زنجیره سبز و آبی تامین امنیت غذایی کشور
[ملیحه محمودخواه] تور را که به دریا می‌اندازد یک بسم‌الله می‌گوید که برکت را از خدا بگیرد. گاهی روزی‌اش ماهیان درشت است و گاهی دست خالی به خانه برمی‌گردد، اما هر چه هست حالا دریا تامین زندگی سمانه، لیلا، احسان و روزبه را بر عهده دارد. دریا همه سخاوتش را به آنها نشان می‌دهد. بچه‌ها هم با او همراه شدهاند، تابستان‌ها بیشتر. از وقتی که وام هم گرفته تجهیزات بیشتری تهیه کرده و آن را در خدمت صیادی قرار داده تا شرایط بهتری پیدا کند.
زنجیره سبز و آبی شکل گرفته تا امنیت غذایی را در کشور تامین کند، این اتفاق در استان‌های مختلف افتاده و تنها در استان هرمزگان برای بیش از 21هزار نفر اشتغال ایجاد کرده است. این ماجرا یک اتفاق مثبت را نیز رقم زده است و آن هم ماندن روستاییان در روستاها و مهاجرت معکوس به روستاهاست. اتفاقی که در سایه حمایت‌های بخش دولتی و خصوصی در بسیاری از روستاها رقم خورده و سبب بهبود شرایط معیشت در استان‌های دور به پایتخت شده است.
با ایجاد امنیت غذایی، تولید غذا نیز رقم می‌خورد و وقتی یک کشور می‌تواند به خودکفایی دست پیدا کند که امنیت غذایی و تولید غذا در آن به موازات یکدیگر حرکت کنند. این موضوع در کشور ما وقتی اهمیت دوچندان پیدا می‌کند که بدانیم ایران سال‌هاست در تحریم‌های ناجوانمردانه گرفتار است و این خودمان هستیم که توانسته‌ایم با تکیه بر دانش داخلی، امنیت غذایی در کشور را تامین کنیم. باید به این نکته اشاره کرد که امنیت غذایی چهار زیرمجموعه دارد؛ نخست اینکه برای رسیدن به امنیت غذایی باید به اندازه جمعیت غذا داشت، دومین بخش مربوط به سلامت غذاست، سومین بخش را نظام توزیع دربرمی‌گیرد و بخش چهارم توانایی هر سرزمین در تولید غذاست که در چند سال اخیر به دلیل خشکسالی‌های پی‌درپی در این بخش با مشکل روبه‌رو هستیم. با وجود مشکلی که در سال‌های اخیر در حوزه تغییرات اقلیم و خشکسالی داشته‌ایم، اما باید به این موضوع نیز اشاره کنیم که زنجیره تولید غذا در کشور ما در سال‌های اخیر با سرعت زیادی حرکت کرده است، به طوری که بر اساس سند آمایش سرزمین و سند الگوی کشت و سایر سیاست‌های حوزه کشاورزی، دستگاه‌های مسئول موظف شدهاند با توجه به نیاز کشورمان تولید غذا را تا سال ۱۴۰۶ از 125میلیون تن به 145میلیون تن برسانند.
این اختلاف بالا نشان می‌دهد که هم دولت پای کار بوده و هم حلقه‌های مردمی در کنار بخش‌های دولتی فعال بوده‌اند. در این میان نباید از فعالیت حلقه‌های میانی غافل شد. یکی از این حلقه‌های میانی، مجموعه بنیاد برکت است که نقش فعالی در افزایش تولیدات کشاورزی و امنیت غذایی دارد، چراکه این بنیاد با اعطای تسهیلات تلاش می‌کند کشاورزان و صیادان را توانمند و به آنها برای افزایش میزان درآمد کمک کند.
محسن مردعلی، مدیر طرح‌های اشتغالزایی بنیاد برکت و دبیر شورای راهبردی زنجیره ارزش بنیاد برکت، به «شهروند» می‌گوید: «بحث امنیت غذایی برای هر کشوری از موضوعات حیاتی و استراتژیک است. در همین راستا بنیاد برکت بحث امنیت غذایی را به عنوان کار ویژه‌اش قرار داده است.»
