روزنامه خراسان
1402/09/07
راهبرد ایران در خزر
دکتر هادی محمدی - political@khorasannews.com دریای خزر صدها سال است که هیچ جنگ و خونریزی به خود ندیده و کشورهای ساحلی چه آن زمان که ایران بود و روسیه تزاری، چه زمان ایران و شوروی کمونیستی و چه در سی و چند سال اخیر که ایران است و روسیه، قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان، همیشه دریایی آرام و به دور از درگیری‌های گرم و سردی که در دیگر نقاط راهبردی دنیا بوده و هست. در واقع اگرچه دریای خزر به جهت موقعیت ژئوپلتیک خود در مسیر کریدورهای شرق و غرب دنیا و به جهت افزایش نقش و حجم اقتصاد چین و ارتباطش با اروپا جایگاه مهمی در اقتصاد دنیا دارد و همین طور اکتشاف منابع عظیم نفت و گاز زیر بستر آن که هنوز هم جا برای اکتشاف دارد، موقعیت مهمی در دنیا برای خود پیدا کرده اما هوشمندی و درایت رهبران 5 کشور ساحلی باعث شده تا این فرصت بزرگ به یک تهدید بدل نشود و آن‌چه امروز در آبراهه‌ها و پهنه‌های آبی مهم دنیا از جمله خلیج فارس در جنوب ایران شاهد هستیم در خزر نداشته باشیم. این راهبرد جمهوری اسلامی ایران و 4 کشور دیگر در حفظ ثبات و آرامش در خزر ریشه در هماهنگی این کشورها در موضوع مهم دخالت ندادن نیروهای نظامی فرامنطقه‌ای و ثالث در این منطقه دارد. اگرچه هنوز بعد از سی و چند سال از استقلال کشورهای جدید حاشیه خزر، رژیم حقوقی بزرگ‌ترین دریاچه جهان نهایی نشده و به ویژه در مرزهای آبی کشورها، اختلافاتی وجود دارد اما در ماده 3 کنوانسیون رژیم حقوقی خزر که مرداد 1397 در قزاقستان به امضای روسای جمهور 5 کشور رسید و در مرحله تصویب مجالس است، تاکید شده: «استفاده از دریای خزر برای مقاصد صلح‌آمیز، تبدیل آن به منطقه صلح، حسن همجواری، دوستی و همکاری و حل کلیه مسائل مرتبط با دریای خزر از طرق مسالمت‌آمیز»، «تضمین امنیت و ثبات در منطقه دریای خزر»، «تضمین موازنه پایدار تسلیحات طرف‌ها در دریای خزر، توسعه توانایی‌های نظامی در حدود کفاف معقول با توجه به منافع همه طرف‌ها، بدون لطمه به امنیت یکدیگر»، «رعایت تدابیر اعتمادساز توافق‌شده در زمینه نظامی بر اساس روح پیش‌بینی‌پذیری و شفافیت در راستای مساعی مشترک جهت تحکیم امنیت و ثبات منطقه‌ای، از جمله طبق معاهدات بین‌المللی منعقده بین کلیه طرف‌ها» و «عدم حضور نیروهای مسلحی که به طرف‌ها تعلق ندارند در دریای خزر» که همگی نشانه عزم این کشورهاست اولا برای جلوگیری از ورود کشورهای غیرساحلی به موضوعات امنیتی و نظامی خزر به‌رغم اهمیت ژئوپلتیک و اقتصادی آن، ثانیا تاکید خود کشورهای ساحلی نیز از عدم توسعه غیرمتعارف نظامی در این پهنه آبی که در رفتار نظامی و تسلیحاتی آن‌ها قابل مشاهده است و ثالثا دیدگاهی که نسبت به ایجاد یک ساختار امنیت دسته‌جمعی دارند و می تواند در بستر همکاری های کشورهای ساحلی شکل بگیرد. این نگاه معقول و منطقی که انصافا در عمل نیز با وجود برخی ملاحظات و اشتباهات موردی تا حد زیادی رعایت شده باعث شده تا امروز بتوانیم دریای خزر را با عنوان با مسمای «دریای صلح و دوستی» بنامیم. در چنین فضایی ایران با استفاده از تجارب و توانمندی‌های خود در حوزه دریایی و صنعت دفاعی، توسعه متعارف ناوگان شمال خود را نیز در دستور کار داشته و بیکار ننشسته است و علاوه بر الحاق چند فروند ناوچه کلاس پیکان که کلاس کوچکی در حوزه شناورهای نظامی محسوب می شود، حالا از جدیدترین و پیشرفته‌ترین ناوشکن تقریبا سنگین خود به نام دیلمان که نامی محلی در گیلان است رونمایی می‌کند. ناوشکنی 1500 تنی که نمادی از فناوری و تخصص بومی ایرانی در بالاترین حد آن است و می‌تواند علاوه بر حفظ امنیت در دریای خزر، در حوزه امداد و نجات دریایی ، مبارزه با تروریسم و ناامنی های دریایی و امور آموزشی پرسنل نیروی دریایی ایران و حتی مشارکت با کشورهای ساحلی در موضوعات فوق نقش مهمی ایفا کند. قطعا تمرین و آموزش نیروها در یگانی با عظمت دیلمان می‌تواند تجربه مناسبی برای نیروها در دریای جنوب و ماموریت‌های طولانی‌مدت باشد و هم از نظر هزینه و هم کارایی و کسب تجارب نقش مهمی در تربیت نیروی انسانی خواهد داشت. دریای خزر می تواند تا همیشه دریای صلح و دوستی بماند اگر کشورهای ساحلی همچون سه دهه اخیر با درایت و هوشمندی، ضمن هماهنگی و همکاری با هم از ورود کشورهای فرامنطقه ای به ویژه کشورهای تفرقه افکن جلوگیری کنند و تامین منافع و امنیت خزر را همچون برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس برون سپاری نکنند.
سایر اخبار این روزنامه
بدرود مادر مهربان فیلم‌های خاطره‌ساز
دوپینگ نفتی اقتصاد در تابستان
دیلمان؛ مدرن‌ترین ناوشکن ایرانی در خزر
روزنامه «عروةالوثقی» اعلام جنگ رسانه‌ای به استعمار
سکته مغزی شوک‌آورتر شد
افزایش سن با زنشستگی مشکل صندوق‌های بازنشستگی را حل نمی‌کند
راهبرد ایران در خزر
پیروزی اطلاعاتی حماس در تبادل اسرا
زمین نبرد جدید «اون » بازگشت برانکو به ایران و «نه » گرگ ایرانی به یانک یها
«دسیسه سپردن قدرت به طالبان»
حراست ایران از 20 درصد خزر
اعتراف سرکردگان «کلاهبرداری‌های موریانه‌ای»
90درصد ظرفیت گردشگری سلامت خاک می‌خورد
