گروه صنعت و تجارت: با وجود حمایت دولت از تولیدکنندگان لوازم خانگی در قالب ممنوعیت واردات اما بر اساس گزارش‌ها به نظر می‌رسد که تولیدکنندگان داخلی در شرایط بدون رقابت نتوانستند کیفیت محصولات خود را ارتقا دهند.
به گزارش «تجارت»، دولت از سال 1397 و به دنبال تحریم‌های وضع شده از جانب آمریکا علیه اقتصاد ایران و همچنین خروج شرکت‌های بزرگ لوازم خانگی از بازار داخل به دلیل همین تحریم‌ها در راستای حمایت از تولیدکنندگان داخلی ممنوعیت واردات لوازم خانگی را تصویب کرد و این ممنوعیت همچنان ادامه دارد. هدف دولت از این سیاست در واقع حمایت از تولیدکنندگان داخلی و ایجاد شرایط لازم برای رشد و ارتقای تولید داخلی و افزایش صادرات و ... بود. اما به گفته برخی کارشناسان خبره و حتی برخی از مقامات صنفی این صنعت این سیاست نه تنها باعث محدودیت انتخاب مصرف‌کننده شد و مصرف‌کنندگان ناچار شدند محصولات داخلی را خریداری کنند از طرف دیگر حتی موجب ارتقای تولید و افزایش کیفیت نشد و به دلیل عدم وجود رقیب قدرتمند تاثیر قابل ملاحظه‌ای در رشد و ارتقای کیفیت محصولات از خلال ممنوعیت واردات ایجاد نشده است. از طرف دیگر ممنوعیت رسمی واردات لوازم خانگی باعث شد که کالای قاچاق افزایش پیدا کند و اقبال مردم به سمت این کالاها همچنان وجود داشته باشد و این در حالیست که قاچاقچیان نه مالیاتی می‌دهند و نه عوارض گمرکی و ... و به همین دلیل دولت با ممنوعیت واردات عملا درآمد خود را نیز تحت‌الشعاع قرار داد. نایب‌رئیس اتحادیه لوازم‌خانگی چندی پیش گفت: «در فروشگاه‌های بزرگ و معروف آنلاین که فروش کالا را بر عهده دارند شاهد ورود کالای قاچاق، فیک و فاقد گارانتی هستیم که به‌صورت غیرقانونی تأمین می‌شوند». به گفته اسلامیان، «پس از ممنوعیت واردات، بخشی از تقاضای بازار که تولید آن در داخل صرفه اقتصادی نداشت، دچار کمبود و این کمبود هم نهایتاً توسط قاچاق تأمین شد». وزیر جدید صمت به نظر می‌رسد کم کم در حال ایجاد شرایط برای باز شدن مجاری واردات است و از انجا که از مخالفان قیمت‌گذاری دستوری به شمار می‌رود حتی به نظر می‌رسد در حال فراهم کردن زمینه‌ها برای حذف قیمت‌گذاری دستوری در بخری از صنایع از جمله خودروست. عباس علی آبادی وزیر صمت چندی پیش در سخنانی در پاسخ به خبرنگاران درباره اینکه همچنان ممنوعیت واردات لوازم خانگی به قوت خود باقی خواهد ماند یا مجوز واردات خواهید داد، اظهار کرد: همه هدف ما از مدیریت عرصه تجارت، حمایت از تولید است منتهی این حمایت بدین معنا نیست که رقابت را از بین ببرد؛ ما باید به سمتی حرکت کنیم که در عین رقابت‌پذیر کردن صنایع، فرصت انتخاب را برای مردم فراهم کنیم به همین دلیل مسیر ما، مسیری نخواهد بود که صرفاً به لوازم خانگی، انحصاری نگاه کنیم، زیرا لوازم خانگی امروز ما رقابت‌پذیر است. وی گفت: به منظور رقابت پذیر کردن کالاهای ایرانی، با رعایت تعرفه‌های مناسب، ارائه مجوز برای واردات لوازم خانگی انجام خواهد شد.