او با اشاره به اینکه هدف میزان تولید در سال 1406 حدود 145میلیون تن است، توضیح می‌دهد: «برای رسیدن به این هدف روی تولید کالاهای استراتژیک حوزه کشاورزی متمرکز شده‌ایم، به همین منظور دو زنجیره سبز و آبی را تعریف کرده‌ایم که بخش زنجیره سبز به تولید کالاهای اساسی می‌پردازد و زنجیره آبی در بخش شیلات و آبزی‌پروی تعریف شده است.»
مدیر طرح‌های اشتغالزایی بنیاد برکت با بیان اینکه براساس پیش‌بینی فائو تا سال2050 میزان استفاده از آبزیان در سبد غذای خانوارها به ۳۱درصد افزایش پیدا خواهد کرد، اشاره می‌کند: «در بحث زنجیره سفید با توجه به پتانسیلی که داریم و جزو سه کشور اصلی تولیدکننده آبزیان در خاورمیانه هستیم، این را به عنوان یکی از نقاط قوت جمهوری اسلامی ایران تلقی کردیم و سعی داریم تا در زنجیره آبی میزان تولیدات‌مان را از یک‌میلیون و 200هزار تنی که در حال حاضر وجود دارد، ارتقا بدهیم.» مردعلی تاکید می‌کند: «در سال‌جاری نزدیک به ۳۰هزار طرح اشتغالزایی در حوزه زنجیره سبز و آبی انجام شده و از این طریق قرار است ۱۰۰هزار فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم ایجاد شود. ما از طریق اجرای این طرح نزدیک به ۶۰۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری مستقیم انجام خواهیم داد و برآوردمان این است که در سرمایه‌گذاری که با مشارکت مردم انجام خواهد شد، این میزان به بیش از ۲۰هزار میلیارد تومان افزایش پیدا خواهد کرد.» او در بحث تولیدات زنجیره آبی و پرورش ماهی بر این باور است که پیش‌بینی می‌شود میزان تولیدات در این حوزه 3درصد افزایش پیدا کند و 17میلیون دلار افزایش صادرات در حوزه آبی داشته باشیم. او توضیح می‌دهد: «بنیاد برکت بیش از 15 سال است که در این حوزه کار می‌کند و در حال حاضر نزدیک به 145هزار طرح اشتغالزایی در حوزه صنایع غذایی و فرآوری در دست دارد که از قبل این فعالیت‌ها بیش از 540هزار فرصت شغلی ایجاد کرده است و در کنار آن، بیش از 30هزار میلیارد تومان نیز در این بخش سرمایه‌گذاری شده است تا در این بخش کشاورزان و صیادان تولیدات خود را افزایش دهند و در معیشت آنها قدم بزرگی برداشته شود.»
تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان توسط بنیاد برکت
مردعلی به بحث تقویت بنیه اقتصادی شرکت‌های دانش‌بنیان نیز اشاره و تاکید می‌کند: «تاکنون 1250 شرکت دانش‌بنیان مورد حمایت بنیاد برکت قرار گرفته‌اند و این بنیاد 11هزار نفر را مشغول به کار کرده و هزار میلیارد تومان سرمایه در این عرصه هزینه شده است.»
