روزنامه اعتماد
1402/11/12
ورود پرواز انقلاب به تهران
از سال 1357، همه ساله بازه زماني 12 بهمن تا 22 بهمن، به عنوان روزهاي منتهي به پيروزي انقلاب اسلامي، جشن‌هايي برپا مي‌شود كه راهپيمايي 22 بهمن، آخرين مراسم از سلسله بزرگداشت‌هاي 10 روزهاي است كه دهه فجر ناميده شده است. مرور اتفاقات آن روزها، پاي ثابت برنامه‌هاي صدا و سيما و رسانه‌ها بوده و است؛ اما اين مرور، بيشتر بر پايه روايت‌هاي رسمي است كه به عنوان روايت غالب شناخته مي‌شود. امسال طي روزهاي دهه فجر، بناست در صفحه گزارش، به مرور اتفاقات 12 تا 22 بهمن 1357 پرداخته شود. اما زاويه‌اي كه به اين موضوع پرداخته مي‌شود، متفاوت با روايت‌هاي غالب و مسلط بر تاريخ معاصر است. بناست در اين روزها، وقايع انقلاب به روايت روزنامه‌هاي مشهور آن زمان، كيهان، اطلاعات و آيندگان مرور شود. لذا از امروز تا 22 بهمن، اين صفحه حاوي گزيده‌اي از اخبار، گزارش‌ها و مصاحبه‌هايي است كه اين روزنامه‌ها در آن زمان منتشر كرده‌اند. لازم به توضيح است كه با توجه به تعطيلي برخي روزها در سال 1357 و همين‌طور امسال، ممكن است در برخي شماره‌هاي روزنامه، دو روز از وقايع روزهاي انقلاب منتشر شود.دوازدهم بهمن 1357
از روزهاي قبل گمانه‌زني‌هاي زيادي درباره ورود «پرواز انقلاب» مطرح شده بود. با وجود آنكه حكومت پهلوي و ديوان حكومتي آن همچنان پابرجا بود، اما رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران ديگر تا حد زيادي از بند سانسور رها شده بودند و از واژگاني چون «امام خميني» و «رهبر انقلاب» استفاده مي‌كردند. پنجشنبه 12 بهمن 1357، نهايتا گمانه‌زني‌ها به واقعيت پيوست. پرواز ايرفرانس كه از فرودگاه شارل‌دوگل در پاريس برخاسته بود، حوالي ربع ساعت بعد از 9 صبح تهران، بر فراز فرودگاه مهرآباد ديده شد. روزنامه‌هاي كيهان و اطلاعات كه چاپ عصر بودند، با تيتر «امام آمد» مهم‌ترين اتفاق سياسي آن روزها و بعدها مهم‌ترين اتفاق قرن در ايران را پوشش دادند. عكس يك روزنامه‌هاي عصر تهران نيز به همين اتفاق اختصاص يافته بود. روزنامه اطلاعات دو تصوير از «امام خميني» را در صفحه يك خود منتشر كرده بود. عكس اصلي تصوير بنيانگذار انقلاب در هواپيما بود و دومين عكس نيز عكس معروف پياده شدن بنيانگذار انقلاب از هواپيما روي پلكان هواپيما بود كه علاوه بر خلبان فرانسوي كه دست بنيانگذار انقلاب را گرفته و پشت سر آنها افرادي مانند علي مطهري، صادق قطب‌زاده، ابوالحسن بني‌صدر، صادق طباطبايي، حسن لاهوتي ديده مي‌شوند.
