روزنامه جوان
1402/11/11
واکاوی نقش اجتماعی زن از منظر آیت‌الله خامنهای
اندیشه‌ها و رهنمود‌های امام خمینی (ره) تغییرات فراوانی را در وضعیت زنان و نگرش به منزلت اجتماعی آنان در جامعه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایجاد کرده است. از سویی موقعیت خانواده استحکام بیشتری یافت و مادری به عنوان نقش و مسئولیت اصلی زنان مطرح شد و از سوی دیگر، مشارکت زنان در حوزه‌های اجتماعی و سیاسی فزونی یافت. بررسی اندیشه حضرت آیت‌الله خامنهای به این دلیل اهمیت دارد که ایشان از یک سو رهبری جامعه ایران را برعهده دارند و نظرات‌شان بیش از هر شخص دیگر می‌تواند در امور زنان مؤثر باشد و هم اینکه ایشان یکی از تأثیرگذارترین متفکران مسلمان شیعه در عصر حاضر هستند. حوزه‌های حضور زن در جامعه و ایفای نقش اجتماعی با توجه به بیانات آیت‌الله خامنهای به پنج حوزه تقسیم شده است که عبارتند از:۱- تحصیلات
۲- اشتغال
۳- نقشآفرینی سیاسی
۴- عرصه جهاد
۵- عرصه ورزش قهرمانی.
ایشان در زمینه تحصیلات، تأیید همراه با تشویق را برای زنان به کار میبرند و زنان تحصیلکرده را مایه افتخار جامعه اسلامی میدانند. تشویق ایشان برای اهتمام زنان به تحصیلات عالی به کرات در سخنان‌شان مشاهده می‌‌شود، حتی درباره شرایط خانه میفرمایند: باید طوری باشد که مانع تحصیلات زن در صورت علاقه او نشود. در حالی که در زمینه اشتغال نظری متفاوت دارند و حضور زنان در آن را به صورت مشروط تأیید میکنند، به شرط متناسب‌بودن با ویژگیهای زنانه و مزاحم نبودن با وظایف خانوادگی زن. ایشان ورود زنان به مشاغل مردانه یا مشاغل اجرایی را مذموم نمیدانند، اما آن را افتخاری برای زنان تلقی نمیکنند. ایشان بار‌ها زنان تحصیلکرده و مدافع را مایه افتخار جمهوری اسلامی دانسته و از ثمره‌های آن سخن گفتهاند، اما هیچ کجا چنین تعبیری درباره اشتغال زنان ندارند، مثلاً درباره نشانه‌های موفقیت زنان در جمهوری اسلامی میفرمایند: میبینید این همسران چه کشیدند، این مادران چه کشیدند، این‌ها فرزندان را فرستادند جبهه‌ها، بسیاری از آن‌ها شهید شدند، جانباز شدند و این اسوه‌های صبر و مقاومت مثل کوه، استوار ایستادند. این در عرصه مسائل معنوی و انسانی. در عرصه مسائل سیاسی و در عرصه مسائل علمی هم کشور بحمدالله پیشرفت فوقالعادهای داشته است. این همه زنان دانشمند، استاد در رشته‌های مختلف علمی، در علوم حوزوی، در علوم دانشگاهی، همه نشاندهنده موفقیت جمهوری اسلامی است، ازاینرو، نظر ایشان درباره تحصیلات و اشتغال زنان کاملاً متفاوت است، البته عدم‌تشویق زنان به ورود به حوزه اشتغال از طرف ایشان به این دلیل است که جایگاه و مسئولیت بالاتری از اشتغال برای زنان قائلند، نه به این دلیل که استعداد‌های زنان را در این زمینه ناکافی بدانند. درباره حضور زنان در عرصه سیاسی نه تنها منعی برای زنان بیان نمیکنند، بلکه در برخی موارد زنان را به حضور در عرصه سیاسی تشویق میکنند و از آن‌ها میخواهند جبهه انقلاب را خالی نگذارند. ایشان حضور زنان در عرصه سیاسی را افتخارآمیز میدانند. یکی از نکاتی که آیت‌الله خامنهای بار‌ها مطرح کردهاند، افتخار به حضور زنان در عرصه مجاهدت و جهاد است. ایشان از نقش زنان در انقلاب و جنگ تحمیلی تقدیر میکنند. نکته مهم آن است که علاوه بر تقدیر از نقش زنان در حمایت از مردان و در پشت جبهه‌ها، حضور مستقیم زنان در عرصه جهاد را نیز تأیید میکنند که این یکی از تفاوتهای نظر ایشان با دیگران است.
ایشان همچنین حضور زنان در عرصه ورزش قهرمانی بینالمللی را مورد تأیید قرار میدهند و البته ارزش آن را در حضور زنان محجبه بر سکوی قهرمانی میدانند که این امر نیز یکی دیگر از تفاوتهای نظر ایشان با برخی اسلامشناسان است.