مدیر طرح‌های اشتغالزایی بنیاد برکت (ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (رحمت الله علیه) می‌گوید: «در مجموع اقدامات بنیاد برکت در حوزه دانش‌بنیان‌ها در تمام حوزه‌های صنعتی، خدماتی و کشاورزی بوده است. نکته دیگر در عملکرد دانش‌بنیان‌ها اقدامات آنها در حوزه بهره‌وری کسب‌وکارهاست.» و در همین راستا محصولات دانش‌بنیان‌ها به جایی رسیده که برای این محصولات بازار صادرات نیز در نظر گرفته و در حال حاضر بحث صادرات آنها به 30 کشور دنیا مطرح شده است. رضا ربیعی، رئیس شرکت دانش‌بنیان «زیست دریا پروران آناهیتا» که در مرکز پژوهش‌های بیوتکنولوژی خلیج‌فارس فعالیت می‌کند، توضیح می‌دهد: «ما با حمایت بنیاد برکت هفت محصول دانش‌بنیان تولید کرده‌ایم که در بیشتر آنها در حوزه پرورش و فناوری جلبک فعالیت داریم که محصولاتی که تولید می‌کنیم همگی کاربردی هستند.» او می‌افزاید: «سالانه 60 تن تولید داریم که در عرصه کشاورزی، گلخانه‌ها و غیره کاربرد دارد و به دنبال توسعه تولیدات تا 400 تن در سال هستیم. ما در حال بنیان‌گذاری یک صنعت جدید هستیم که 43 کشور در آن فعال هستند، ولی سهم ایران کم است. این نکته هم بسیار مهم است که جلبک قرمز از کارکردهای شرکت ما است که در زنجیره غذایی می‌تواند کاربرد بسیاری داشته باشد.» رئیس شرکت دانش‌بنیان زیست دریا پروران آناهیتا می‌گوید: «جلبک‌های ماکرو به سه دسته سبز، قهوه‌ای و قرمز تقسیم‌بندی می‌شوند که هر کدام کارکرد خاص خود را دارد، این جلبک‌ها نتایج زیست‌محیطی بسیار خوبی دارند و در حوزه تولید ماهی و میگو می‌توانند مفید باشند. در این زمینه نیاز به حضور سرمایه‌گذاران دولتی و غیردولتی است که بتوان از ظرفیت‌های فراوان کشور بهره گرفت.»
اعطای وام به زنان سرپرست خانوار
ملیحه ایرانی یکی دیگر از تسهیلگران بنیاد برکت که در یکی از روستاهای قشم فعال است، می‌گوید: «از اردیبهشت ۱۴۰۰ فعالیت‌های تسهیلگری بنیاد برکت در این جزیره را آغاز کردیم که طی مدت سه سال ۴۱۸ طرح با اشتغال بیش از یک‌هزار نفر به ثمر رسیده است.» او ادامه می‌دهد: «افزون‌بر ۵۲میلیارد تومان تسهیلات به مردم قشم اعطا شده و این طرح‌ها در حوزه‌های صیادی، گردشگری، اقامت بوم‌گردی و فنی و خدماتی بوده است. تاکنون ۴۵۰ نفر در ۱۸ روستا تسهیلات دریافت کرده‌اند.» این تسهیلگر درباره اولویت پرداخت این تسهیلات توضیح می‌دهد: «ما روستاهایی که نیاز به اشتغالزایی بیشتری داشته باشند و روستاهایی را که محرومیت بالاتری داشته باشند، در نظر می‌گیریم و سپس در روستاها اطلاع‌رسانی می‌کنیم، بعد از اطلاع‌رسانی شغل‌ها بررسی می‌شوند، در نتیجه بررسی اعضای کارگروه روستا که شامل شورای شهر روستا و دهیار است، تسهیلات پرداخت می‌شود. امسال مبلغ این تسهیلات 150میلیون با سود 4درصد با مدت بازپرداخت هفت ساله بوده است.» ایرانی بیان‌می‌کند: «زنان سرپرست خانوار یکی از دریافت‌کنندگان تسهیلات هستند که تاکنون به 50 بانوی سرپرست خانوار وام پرداخت شده است.»
تولید نارنگی صادراتی در هرمزگان
محمدرضا رستمیان، مجری طرح‌های بنیاد برکت در استان هرمزگان، نیز به «شهروند» توضیح می‌دهد: «استان هرمزگان یکی از قطب‌های عمده تولید نارنگی در کشور است که بسیاری از این محصولات پس از به عمل آمدن به کشورهای دیگر نیز صادر می‌شود.» او می‌افزاید: «بنیاد برکت در زنجیره سبز در استان‌های مرزی از جمله هرمزگان اقدامات مهمی انجام داده است که از جمله آنها می‌توان به آبرسانی، تامین استخرهای آبی برای کشاورزی، خرید نهال‌های مناسب برای بخش کشاورزی و بالا بردن بهره‌وری برای این بخش نام برد، تاکنون تنها برای 19 باغ این استان بیش از 3میلیارد و 500میلیون تومان پرداخت شده است.»