مخالفت تولیدکنندگان با واردات لوازم خانگی

واقعیت این است که تولیدکنندگان لوازم خانگی با آزادسازی واردات لوازم خانگی مخالفند و بر این عقیده هستند که در حال حاضر شرایط آزادسازی واردات به تولید داخلی ضربه می‌زند. عباس هاشمی دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی ضمن بیان اینکه تا ابد نمی‌توان واردات را ممنوع کرد گفت: «آزادسازی واردات در مجموع مکانیزم خوبی است. ممنوعیت واردات از سال ۱۳۹۷ کمک شایانی به صنعت لوازم خانگی کرد و باعث شد تولیدکنندگان هوشمند از این فرصت در جهت ارتقای کمی و کیفی، توسعه خدمات پس از فروش و سایر عواملی که می‌تواند سهم بازار آن‌ها را افزایش دهد، استفاده کنند. وی با بیان اینکه ممنوعیت واردات لوازم خانگی نمی‌تواند تا ابد ادامه داشته باشد، تصریح کرد: اما در شرایط فعلی با توجه به محدودیت‌های منابع ارزی و مدت زمان طولانی برای تخصیص ارز مورد نیاز مواد اولیه، اجزا و قطعات مورد نیاز تولید که بیش از ۸۰ روز طول می‌کشد، ازادسازی واردات و هزینه‌کرد این ارز محدود برای واردات کالای نهایی هوشمندانه نیست. به گفته دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران در حال حاضر باید اجازه دهیم به جای آزادسازی محصول نهایی، مواد اولیه و اجزا و قطعات مورد نیاز تولید لوازم خانگی تسهیل شود. اما بعد از مدت محدودی می‌توانیم این حمایت‌ها را به جای محدودیت به حمایت‌های موثر و منطقی تعرفه‌ای تبدیل کنیم ارام آرام به سوی آزادسازی واردات لوازم خانگی برویم. هاشمی با بیان اینکه با وجود محدودیت شاهد رشد تولید و توسعه کارخانجات و تولید کالاهای جدید بودیم، گفت: در حوزه کالاهایی مثل اسپیلت، مایکروویو و ماشین ظرفشویی که محدودیت تولید داشتیم و تولید کمتر از نیاز بود هم طرح‌های توسعه‌ای انجام شد. الآن باید حمایت جدی در دستور کار قرار گیرد و بعد برنامه‌ریزی شود تا بعد از زمان محدودی ممنوعیت واردات تبدیل به حمایت تعرفه‌ای شود. وی درباره تاثیر آزادسازی واردات بر قیمت‌ها نیز اظهار کرد: نمی‌توان گفت آزادسازی تاثیر چشمگیری بر قیمت خواهد داشت. چرا که قیمت به فاکتورهای دیگری وابسته است؛ از جمله بحث چالش‌های تامین مواد اولیه که اگر تسهیل شود و مواد اولیه به شکل اعتباری به دست تولیدکننده برسد، بر قیمت اثر گذار خواهد بود. همچنین کنترل تورم سالانه و کاهش سایر هزینه‌ها مثل خدمات پیمانکاری بر قیمت اثر دارد. اگر واردات هم انجام شود در صورت رعایت شرایط یاد شده، ممکن است قیمت‌ها را متعادل کند، اما به نظر نمی‌رسد تاثیر مستقیم داشته باشد.

ممنوعیت واردات و فدا شدن مصرف‌کننده برای اشتغال‌زایی
ممنوعیت واردات البته مخالفان سرسختی هم دارد به ویژه کسانی که عقیده دارند ممنوعیت واردات یک رانت بزرگ برای تولیدکنندگان داخلی بود. «فرشید شکرخدایی» نایب رئیس انجمن مدیریت کیفیت ایران می‌گوید: «در حال حاضر بیش از ۲۰۰ تولیدکننده لوازم خانگی در کشور داریم، کجای دنیا این تعداد شرکت لوازم خانگی فعال است؟ در واقع با ممنوعیت واردات هر کسی به این جمع بندی رسید که یک شرکت لوازم خانگی تأسیس کند». وی افزود: «واردات لوازم خانگی طی ۵ سال اخیر ممنوع بوده، یعنی صنعت لوازم خانگی کشور ۵ سال فرصت داشت شکوفا شود اما آیا امروز مصرف کننده از این صنعت راضی است؟ چرا مصرف کننده باید فدای اشتغال زایی شود؟ ما قطعاً از کالای ایرانی حمایت می‌کنیم اما چرا مصرف کننده باید به تولیدکننده سوبسید بدهد؟» شکرخدایی تصریح کرد: « اگر ممنوعیت واردات لوازم خانگی ۳ سال دیگر ادامه یابد قطعاً به عاقبت صنعت خودروسازی کشور دچار خواهد شد. برای توسعه یک صنعت باید زمان محدود حمایت و در ادامه خروج از حمایت و رقابت پذیر کردن صنعت در دستور کار باشد. حمایت ابدالدهر به هیچ عنوان نمی‌تواند منجر به توسعه شود». حال باید دید که سیاست تعرفه‌ای لوازم خانگی برای واردات چقدر خواهد بود و آیا دولت در نهایت تصمیم می‌گیرد که برای شرکت‌های داخلی رقیب بیاورد یا نه همچنان تولیدکنندگان دست بالا را خواهند داشت.