گزارش اطلاعات از فرودگاه شارل‌دوگل
اطلاعات به قلم «منصور تاراجي» خبرنگار، گزارشي دارد از آغاز حركت كاروان انقلاب از پاريس: «پس از 117 روز توقف در نوفل لوشاتو، امام خميني ساعت يك صبح امروز به وقت محلي (3:30 به وقت تهران) به طرف تهران حركت كرد. 15 سال قبل، سحرگاه روزي خاموش كه سكوت فضاي ايران را فرا گرفته بود، آيت‌الله خميني تنها و گمنام به شهري دور افتاده در تركيه تبعيد شد. اينك او زماني به ايران برمي‌گردد كه به عنوان يك چهره جهاني شناخته شده است و رهبري انقلابي بزرگ را بر عهده دارد. هواپيماي چارتر ايرفرانس گنجايش بيش از 400 نفر داشت، اما حدود 200 مسافر (150 روزنامه‌نگار و 50 نفر از نزديكان امام خميني) را نپذيرفت تا بتوانند به اندازه كافي بنزين‌گيري كند و در صورت عدم فرود در تهران، به پاريس بازگردد...سرنشينان هواپيما همه مرد بودند و هيچ يك از خواهران حتي همسر امام خميني با پرواز انقلاب به تهران بازنگشتند. براي آنها در هواپيمايي كه امروز به تهران پرواز مي‌كند جا رزرو شده است.»
تشكر امام خميني از دولت و ملت فرانسه
امام خميني در بيانيه‌اي كه پيش از سوار شدن به هواپيما در سالن فرودگاه شارل‌دوگل پاريس قرائت كرد، گفت: «در اين موقع كه پس از چهار ماه توقف پر حادثه در خاك فرانسه، براي خدمت به وطنم مي‌خواهم اينجا را ترك كنم، لازم مي‌دانم از دولت فرانسه كه وسايل امنيت و آزادي بيان را براي اينجانب مهيا نمود و از اهالي محترم كه با حس انسان‌دوستي علاقه خود را به آزادي و استقلال كشور ايران اظهار داشتند، تشكر كنم. اميد است مهماننوازي دولت و ملت فرانسه و حس آزاديخواهي آنان را فراموش نكنم و از زحماتي كه به همسايگان و اهالي نوفل لوشاتو دادم، معذرت مي‌خواهم. اميد است احترامات اينجانب را بپذيرند.» اين بيانيه همانجا از سوي ابراهيم يزدي به زبان انگليسي و توسط صادق قطب‌زاده به زبان فرانسوي، براي خبرنگاران حاضر در صحنه ترجمه مي‌شد.
گزارش «رسول صدرعاملي» از اتفاقات داخل هواپيما
«رسول صدرعاملي»، خبرنگار اطلاعات كه در هواپيما همراه امام بوده، در گزارشي به روايت اتفاقات داخل هواپيما پرداخته است: «سرميهماندار از مسافرين خواهش مي‌كند در مدت پرواز از دادن هرگونه شعار خودداري كنند... ساعت 2:10 دقيقه بعد از نيمه شب امام خميني خود را به طبقه دوم هواپيماي جت 747 رساند و به استراحت مشغول شدند و اين استراحت تا هنگام نماز صبح طول كشيد و سپس آيت‌الله براي خواندن نماز بار ديگر به قسمت پايين هواپيما آمدند، كليه ايرانيان در هواپيما شروع به خواندن نماز كردند... از اطرافيان سرشناس آيت‌الله خميني، دكتر يزدي، بني‌صدر، صادق طباطبايي، قطب‌زاده و پسر آيت‌الله در اين پرواز بودند. در كنار آنها داريوش فروهر هم بود كه سرتاسر مدت پرواز با كسي صحبت نكرد و نخوابيد... هنگامي كه هواپيما بر فراز شهر تهران رسيد و فرودگاه مهرآباد نمودار شد، به‌رغم اخطار ميهمانداران، ايرانيان حاضر در هواپيما شروع به گفتن الله‌اكبر كردند.... با باز شدن درهاي هواپيما دو تن از روحانيون تهران به پيشواز آيت‌الله آمدند ولي آيت‌الله خميني پياده نشدند و قبل از ايشان خبرنگاران و سپس 50 نفر همراهان ايراني و در بين آنها آيت‌الله خميني قدم در فرودگاه مهرآباد گذاشتند.» روزنامه «اطلاعات» بيشتر صفحات خود را به مطالبي درباره زندگينامه و سخنراني‌‌ها و مواضع امام خميني در سال‌هاي گذشته اختصاص داده است. اين روزنامه به نقل از فرماندار نظامي تهران اعلام كرد كه «به مناسبت ورود آيت‌الله العظمي خميني، حركات و اجتماعات از ساعت 7 صبح امروز به مدت 3 روز با رعايت نظم و ترتيب در سطح شهر تهران و حومه، به نحوي كه موجب هيچ‌گونه درگيري و عمليات مخل نظم عمومي نشود، مجاز خواهد بود.»