تأکید و تشویق فراوان آیت‌الله خامنهای به تحصیلات زنان، نشانه عقیده ایشان به تعقل زنان است؛ جنبهای که برخی آن را در زنان ضعیف میدانند. به طور نمونه در بیانات علامه طباطبایی، ظاهراً دیدگاه‌های ایشان با شهید مطهری مطابقت و همخوانی بیشتری دارد. شهید مطهری، پذیرش فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی از سوی زنان را مغایر با روحیه حساس و نیز حفظ حجاب و عفاف آنان نمیداند و تضادی بین نقش اجتماعی و خانوادگی زن مشاهده نمیکند.
امام خمینی (ره) بر فعالیت اجتماعی زنان تأکید دارند، به طوری که فرمودهاند از وظایف زن است که در امور جامعه دخالت کند. این امر شاید به دلیل شرایط خاص جامعه و اقتضائات سیاسی و اجتماعی بعد از انقلاب و دوران دفاع باشد. در این زمان مردان بیشتر مشغول جنگ و دفاع از کشور بودند و نیاز به تلاش بیشتر از جانب همه افراد جامعه برای بازسازی کشور احساس میشد.
نقطه آغاز تلاش فمینیستها که در قالب فمینیسم‌لیبرال صورت گرفت، تأکید بر جوهره مشترک انسانی و تلاش برای کسب برابریهای اجتماعی مانند حق رأی، حق اشتغال و ... برای زنان بود که اسلام در هزارو ۴۰۰ سال پیش بر آن قائل بود و آیت‌الله خامنهای نیز دراینباره میفرمایند: نگاه اسلام نسبت به زن و مرد، نگاه انسان است. در مسئله انسانیت، سیر مقامات معنوی، استعداد‌های فراوان فکری و علمی هیچ تفاوتی نیست، ولی قالبها دو قالب است. اما ایشان در مقایسه با آرای فمینیسم‌لیبرال، محدودیتهایی را بهویژه در زمینه اشتغال برای زنان قائلند. نظریهپردازان فمینیست، اشتغال زن را یگانهراه رهایی و آزادی وی از بند ظلم و ستم میدانند و هرگونه شغلی را بهشرط درآمدزابودن برای زن ضروری میدانند، اما ایشان اول اینکه هر نوع اشتغال را مناسب زنان نمیدانند و دوم اینکه نقش زن در خانواده را دارای اولویت میدانند. طرفداران فمینیسم رادیکال با تمرکز بیشتر بر ظلم به زن در عرصه خصوصی به دنبال تحولی انقلابی هستند. آن‌ها براندازی خانواده به عنوان محل ستم بر زنان را طلب میکنند. در مقابل آیت‌الله خامنهای خانواده را بسیار مهم و پربرکت میدانند، اگرچه ظلم به زن در خانواده را مسئله و بحرانی جدی میدانند؛ «مردانی که از اخلاق خوب برخوردار بودند و پایبندیهای شرعی داشتند، ملاحظاتی کردند، اما در مواردی که این خصوصیات نبوده، این ملاحظات نشده، به زن در داخل خانواده ظلم شده، البته این جور نیست که ما فکر کنیم غربیها در این زمینه از ما جلو هستند، ابداً. بنده آمار‌های زیادی دارم، وضع داخلی خانواده‌های غربی به لحاظ مظلومیت زن و عدم رعایت حقوق زن، از وضع خانواده‌های اسلامی و ایرانی و شرقی یقیناً بدتر است، بهتر نیست، اگر بدتر نباشد، در مواردی حتماً بدتر است. ما به آن‌ها که نگاه نمیکنیم، آن‌ها که الگوی ما نیستند. ما در محیط خانواده کمبود‌های زیادی داریم؛ احتیاج دارد به پشتوانه قانونی، به تضمین قانونی، به تضمین اجرایی و این باید تحقق پیدا کند. این مسئله از جمله عرصه‌ها و میدانهایی است که در داخل کشور در این زمینه کم کار شده و باید کار شود.»
سایر اخبار این روزنامه
گام به گام به مدار «ژئو» می‌رسیم
دخترانی که پهلوی‌ها به خانه بخت فرستادند!
امتداد حمایت از تروریسم از بی‌بی‌سی تا شرق
رسانه حامی روحانی: مردم به ردصلاحیت روحانی اعتنا نکردند
واقعیت‌های مجازات و نهاد عفو در جمهوری اسلامی ایران
واکاوی نقش اجتماعی زن از منظر آیت‌الله خامنهای
بخش‌خصوصی می‌تواند ناترازی‌ها را حل کند
تغییری در کار نیست
خیز یوز‌ها برای عبور از دفاع اتوبوسی - آرژانتینی
سارقان پول‌های دزدی را خرج زیبایی می‌کردند
طوری بزنید که جنگ نشود
روایت تحریف امریکا از واکنش‌های مقاومت
نتوانستیم برای سیمرغ مردمی ساختار منسجمی طراحی کنیم!
شهادت ۲ پلیس هنگام درگیری با قاچاقچیان مسلح
اصلاح‌طلبی با «تحریم انتخابات» سازگار نیست
