و محل بحث بوده است.



نیاز به چابک‌سازی و اصلاح ساختار
بسیاری از کارشناسان و برنامه‌سازان معتقد هستند که چاره کار صداوسیما، افزایش بودجه نیست و این سازمان باید اصلاحاتی جدی و موثر در ساختار خود اعمال کند، بنابراین رسانه ملی نیازمند چابک‌سازی و کوچک‌سازی است تا کارآمدی آن بیشتر شود. کلیدواژه «چابک‌سازی» بارها در سخنان پیمان جبلی رئیس صداوسیما مطرح   و اقداماتی هم در این زمینه انجام شده است. به عنوان مثال شبکه‌هایی مانند شما و ایران کالا که فعالیت کارآمدی نداشتند و مورد توجه مخاطبان نیز نبودند، تعطیل شدند. با کوچک‌تر شدن سازمان صداوسیما، کمتر شدن هزینه‌ها و ایجاد تغییرات در ساختار و رویکردهای سازمان، می‌تواند چابک باشد و به خوبی از سهم بودجه خود بهره‌مند شود.

وجود تخلفات در صندوق صداوسیما
جبار کوچکی‌نژاد نماینده مردم رشت و عضو کمیسیون برنامه و بودجه در گفت‌وگو با شرق، به وجود تخلفات در صندوق صداوسیما و نارضایتی‌ها از کارکرد صداوسیما اشاره کرد. کوچکی‌نژاد در بخشی از این مصاحبه گفته است: «با توجه به بودجه‌ای که صداوسیما دریافت می‌کند، مردم و مسئولان انتظاراتی از این رسانه دارند که تاکنون برآورده نشده است.» او درباره عودت افزایش 75 درصدی بودجه صداوسیما به کمیسیون تلفیق نیز گفت: «اگر صداوسیما خوب کار کرده بود و رضایت نسبی درباره کارکرد آن وجود داشت، این ماده به کمیسیون تلفیق برگردانده نمی‌شد.» کوچکی‌نژاد درباره تخلفات در صندوق صداوسیما نیز توضیح داد: «این سازمان صندوقی دارد که این صندوق هم پر از مشکل است. پیش از این، طرح تحقیق و تفحص از صندوق صداوسیما مطرح شد که متاسفانه رأی نیاورد و با تحقیق و تفحص از این صندوق ممکن بود خیلی از مسائل روشن شود. در دل شهر رشت زمینی به مساحت 5 و نیم هکتار که قیمتی بیش از سه هزار میلیارد تومان دارد، یکباره و مبهم به‌طور رایگان بدون هیچ‌گونه وجه و پرداختی، به صندوق صداوسیما واگذار شده است. در حالی که این صندوق غیردولتی است.»

بحران مخاطب با وجود صرف هزینه
بنابر نظرات کارشناسان و همچنین تجربه برنامه‌سازان، اکنون تلویزیون در شرایطی قرار دارد که مشکل اصلی آن، مسائل مالی و اختصاص بودجه بیشتر نیست. در سال‌های اخیر، برنامه‌ها و سریال‌های پرهزینه در تلویزیون کم نبوده است. برنامه‌های سرگرم‌کننده، سریال‌هایی با ژانرهای مختلف به تولید رسیده‌اند، اما بسیاری از آن‌ها نتوانسته‌اند مخاطبان فراوانی را جذب کنند و اتفاقی که باید را رقم بزنند. بیشتر برنامه‌ها و سریال‌ها بدون سروصدا پخش می‌شوند و موجی به راه نمی‌اندازند. آمارهای رسمی از میزان بینندگان تلویزیون، بازدیدهای تلوبیون نیز اعداد امیدوارکننده و قابل توجهی نیستند. در این شرایط انتظار می‌رود صداوسیما با بهره‌مندی خوب از بودجه و منابع مالی خود و ایجاد تحولاتی در ساختار و رویکرد، بار دیگر جایگاه سابق خود را به دست بیاورد.