سيد احمد خميني و قطب‌زاده چه گفتند؟
خبرنگار اطلاعات با چند تن از همراهان امام در هواپيما مصاحبه كرده و از حال و هواي آنها پرسيده است. صادق قطب‌زاده مي‌گويد: «واقعيت اين است كه در حضور امام بودن، در اين مرحله خودش به قدري خوشحالي و شعف دارد كه خوشحالي رسيدن به ايران را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد. خصوصا آنچه بيش از حد مهم است، حضور امام در ميان مردم است و اين براي من مهم است.» سيد احمد خميني هم به خبرنگار اطلاعات گفته: «فكر مي‌كنم در شرايط فعلي و در اين لحظات هيچ احساسي ندارم؛ يعني احساسي كه مي‌تواند در قالب كلمات بگنجد، هر چه فكر مي‌كنم، مي‌بينم برايم مقدور نيست احساسم را به زبان آورم.»
مصاحبه آيت‌الله شريعتمداري: حكومت اسلامي به صورت فردي نخواهد بود
آيت‌الله سيد كاظم شريعتمداري از مراجع تقليد پرآوازه آن زمان نيز مصاحبه‌اي با «نمايندگان خبرگزاري رويترز و صداي امريكا» انجام داده كه متن آن در شماره 12 بهمن اطلاعات منتشر شده است. خبرنگار از آيت‌الله شريعتمداري درباره «توافق نظر با آيت‌الله خميني در پياده كردن حكومت اسلامي» پرسيده كه او نيز پاسخ داده: «در اصل برقراري يك حكومت اسلامي هيچ‌گونه اختلافي نيست ولي البته پياده كردن آن احتياج فراوان به مشورت دارد و مسلما پس از ورود ايشان به ايران درباره جزييات چنين حكومتي مذاكره و مشورت خواهد شد و اختلاف‌نظرهاي احتمالي نيز ان‌شاءالله حل خواهد شد.» در بخش‌هاي ديگري نيز او گفته: «حكومت اسلامي به صورت فردي نخواهد بود و كارها با مشورت انجام خواهد گرفت و به نظر مي‌رسد كه هيچ‌گونه موجبي براي عدم اتفاق بين مراجع و رهبران آگاه مسلمان وجود نداشته باشد.»
