گروه انرژی: «روسیه سهم ایران از بازار نفت چین را تصاحب کرد»، گزاره‌ای که بارها بعد از آغاز جنگ اوکراین در فوریه 2022 و چرخش نفت روسیه از بازار اروپا به چین مطرح شد و از هم‌دستی روسیه و چین و پشت کردن آنها به ایران سخن به میان آمد. این در حالی است که اخیرا اداره کل گمرک چین در گزارشی برنده‌ها و بازنده‌ها بازار نفت این کشور در سال 2023 را معرفی کرد. طبق این گزارش، کشور مالزی با رشد 30.3 درصدی درآمد و رشد 53.7 درصدی میزان صادرات نفت به چین نسبت به سال 2022، در رتبه نخست قرار گرفته و روسیه در رتبه چهارم قرار دارد.

برنده‌ها و بازنده‌های بازار نفت چین در 2023
به گزارش تجارت طبق گزارش کپلر، فروش نفت ایران و روسیه به چین در سال 2023، به ترتیب 61 و 24 درصد رشد داشته و از سهم کشورهای همسو با آمریکا در سبد واردات نفت چین کاسته شده است. اما رشد صادرات نفت از مالزی به چین از این جهت مهم است که طبق گزارش اکونومیست ، بسیاری از نفتکش‌های حامل نفت ایران، بار خود را به سواحل مالزی منتقل می‌کنند، جایی که کشتی‌های کوچک‌تر آنها را به شمال چین در استان شاندونگ می‌برند. به بیان دیگر آنچه به عنوان نفت مالزی به چین صادر می‌شود، نه نفت تولیدی این کشور، بلکه محموله‌های صادراتی نفت ایران است که به دلیل شرایط تحریمی از مبدا سایر کشورها به چین صادر می‌شود. طبق آنچه شفاف شده است، پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت مجدد تحریم‌ها، ایران نفت خود را به صورت غیرمستقیم از مالزی و با ناوگان تاریک به چین صادر می‌کند و از سال 2020 تاکنون توانسته در یک روند «اکیدا صعودی» میزان فروش سالانه خود را 4 برابر کرده و به یک میلیون و 235 هزار بشکه افزایش دهد. به گفته شرکت کپلر، از 102 نفتکش فوق‌العاده بزرگی که نفت ایران را در سال 2023 حمل کرده‌اند، 42 نفتکش تازه به ناوگان ایران اضافه شده‌اند که از رشد 67 درصدی تعداد نفتکش‌های ایران حکایت دارد. طبق آمار کپلر، میزان صادرات نفت ایران به چین نیز 61 درصد رشد داشته و همه این اعداد با رشد 53.7 درصدی صادرات نفت از مالزی به چین مطابقت دارد. روند افزایشی صادرات نفت روسیه و ایران از مالزی به چین در سال 2023 درحالی رقم خورد که از سهم آنگولا، عمان، عربستان سعودی، امارات و کویت کاسته شده است. به بیان دیگر در نظم جدید بازار نفت، پیوند چین با روسیه و ایران محکم‌تر شده و از سبد واردات نفت از کشورهای همراستا با آمریکا کاسته شده است.
نفت ارزان روسیه باعث افزایش تقاضا در آسیا و آفریقا شد
بر اساس این گزارش پیش از تحریم‌ها در اواسط سال ۲۰۲۲، اروپا مقصد بیش از ۶۰ درصد از صادرات نفت روسیه بود که از طریق خط لوله به قطب‌های مصرف عمده اروپا، به قیمت ارزان عرضه می‌شد و جریان درآمدی سودآوری را برای مسکو فراهم می‌کرد. اما برای جبران بازار از دست رفته اروپا، صادرکنندگان روسی مجبور شدند از سال ۲۰۲۲، قیمت فروش نفت را کاهش دهند تا تجارت خود را به بازارهای دورتری توسعه دهند و حجم بی‌سابقه نفت را که سابق بر این از طریق خط لوله ارسال می‌شد، با استفاده از نفتکش‌ها صادر کنند.