هنرمندانی که لرزه به تن صهیونیست‌ها می‌اندازند!
[شهروند] چند روزی می‌شود یک نمایشگاه کارتون و کاریکاتور تحت عنوان «بیمارستان منطقه جنگی نیست» در حوزه هنری برپاست که به نمایش آثاری که با عنوان نمایشگاه ارتباط دارند، اختصاص یافته است. در کنار این نمایشگاه، همچنین، یک کتاب کارتون و کاریکاتور نیز به همین نام منتشر شده که آثار حاضر در نمایشگاه و کتاب را عباس ناصری انتخاب کرده است. هنرمند کارتونیست بجنوردی با مشاهده بمباران بیمارستان‌ها در غزه دست به انتشار یک فراخوان برای برگزاری یک نمایشگاه و انتشار یک کتاب در این زمینه زد که حالا نتیجه این اقدام در قالب نمایشگاه و کتاب «بیمارستان منطقه جنگی نیست» پیش چشم مخاطبان قرار گرفته است. نمایشگاهی که به‌گفته خود عباس ناصری- کیوریتور نمایشگاه و انتخاب‌کننده آثار منتشر شده در کتاب- «هنرمندانی که آثارشان در این کتاب و نمایشگاه آمده، اسامی‌شان لرزه به تن صهیونیست‌ها می‌اندازد.»
مطلبی که در پی می‌آید؛ نگاهی است به این نمایشگاه و کتاب و البته موقعیت و جایگاه هنر کاریکاتور در مواجهه با چنین شرایطی...
آغاز ماجرا
نمایشگاه «بیمارستان منطقه جنگی نیست» حاصل زحمات حوزه هنری استان خراسان شمالی است که به‌گفته اکرم صدیقی، رئیس حوزه هنری این استان، ریشه در اتفاقاتی دارد که در این اواخر در غزه روی داده است: «بیمارستان در تمامی دنیا، نقطه جنگی محسوب نمی‌شود و براساس قوانین حقوق بشر این مکان نباید مورد بمباران و حملات جنگی قرار بگیرد؛ اما رژیم صهیونیستی با بهانه‌های مختلف بیمارستان‌های غزه را بمباران کردند. به همین دلیل تصمیم گرفتیم در اقدام و واکنش سریع، فراخوانی برای هنرمندان کاریکاتوریست اعلام کنیم تا آثار آنها درباره این موضوع به دست‌مان برسد. فراخوان این رویداد را هم عباس ناصری، هنرمند کارتونیست بجنوردی، منتشر کرد که توانستیم براساس این فراخوان، مشارکت جمعی از هنرمندان بین‌المللی را در انتشار آثاری مرتبط با موضوع حمله صهیونیست‌ها به بیمارستان را داشته باشیم. در قدم بعدی‌مان امیدواریم این نمایشگاه با هنرمندان بین‌المللی‌اش را در کشورهای دیگر نیز برگزار کنیم.»
هنرمندان پای کار
اما اینکه چگونه این تعداد پرشمار از هنرمندان در کنار هم چنین نمایشگاهی را تشکیل دهند؛ حکایتی جالب است. اتفاقی که البته نخستین باری نیست که روی می‌دهد و در تمام رویدادهای مهم تاریخی این حکایت را شاهد بوده‌ایم. حکایتی که عباس ناصری، هنرمند کاریکاتوریست و کارتونیست که کار دبیری و کیوریتوری این نمایشگاه را عهده‌دار بوده؛ آن را چنین روایت می‌کند: «عموما هنرمندان کارتونیست نسبت به وقایع ساکت نیستند و اتفاقی همچون بمباران بیمارستان در غزه یکی از اتفاقاتی بود که هنرمندان ایرانی و خارجی در قبال آن سکوت نکردند و بعد از اتفاق، شاهد خلق بسیاری آثار در این ارتباط بودیم. از طرفی دیگر چون من از انجام کار تکراری حذر می‌کنم، این سوژه را با وجود اینکه ناراحت‌کننده و تأسف‌آور بود، ناب دیدم و این رذالت رژیم جعلی سبب شد تا سوژه‌ای ناب به‌دست هنرمندان برسد و همین موضوع باعث شد در مدت زمان کوتاهی هنرمندان را پای کار بیاوریم.»
