روزنامه خراسان
1402/08/27
رسوخ «مثنوی معنوی»در دورافتاده ترین روستاهای افغانستان
محمد بهبودی نیا -چهارمین همایش بین‌المللی مولوی‌پژوهی برگزار شد. به گزارش خراسان، چهارمین همایش بین‌المللی مولوی‌پژوهی به همت و حمایت کرسی مولوی‌پژوهی، بنیاد ملی علم ایران، انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، قطب علمی مطالعات بنیادی و کاربردی ادب عرفانی، کمیسیون ملی یونسکو، دانشگاه اصفهان و دیگر دانشگاه‌های کشور به‌صورت ویدئو کنفرانسی برگزار شد. گستره شعر مولوی از بلخ تا آمریکا و آفریقا دبیر نشست مولوی‌پژوهی در افغانستان درباره موضوعات مطرح‌شده در این سلسله نشست ها گفت: در این سلسله نشست ها که از چهار سال پیش به‌صورت سالانه برگزار میشود، موضوعات مختلفی در دستور کار قرارگرفته است. همچنین در حوزه بین‌الملل به موضوعاتی نظیر مولوی، شعر و تفکر او در عرصه بین‌الملل، شبه‌قاره، آسیای میانه، اروپا، آمریکا، آفریقا، بالکان، شرق دور، ترکیه، کشورهای عرب‌زبان و همچنین جایگاه مولوی میان کردزبانان توجه ویژه‌ای شده است. دکتر یامان حکمت تقی‌آبادی ،استاد ایرانی زبان و ادبیات فارسی افزود: در این سلسله نشست ها سخنرانان و صاحب‌نظران زیادی حضور می‌یابند. چهارمین نشست، امسال از روز ۲۳ مهرماه شروع و تا نیمه آذرماه در قالب برگزاری نشست های هفتگی ادامه دارد. دو جلسه از این سلسله نشست ها به مولوی‌پژوهی در افغانستان اختصاص‌یافته و در این دو جلسه، مولوی پژوهان افغانستانی به ارائه پژوهش‌های خود درباره اثر جاودانه مولانا می‌پردازند. بومی‌گرایی در شعر مولانا محمد افسر رهبین، مترجم و مولوی پژوه افغانستانی درباره بومی گرایی و مردم‌گرایی در مثنوی گفت: تمثیل‌های بومی مردم افغانستان در سراسر این اثر جاودانه به چشم می‌خورد. مثنوی در اصل، مجموعه‌ای از منظومه‌های داستانی است که در آن‌ها بومی‌گرایی، مردم و اصطلاحات بومی بسیار پررنگ است تا حدی که بومی‌گرایی و مردم‌گرایی را می‌توان یکی از ویژگی‌های پایه‌ای مثنوی برشمرد. با وجود این که مولوی جایگاه عرفانی و فکری بالایی داشته اما هرگز از بومی‌گرایی و روایت تمثیل‌ها و قصه‌های مردمی به آن‌هم با زبانی ساده غافل نبوده است. تفاوت بومی‌گرایی مولانا با سعدی، صائب استاد رهبین تصریح کرد: اگرچه سعدی، صائب، عبید زاکانی، باباطاهر عریان و ایرج میرزا و بسیاری شاعران دیگر از لهجه، امثال، حکم و ضرب‌المثل‌های مردمی در آثار خود بهره برده‌اند اما مولانا با رسوخ به اعماق خرده‌فرهنگ‌ها و داستان‌های بومی و همچنین با به‌کارگیری آن‌ها در اثر جاودانه خود تفاوت‌هایی را با آثار دیگر شاعران ایجاد کرده است. اگر حتی امروز یک دهاتی که از سواد علمی کمی برخوردار است در گوشه و کنار بلخ حرف و سخن مولانا را بخواند به‌خوبی جان سخن او را درک می‌کند. مثنوی‌خوانی در روستاهای افغانستان وی خاطرنشان کرد: مردم افسانه‌گویی را دوست دارند و شعر با درون‌مایه اسطوره‌ها وبر مبنای مفاهیم ملموس را بیشتر می‌پسندند در بیشتر موارد، مخاطب مولانا افرادی هستند که از راه تمثیل و زبان روستایی خودشان دوست دارند به مفاهیم پی ببرند. به همین دلیل مثنوی‌خوانی بیشتر در روستاها رواج دارد تا شهرها. مثنوی به مثابه یک رمان به هم پیوسته سید ابوطالب مظفری از دیگر شاعران افغانستانی حاضر در این نشست ویدئوکنفرانسی درباره بهره‌گیری مولانا از هنر داستان‌نویسی در مثنوی گفت:بنده معتقدم مثنوی یک رمان