تيتر يك چاپ سوم كيهان: «با پشتيباني ملت، توي دهن اين دولت مي‌زنم»
روزنامه كيهان در اين روز 3 بار تجديد چاپ شد؛ چاپ اول كيهان در تيتر يك خود به سخنان كوتاه امام در فرودگاه پرداخته و تيتر اولين پيام امام در وطن را انتخاب كرده است. امام در اين سخنان رمز پيروزي را وحدت كلمه بين همه دانست. ساير تيترهاي صفحه يك كيهان هم مربوط به مراسم صبح 12 بهمن است. اما چاپ سوم كيهان به سخنراني امام در بهشت زهرا پرداخته و جمله معروف امام را تيتر يك خود كرده: «با پشتيباني ملت، توي دهن اين دولت مي‌زنم»، تيترهاي ديگر صفحه هم غالبا مربوط به سخنان امام در بهشت زهراست؛ مانند اين تيترها: «ما با سينما، راديو و تلويزيون مخالف نيستيم، با فحشا مخالفيم»؛ «بر اساس آراي مردم، دولت و مجلس درست مي‌كنم»؛ «تا زنده‌ايم نخواهيم گذاشت هستي ما به كام امريكا برود». خبرگزاري حكومتي پارس (ايرناي فعلي) هم در تلكس خبري خود به‌طور مفصل به ورود امام به تهران پرداخته است. قطع پخش تلويزيوني ورود امام به تهران، علاقه‌مندان را خشمگين كرده بود؛ نخست وزير بختيار هم در افكار عمومي متهم رديف اول شناخته مي‌شد. اما بختيار در توضيحاتي گفت: «براي آنكه مردم در جريان ورود آيت‌الله خميني قرار گيرند من موافقت كردم كه كليه اعضاي سازمان تلويزيون به سر كار خود برگردند، چطور مي‌شود كه امروز دستور قطع برنامه را داده باشم؟» كيهان همچنين به نقل از يك منبع آگاه علت قطع برنامه را عدم هماهنگي دستگاه‌هاي فرستنده اعلام كرده است. اما در خبري ديگر به نقل از كاركنان سازمان تلويزيون، علت قطع برنامه حضور نظاميان در استوديو به خاطر عدم پخش سرود شاهنشاهي عنوان شده است. كيهان خبر داده كه «دكتر علي‌آبادي يكي ديگر از اعضاي شوراي سلطنت از مقام خود استعفا كرد». بنا بر نوشته اين روزنامه «طبق اطلاع رسيده، دكتر علي‌آبادي ۲۴ دي ماه هنگام گشايش دانشگاه‌ها استعفا كرده بود. وي علت استعفاي خود را گرفتاري تدريس در چهار دانشكده عنوان كرده است. دكتر سيد جلال تهراني، رييس شوراي سلطنت اولين عضو شورا بود كه در پاريس از مقام خود استعفا كرد.»
آيندگان: دولت‌هاي شريف امامي و ازهاري مشمول محاكمات شدند
اما آيندگان كه روزنامه صبح بود، از خبر ورود امام جا ماند و تنها خبر راه افتادن امام از پاريس را داشت. اين روزنامه در گزارشي، از مشمول شدن «دولت‌هاي شريف امامي و ازهاري» براي محاكمه خبر داد. در اين گزارش آمده: «كميسيون‌هاي دادگستري دو مجلس سنا و شوراي ملي در يك نشست مشترك لايحه مربوط به چگونگي تعقيب و محاكمه نخست‌وزيران و وزيران را بررسي كرد و با تغييرات بنيادي كه در آن داده شد، لايحه براي طرح در جلسه امروز مجلس آماده شد.»
صفحه ورزشي آيندگان؛ فدراسيون‌ها پر شده از ساواكي‌ها و درباري‌ها
آيندگان در صفحه ورزشي خود به موضوع انتصابات در ورزش پرداخته و نوشته: «فدراسيون‌هاي ما پر شده از سرهنگان، درباري‌ها و ساواكي‌ها در حالي كه آگاهان راستين ورزش كه خود در دستگاه‌ها فراوانند عاطل و باطل مانده‌اند.»
سایر اخبار این روزنامه
ورود پرواز انقلاب به تهران
تهران بايد با شناسنامه انقلابي براي نسل جوان معرفي شود
نسل‌كشي در غزه و شوراي امنيت در ترازو
نگاهي به عوامل اجتماعي افزايش افسردگي در جامعه
در حوالي ادبيات
جاهاي خالي كه پر نمي‌شود
گم شدن در ارتفاعِ آوازهاي بومي!
راهكارهاي عبور از تبعيض جنسيتي در بازار كار
بازي با آتش
رشد نقدينگي به «هسته سخت» رسيد
خسارت نشئگي
نسل‌كشي در غزه و شوراي امنيت در ترازو
نگاهي به عوامل اجتماعي افزايش افسردگي در جامعه
از پيام‌هاي خوانندگان
