روزنامه جوان
1402/08/04
پیشینه و چشم‌انداز روابط چین و عربستان و موقعیت ایران
تضمین دسترسی به منابع انرژی باثبات از سوی چین، تنوع‌بخشی بازار فروش نفت عربستان‌سعودی و رقابت‌ها و تنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی دو کشور، مهم‌ترین عوامل گسترش تعاملات چین و عربستان محسوب میشود. رهبران چین با طراحی پروژه یک کمربند- یک جاده و درگیر کردن منافع عربستان با این پروژه، ضمن دسترسی به انرژی این کشور، همزمان به دنبال ایجاد توازن قدرت در برابر فشار‌های اقتصادی ایالات‌متحده بر چین و ایجاد موازنه قدرت در برابر گسترش نفوذ ایران در منطقه بوده‌اند.گسترش همکاری‌های تجاری چین و عربستان منجر به افزایش سرمایه‌گذاری و ارتباطات تجاری شده است. این همکاری‌ها نه تنها شامل زیرساخت‌های متعارف است، بلکه حوزه‌های اقتصادی نوظهور مانند نوآوری دیجیتال و توسعه انرژی‌های نو را نیز شامل میشود. دو کشور در توسعه روابط دیپلماتیک و سیاسی سعی دارند از هم‌افزایی موجود بین برنامه‌های کلان ملی خود حداکثر بهره‌را ببرند. هم‌افزایی میان برنامه تنوع اقتصادی و چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان‌سعودی با طرح یک کمربند- یک‌جاده چین، پتانسیل ارتباط اقتصادی- تجاری میان دو کشور را در سال‌های آینده مضاعف می‌کند. سال گذشته رئیس‌جمهور چین و عربستان‌سعودی ضمن ارتقای روابط خود به سطح راهبردی با امضای توافقنامه مشارکت جامع راهبردی، ۳۴ توافقنامه سرمایه‌گذاری به ارزش ۳۰میلیارد دلار در زمینه‌هایی همچون انرژی‌های سبز، فناوری اطلاعات، حمل‌ونقل، لجستیک، صنایع پزشکی، مسکن و ساختوساز و قراردادی ۶/۵ میلیارد دلاری در زمینه توسعه و تولید خودرو‌های الکتریکی را امضا کردند که نشان‌دهنده تمایل هر دو کشور برای پیشبرد روابط اقتصادی فراتر از تمرکز بر منابع انرژی است. همچنین شرکت‌های چینی به تدریج حضور خود را در صنعت پتروشیمی عربستان افزایش داده‌اند. یکی از بزرگ‌ترین قرارداد‌های بین چین و عربستان‌سعودی در مورد ابتکار یک جاده- یک کمربند، قراردادی است که بین شرکت نفت عربستان‌سعودی (آرامکو) و شرکت سینوپک چین امضا شده است. بر اساس این تفاهمنامه، شرکت‌های دو طرف به طور مشترک فرصت‌های یکپارچه‌سازی پالایش و پتروشیمی، مهندسی، تدارکات و ساختوساز، خدمات میدان نفتی، فناوری‌های بالادستی و پایین‌دستی، فعال کردن انتقال انرژی، یکپارچه‌سازی زنجیره تأمین هیدروژن و ایجاد ظرفیت محلی در سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر را ارزیابی خواهند کرد.
چین در سال ۲۰۱۹ در رتبه اول جهان به عنوان منبع گردشگر قرار گرفت و چینی‌ها ۱۵۵میلیون سفر خارجی انجام دادند و بیش از ۲۵۰میلیارد دلار برای تعطیلات خارج از چین هزینه کردند. دولت عربستان به دنبال کسب درآمد سالانه ۴۶میلیارد دلاری از گردشگری تا پایان ۲۰۳۰ است و می‌تواند با ورود بیشتر گردشگران چینی به عربستان، به این هدف برسد.
سرمایه‌گذاری در طرح یک جاده- یک کمربند
ابتکار یک جاده- یک کمربند چین یکی دیگر از زمینه‌های توسعه روابط دو کشور است. چشم‌انداز عربستان‌سعودی ۲۰۳۰ و ابتکار
یک جاده- یک‌کمربند چین به طور طبیعی مکمل یکدیگر هستند. هدف استراتژیک ابتکار چینی تقویت ارتباطات لجستیکی و زیرساختی در عین ارتقای تجارت و سرمایه‌گذاری است. از سوی دیگر، چشم‌انداز عربستان‌سعودی ۲۰۳۰ در نظر دارد اقتصاد متنوع و مستقل از تجارت نفت ایجاد کند. در سال ۲۰۲۲، عربستان‌سعودی با میانگین معاملات ۵/۵ میلیارد دلاری بزرگ‌ترین دریافت‌کننده سرمایه‌گذاری‌های چینی در ابتکار یک جاده- یک کمربند بوده است. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی چین در عربستان‌سعودی طی سال‌های پس از اعلام ابتکار مذکور الگویی از رشد پایدار را نشان می‌دهد. اگرچه جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی چین به عربستان‌سعودی بین سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ به دلیل اصلاحات اقتصادی عربستان اندکی کاهش یافت، اما سرمایه‌گذاری‌ها در سال ۲۰۱۹ به بالاترین سطح خود (۶۵۴میلیون دلار) رسید.
