افزایش سن بازنشستگی الزامی گریزناپذیر

جوان آنلاین: یکی از مشکلاتی که صندوق‌های بازنشستگی با آن مواجه هستند، ورود دیرهنگام افراد به بازار کار و خروج زودهنگام آن‌ها از بازار کار است، در این صورت افراد در طول دورانی که کار می‌کنند، حق بیمه کمتری پرداخت می‌کنند و زمان طولانی‌تری حقوق بازنشستگی می‌گیرند. این اتفاق باعث تأثیر منفی بر پس‌انداز ملی و سرمایه‌گذاری کلان اقتصادی می‌شود و صندوق‌های بازنشستگی را نیز با بحران مالی مواجه می‌کند. اخیراً مجلس در جریان بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه، با توجه به افزایش امید به زندگی در کشور و ناترازی صندوق‌های بازنشستگی، سن بازنشستگی را در ایران افزایش داد. با توجه به اینکه ضعف و ناکارآمدی مدیریتی در صندوق‌های بازنشستگی برای قشر کارگر ایران واضح و مبرهن است، تصویب این لایحه در مجلس با انتقاداتی همراه شد، البته صاحبنظران با دفاع از این لایحه مجلس معتقدند مجلس در کنار این تصمیم برای افزایش بازدهی صندوق‌های بازنشستگی، سرمایه‌گذاری در نقاط درست و سودآور را نیز باید پیشنهاد می‌داد تا طی دوسه سال آینده چالش‌های صندوق‌ها نیز مرتفع شود و حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی متناسب با نرخ تورم افزایش یابد.    بحث حقوق و دستمزد بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی در دو ران بازنشستگی از جمله بحث‌های داغ کشور در آغاز هر سال است. در دولت مردمی، بازنشستگان با توجه به میزان مخارجی که دارند و همچنین میزان حقوق پایین آن‌ها در این سال‌ها، در مرکز توجه بوده‌اند و بحث در مورد حقوق آنها، با حواشی بسیاری روبه‌رو بوده است. تمام بازنشستگان این دغدغه را دارند که در این دوران چگونه با حقوق اندک بازنشستگی زندگی خود را بگذرانند، زیرا با توجه به نرخ تورم و افزایش هزینه‌های زندگی، حقوق پایین بازنشسته‌ها جوابگوی نیاز‌های زندگی‌شان نیست، به ویژه آنکه در سال‌های بازنشستگی هزینه‌های درمان نیز به هزینه‌های روزمره زندگی افزوده می‌شود و چالش‌هایی را برای بازنشسته‌ها ایجاد می‌کند.  صاحبنظران معتقدند نیروی کار در ایران برخلاف سایر کشور‌ها، به دلیل دوران تحصیل در دانشگاه‌ها یا نبود شغل مناسب، از نظر زمانی دیر‌تر از نرم جهانی وارد بازار کار و به دلیل پایین‌بودن سن بازنشستگی بسیار زود از بازار کار خارج می‌شود. این اتفاق هم به زیان صندوق‌های بازنشستگی است و هم اینکه بر پس‌انداز ملی و سرمایه‌گذاری کلان اقتصادی تأثیر منفی دارد.  علیرضا امینی، عضو هیئت علمی دانشگاه در گفتگو با «جوان» سن بازنشستگی در ایران را با سایر کشور‌ها مقایسه می‌کند و می‌گوید: طبق گزارش اداره تأمین اجتماعی ایالات‌متحده، سن بازنشستگی فعلی در ایالات‌متحده ۶۷‌سال برای متولدان۱۹۶۰ و پس از آن است. در آلمان قرار است سن بازنشستگی به تدریج افزایش یابد و تا سال۲۰۲۹ به ۶۷‌سال برسد. برای مدت طولانی رایج‌ترین سن بازنشستگی اجباری ۶۵‌سال بود، اگرچه در آلمان‌شرقی ۶۰‌سال بود. همچنین سن بازنشستگی در ترکیه از دهه۱۹۷۰ از ۴۴‌سال برای مردان و ۳۸‌سال برای زنان به تدریج افزایش یافت. سن فعلی برای هر دو جنس تا سال ۲۰۴۸ به ۶۵‌سال افزایش خواهد یافت.  