گروه اقتصاد کلان: بازار سرمایه این روزها شرایط کم سابقه ای را تجربه می کند. بورس تهران تنها در روز گذشته بیش از 26 هزار واحد کاهش ارتفاع داد تا یکی از قله های ریزشی بازار در سال 1402 به ثبت برسد. روند کاهشی بورس از اواخر هفته گذشته با تشدید تنش ها در خاورمیانه و اتفاقات مربوط به درگیری میان ایران و پاکستان آغاز شد اما از ابتدای هفته جاری شرایط نامساعد برای بورس شدت عجیبی گرفت. در ماه های گذشته دولت، وزارت اقتصاد و سازمان بورس بارها بر حمایت از بازار سرمایه تاکید کردند و حتی اخیرا وزیر اقتصاد از برنامه های حمایتی جدید برای بازار سرمایه سخن گفت. اما به نظر می رسد که تقریبا تمام وعده های دولت برای رونق و بهبود عملکرد کلی بازار راه به جایی نبرده و روز به روز اعتماد سهام داران در حال سقوط است. در ابتدای دولت سیزدهم و حتی در قبل از آن یعنی در ایام انتخابات وعده هایی مانند حل سه روزه مشکل بازار سرمایه عنوان شد و زمانی که رییس دولت سیزدهم سکان امور را بدست گرفت یکی از اولویت های مهم خود را سامان دهی بورس و بازگشت اعتماد به سهام داران عنوان کرد. اما حالا بعد از گذشت بیش از 10 ماه از سال جاری مجموع سیاست های دولت نشان می دهد که نتیجه ای جز سلب اعتماد از سرمایه گذاران و بازیگران اصلی بازار نداشته است. از موضوع نرخ خوراک پتروشیمی ها تا گاز صنایع و موضوع اخیر که مربوط به نرخ خوراک پالایشی ها که به یکباره از سوی وزارت نفت ابلاغ شد، همگی نشان می دهد که دولت دست از تصمیمات و سیاست های خلق الساعه برنداشته است تا بدین ترتیب روز به روز بر تنش های بازار سرمایه افزوده شود. شاخص کل بورس در پایان معاملات دیروز با ریزش 26 هزار و 527 واحدی به رقم 2 میلیون و 120 هزار و 35 واحد رسید که این عدد در ماه های اخیر بی سابقه است. حالا شاخص در مسیر از دست دادن کانال دو میلیون و 100 هزار واحدی قرار دارد. پیش از این در قبل از 17 اردیبهشت ماه امسال یعنی قبل از ماجرای بخشنامه نرخ خوراک پتروشیمی ها شاخص کل تا محدوده 2 میلیون و 500 هزار واحدی قرار داشت اما بعد از نااطمینانی ها و بی ثباتی های ایجاد شده وضعیت شاخص به پایین مرز 2 میلیون واحدی هم رسید. از این منظر به نظر می رسد که در حال حاضر در فاصله کمتر از دو ماه به پایان سال زنگ خطر برای ریزش های سنگین بورس به صدا درآمده است که اگر دولت و سیاستگذار بورسی فکر و تدبیری به حال آن نکند، به نظر می رسد که شرایط فعلی ادامه پیدا کند.
اما به اعتقاد کارشناسان اگر بخواهیم تقسیم‌بندی از وضعیت فعلی بازار داشته باشیم این تقسیم‌بندی شامل عوامل بیرونی و داخلی و عوامل سیاسی و غیر‌سیاسی است که عمده ریسک‌ها را شامل می‌شود. از نگاه صاحب نظران دلیل اصلی اتفاقات اخیر در بازار به نوع تصمیمات و حکمرانی دولت در زمینه اقتصاد و بازار سرمایه برمی‌گردد. به همین ترتیب از اردیبهشت‌ماه سال جاری شاهد تغییر در نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بودیم و در روزهای اخیر نیز شاهد رونمایی از ابلاغیه جدید وزارت نفت مبنی بر افزایش قیمت تمام‌شده خوراک پالایشگاهی‌ها بودیم و اوایل هفته گذشته نیز شورای‌عالی مسکن جلسه‌ای ترتیب داد. در این جلسه مطرح شد که برای تامین بخش مسکن باید از بازار سرمایه اوراق تامین شود.
همه این‌ها در کنار فضای تنش‌زای نظامی در منطقه از جمله حماس، اسرائیل، اربیل و پاکستان همگی در شرایط فعلی دست به دست هم داده‌اند و بازار را با ریزش مواجه کرده‌اند. اما اگر بخواهیم به اثرگذاری این عوامل و متغیرها وزن‌دهی کنیم، به نظر من به این نتیجه می‌رسیم که عوامل درونی و خودساخته اقتصادی بسیار اثرگذار‌تر و مخرب‌تر از آن چیزی است که در خارج از محیط بازار سرمایه می‌گذرد، لذا باید گفت، افت بازار در روزهای اخیر به تصمیمات ذی‌نفعانه دولت و اثرات اقتصادی متغیرهای کلان اقتصاد برمی‌گردد و این وضعیت اعتماد عمومی را مخدوش کرده است و به‌طور صریح می‌توان گفت که به زعم کارشناسان بیش از ۵۰ درصد شرایط فعلی بازار به عوامل داخلی برمی‌گردد.