انعقاد موافقتنامه تجارت آزاد
چین فعالانه درگیر تعمیق روابط با شش کشور عضو شورای همکاری خلیج‌فارس بوده است. اگرچه این رابطه در بیشتر موارد مبتنی بر تجارت منابع انرژی است، با این حال تجارت غیرنفتی بین چین و کشور‌های شورای همکاری خلیج‌فارس نیز از اهمیت فزاینده‌ای برخوردار است و از آنجا که کشور‌های خلیج‌فارس به دنبال تنوع‌بخشیدن به اقتصاد خود هستند، این روند رو به رشد است. صنایعی مانند فناوری پیشرفته، مخابرات، انرژی‌های تجدیدپذیر و گردشگری، پتانسیل قابل توجهی دارند. در طول دو دهه گذشته، چین و شورای همکاری خلیج‌فارس چندین دور مذاکره در مورد برقراری یک موافقتنامه تجارت آزاد بالقوه برگزار کرده‌اند. با این حال، مذاکرات از زمان آغاز آن در سال ۲۰۰۴ چندین بار متوقف شده است. تلاش‌های اخیر برای احیای گفتگو‌ها انجام شده است و چین میزبان هیئتی از وزرای خارجه کشور‌های شورای همکاری خلیج‌فارس در ژانویه ۲۰۲۲ در ووشی بود. بر اساس گزارش‌های حاصل از گفت‌وگوها، دیپلمات‌ها موافقت کردند گفتگو‌ها در مورد این موافقتنامه را در اسرع وقت به پایان برسانند. انعقاد چنین توافقنامه‌ای رونق زیادی به تجارت و سرمایه‌گذاری دوجانبه می‌دهد و ممکن است به تضمین روابط دوجانبه عمیق‌تر برای سال‌های آینده کمک کند.
تعادل در روابط با چین و امریکا
ریاض نگرانی‌های غرب پیرامون گسترش روابط با پکن را نادید می‌گیرد و خواستار توسعه همکاری همه‌جانبه با چین است. در عین حال، نقش بیشتر چین در منطقه می‌تواند روابط عربستان با ایالات‌متحده به عنوان مهم‌ترین متحد این کشور را تحت تأثیر قرار دهد. ماهیت رقابتی روابط ایالات‌متحده و چین در سال‌های اخیر در کانون توجهات بوده و متعاقب ورود شرکت‌های چینی به بخش‌های حساس اقتصاد عربستان، این امر موجب واکنش از سوی واشینگتن خواهد شد. اگرچه روابط عربستان با امریکا همیشه سخت و دشوار بوده، اما این روابط کماکان به عنوان ستون سیاست‌های خارجی و دفاعی سعودی‌ها باقی خواهد ماند. رهبران سعودی باید نسبت متوازنی بین منافع تعامل با پکن در مقابل خطر دورشدن از واشنگتن ایجاد کنند چراکه تعادل شکننده بین این دو قدرت (امریکا و چین) در درازمدت می‌تواند ناپایدار باشد.
* عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی
سایر اخبار این روزنامه
فروپاشی رژیم غاصب را اشرار عالم هم فهمیدند
طوفان دستاورد‌های الاقصی
فلسطینی‌ها از وطن خود صهیونیست‌ها را بیرون خواهند کرد
«غرب وحشی» علیه بشریت
عملکرد «صفر» بانک‌های خصوصی در اعطای تسهیلات مسکن
واردات خودرو‌های اقتصادی با تعرفه ۱۰۰ درصدی!
بزرگداشت شهید آرمان علی وردی در شهرک اکباتان
از هت‌تریک طلا تا تاریخ‌سازی
خیانت و مکافات
پیشینه و چشم‌انداز روابط چین و عربستان و موقعیت ایران
بازخواست مسببان تخریب ورزشگاه‌ها فراموش نشود
نیرو‌های ویژه امریکا در عمق غزه تارومار شدند