وی می‌افزاید: اغلب کشور‌هایی که سن جمعیتی‌شان به سمت میانسالی است، سن بازنشستگی را بالا برده‌اند تا میزان بهره‌وری و پس‌انداز ملی کشورشان افزایش یابد.  امینی تأکید می‌کند: در سال‌هایی که فرد شاغل می‌تواند کار کند، دستمزد بالاتری بگیرد و بالطبع حق بیمه بالاتری به صندوق‌های تأمین اجتماعی بپردازد، طبق قانون بازنشسته می‌شود، در نتیجه درآمد و هزینه‌های صندوق‌ها ناتراز و در بلندمدت موجب کاهش سرمایه‌گذاری و پس‌انداز ملی می‌شود.   این استاد دانشگاه به لایحه اخیر مجلس در راستای بررسی برنامه هفتم اشاره می‌کند و می‌گوید: هفته گذشته در ادامه بررسی گزارش کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه، بند الحاقی بندخ ماده۲۹ لایحه را به تصویب رساندند که بر اساس آن سن بازنشستگی در ایران افزایش خواهد یافت. دلایل متعددی برای این اقدام مجلس اعلام شده است، برخی معتقدند مهم‌ترین هدف افزایش سن بازنشستگی «کاهش ناترازی صندوق‌های بازنشستگی» است، زیرا بر اساس آمار از مجموع ۱۸صندوق بازنشستگی در ایران ۱۷صندوق ورشکسته هستند یا در آستانه ورشکستگی قرار دارند، اما به اعتقاد بنده مهم‌ترین دلیل دولت افزایش سرمایه‌گذاری و پس‌انداز ملی است، زیرا نیروی کار طول سال‌هایی که کار می‌کند و حق بیمه می‌پردازد، کمتر از طول زمانی است که حقوق بازنشستگی دریافت می‌کند.  امینی تأکید می‌کند: یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که شاغلان بیش از حد نرمال کار می‌کنند و جور افراد بیکار را می‌کشند، در نتیجه زودتر مستهلک می‌شوند. بر اساس آمار، میانگین اشتغال خانوار سه نفره در تهران کمتر از یک است و این امر استهلاک افراد شاغل را بالا می‌برد. مجلس باید در لایحه افزایش سن بازنشستگی به این مورد مهم نیز توجه می‌کرد.     ناکارآمدی مدیران صندوق‌های بیمه تأمین اجتماعی  این استاد دانشگاه با انتقاد از ناکارآمدی مدیران صندوق‌های بازنشستگی می‌گوید: در سال‌های اخیر همواره اخبار متعددی از میزان فساد مدیران در این صندوق‌ها رسانه‌ای می‌شود و همین امر موجب بی‌اعتمادی اعضای صندوق‌ها (بازنشسته‌ها) شده است، از این رو ضرورت دارد مجلس در کنار افزایش سن بازنشستگی، راهکار‌هایی برای هدایت درست سرمایه‌های اندوخته‌شده بازنشسته‌ها ارائه می‌کرد. امینی می‌گوید: در حال حاضر دولت کمک بسیاری به این صندوق‌ها می‌کند، در حالی که اگر اندوخته بازنشستگان در محل درست سرمایه‌گذاری می‌شد و مدیران لایقی سر کار بودند، دیگر با ۱۷ صندوق ورشکسته مواجه نمی‌شدیم.     جمع‌بندی  با توجه به شرایط فعلی صندوق‌های بازنشستگی، افزایش امید به زندگی و روند میانسالی جمعیت افزایش سن بازنشستگی، الزامی گریزناپذیر است که دولت و مجلس در لایحه برنامه هفتم توسعه به آن پرداختند، البته طبق گفته وزیر تعاون و رفاه اجتماعی در صورت تصویب این بند از لایحه از سوی شورای نگهبان، زمان اجرای این قانون از سال ۱۴۰۵، همزمان با افزایش حقوق بازنشستگان اجرایی خواهد شد. امید می‌رود در سال‌های پیش رو صندوق‌های بازنشستگی نیز ساماندهی شوند و به سوددهی برسند.