به‌هم‌پیوسته است. در زمان خوانش رمانی مثنوی با یک کلان طرح روبه‌رو هستیم. این کلان طرح، یک راوی واحد دارد که این راوی با نظرگاه‌های خاص، وارد متن میشود و کشمکش لازم برای شخصیت‌پردازی‌هایی که یک رمان مدرن نیاز دارد به‌خوبی خلق می‌کند. مظفری تصریح کرد: اگر خواننده‌ای مبتدی باشید مثنوی را یک دنیای پراکنده می‌بینید. دنیایی به شکل یک کشکول که داستان‌ها و حکایات مختلف در آن ریخته شده است. در این نوع دیدگاه با متنی متشتت روبه‌رو هستیم؛ اما هر چه خواننده با مثنوی بیشتر آشنا شود روایتی انسجام بخش تر را در پس قصه‌های به‌ظاهر پراکنده آن مشاهده می‌کند. پیرنگ دایره‌ای وار مفاهیم در مثنوی مسئول موسسه فرهنگی هنری در دری گفت:آن‌چه ما از آن در مثنوی به‌عنوان رمان، یاد می‌کنیم یک پیرنگ دایره‌ای وار است یعنی مثنوی کتابی نیست که داستانی خطی داشته باشد که در هر فصل از یک نقطه شروع و در نقطه‌ای به پایان برسد. بلکه در مثنوی با ساختاری دایره‌ای مواجه‌ایم مثل سنگی که در برکه آب می‌افتد و دایم در حال تکمیل یک مفهوم و هسته است. انواع «نی نامه» در افغانستان دکترمارینا بهار، عضو آکادمی علوم افغانستان، نیز در این نشست به تشریح مثنوی پژوهی و بیان تاریخچه نی نامه سرایی در افغانستان اشاره کرد و گفت: مولانا نه‌تنها به‌عنوان میراث فرهنگی افغانستان، ایران و ترکیه بلکه به‌عنوان شاعر شناخته‌شده‌ای در مطالعات ادبی جهان، موردتوجه قرارگرفته است. نخستین نی نامه‌ای که بعد از مولانا سروده شد «نی نامه» مولانا «یعقوب چرخی» است. این شاعر به شکل منظوم، تحقیقاتی را درباره مثنوی نوشته، مولانا عبدالرحمان جامی «رساله النائیه» را به رشته تحریر درآورده که این اثر با تکیه‌بر نی نامه مولانا یعقوب چرخی است، سومین نی نامه «از بلخ تا قونیه»، اثر خلیل ا... خلیلی است که بارها در افغانستان بازنشر شده است. همچنین رساله «رودبار نی» اثر بهایی جان هاشمی نیز درباره مثنوی نوشته‌شده است. در ادامه نیز نی نامه منظومی از یکی از شاعران بدخشی در سال 1398 منتشرشده است.وی گفت: استاد واصف باختری رساله‌ای درباره مثنوی در سال‌های گذشته نوشته و پایان‌نامه‌ها و ترجمه‌های فراوانی درباره مولانا به چاپ رسیده است. در پایان این نشست نیز دکتر امیر منصوری به ارائه آماری از نسخه‌های خطی موجود در افغانستان پرداخت و دکتر میرباقری فرد، رئیس ترویج زبان و ادب فارسی نیز ضمن اشاره به لزوم ارتقای ارتباط فرهنگی میان کشورهای فارسی‌زبان گفت: ما کوشش می‌کنیم از دل این نشست ها نشست های پخته‌تری را خارج کنیم. به‌عنوان‌مثال سعی داریم در باب نقد تصحیح مثنوی در حوزه نسخه پژوهی، شناسایی تبار نسخه‌ها و همچنین تغییراتی که در دوره‌های مختلف در کتابت نسخه‌ها پیش‌آمده و مسائلی که در حوزه نسخه پژوهی و تصحیح وجود دارد با جدیت بیشتری وارد شویم.
سایر اخبار این روزنامه
پایان تنش آبی 3500 روستا
ماجرای جنایت مسلحانه هفت تیرکش فراری!
نرمش اژدهای زرد در سانفرانسیسکو
مهر بایگانی بر طرح «بنزین برای همه»
پیام معنادار سردار به فرمانده گردان‌های قسام
«مصحف رضوی» کامل‌ترین قرآن 1400 ساله
زمینه سازی انتخابات پرشور؛ وظیفه همگانی
توطئه کوچ اجباری به المواصی
باید زمینه مشارکت فراهم بشود
خرده‌خیانت‌های مرگ‌آفرین برای زندگی‌مشترک
پرستاری با طعم شیمی درمانی!
هراس اسرائیلی آژانس!
رسوخ «مثنوی معنوی»در دورافتاده ترین روستاهای افغانستان
«خجو»؛راوی قصه زنان ماهیگیر