لرزه بر تن صهیونیست‌ها
عباس ناصری با بیان اینکه در این نمایشگاه شاهد آثار اورژینال و دستِ اول هنرمندان بین‌المللی هستیم؛ درباره کتاب نمایشگاه نیز می‌گوید که «کتاب «بیمارستان منطقه جنگی نیست» همزمان با عملیات طوفان الاقصی و جنایات رژیم صهیونیستی علیه مراکز غیرنظامی ازجمله بیمارستان و نسل‌کُشی مردم بی‌دفاع غزه به‌ویژه کودکان با تلاش ۳۵ هنرمند کاریکاتوریست خارجی از ۲۴ کشور پدید آمده است. در نمایشگاه نیز ۵۱ اثر از آثار ناب هنرمندان مطرح دنیا ازجمله کارلوس لتوف و گیلمار به نمایش گذاشته شده است.» به‌گفته ناصری؛ «بعضی فکر می‌کنند وقتی فراخوانی اینچنین منتشر می‌شود، سرمایه و پولی هدر می‌رود، اما باید بگویم که آثار این نمایشگاه کاملاً دلی خلق شده‌اند و هنرمندان از اعتبار خود مایه گذاشتند. اسامی هنرمندانی که در نمایشگاه «بیمارستان منطقه جنگی نیست» اثر دارند، لرزه به تن صهیونیست‌ها می‌اندازد.»
واکنش به بی‌عدالتی و نسل‌کُشی
دارکو دارلجویک، هنرمند کاریکاتوریست اهل مونته‌نگرو درباره موضع‌گیری کارتونیست‌ها درباره اتفاقاتی از قبیل تهاجم وحشیانه اسرائیل به غزه می‌گوید: «ما به‌عنوان هنرمند و البته قبل از آن به‌عنوان انسان- فارغ از اینکه به چه زبانی صحبت می‌کنیم- از شرارت‌های اسرائیل و جنگ و خشونتی که به راه انداخته ناراحت و عاصی شده‌ایم. هنر کاریکاتور باید به بی‌عدالتی، جنگ نابرابر، نسل‌کُشی و حمله به مدارس و بیمارستان‌ها واکنش نشان دهد و حالا که ارتش صهیونیستی بزرگ‌ترین جنایت بشری را انجام داده است، ما هنرمندان باید با آثارمان مقابل این سیاست بایستیم.»
ابزار نقد
رائول فرناندو زولتا، کاریکاتوریست کلمبیایی، که به‌عنوان یکی از آخرین نسل از کاریکاتوریست‌های آمریکای لاتین برنده بیش از ۶۵ جایزه بین‌المللی در کشورهای مختلف شده؛ درباره نوع تلقی‌اش از کاریکاتور می‌گوید: «من کاریکاتوریستی نیستم که فقط لبخند روی لب‌ها بنشانم بلکه کاری می‌کنم تا مخاطب به فکر فرو رود. در قرن بیستم، مهم‌ترین وظیفه کاریکاتور آوردن خنده بر چهره بود؛ ولی وقتی جلوتر رفتیم، کاریکاتور تبدیل به ابزار نقد و به فکر فرو بردن مخاطب شد. من نیز در آثار خود بیشتر به این جنبه تمرکز کرده‌ام.»
توپخانه دوربرد و نقطه‌زن
دغدغه‌مندی کارتونیست‌ها مورد تأکید محمد زرویی نصرآباد، مدیرکل هنرهای تجسمی حوزه هنری، نیز قرار گرفته است: «جنگی که الان شاهدش هستیم جنگی نابرابر و رسانه‌ای است و اگر ما بخواهیم کاری را که در جبهه فرهنگی می‌شود با جنگ نظامی مقایسه کنیم و کارایی ادوات هنری را به مثابه نیروهای جنگی ببینیم، قطعا هنرهای تجسمی به‌ویژه کاریکاتور و گرافیک را می‌توان به مثابه ادوات دوربرد و نقطه‌زن قلمداد کرد.»
