دیپلماسی خردمندانه در رابطه با اقلیم کردستان
عبدالباسط انصاری| سفر نیچروان بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق به ایران و دیدار وی با وزیر امور خارجه، رئیسجمهور و رهبر انقلاب در فضای سیاسی و رسانهای مقطع کنونی تا حدی تعجببرانگیز بود. سفر بارزانی پس از سه سال به ایران و درحالیکه چندماه قبل در پی حمله موشکی ایران به مقر موساد در اربیل، تنشها بین دو طرف بالا گرفته بود، دارای اهمیت بسیار زیادی است. در اینباره چند نکته گفتنی است:
1-عراق بهعنوان همسایه مهم و متحد راهبردی تهران، همواره حوزه نفوذ جمهوری اسلامی بوده و تحولات آن برای جمهوری اسلامی مهم است. ثبات و امنیت و عدمشکلگیری تهدید علیه خاک ایران و مناطق مرزی همجوار همواره مورد تأکید جمهوری اسلامی بوده است؛ مسئلهای که بارها به مقامات عراقی و سران اقلیم گوشزد شده، اما گاه از آن غفلت صورت گرفته است. تأکید مجدد جمهوری اسلامی بر این مسئله و مفاهمه بیشتر حول این موضوعات از مهمترین وجوه سفر بارزانی است.
2-مسئله حضور آمریکا در عراق و مراودات اقلیم با این کشور که همواره درصدد ضربه زدن به منافع جمهوری اسلامی و گسترش تروریسم در منطقه بوده است از دیگر موضوعاتی است که مورد توجه ایران است. جمهوری اسلامی خواستار قطع رابطه اقیلم با آمریکا نشده است، اما از سران این منطقه توقع دارد که اقلیم مراوداتش با آمریکا را بهنحوی تنظیم نکند که در نتیجه آن تهدیدی متوجه جمهوری اسلامی شود یا جای پای آمریکا را در عراق و منطقه مستحکم و تقویت کند.
3-روابط اقلیم کردستان با رژیم صهیونیستی نیز از دیگر مسائلی است که تأثیرات مخربی بر منطقه دارد و تهدیداتی متوجه ایران و عراق و حتی خود اقلیم خواهد کرد. ضربه چند ماه پیش جمهوری اسلامی به مقر جاسوسی موساد در اربیل و افشای اسناد و خبرهایی درباره روابط گسترده تجار نزدیک به سران اقلیم با صهیونیستها موجب بحثهایی گسترده در این زمینه شد؛ مسئلهای که مورد تأکید رئیسجمهور در دیدار با بارزانی نیز قرار گرفت. سران اقلیم باید متوجه شوند که رژیم صهیونیستی، هدفی جز افزایش ناامنی، ترور، جاسوسی و اقدامات مخرب در منطقه ندارد و نباید روابط حسنه ایران و عراق و دوستی ایران با اقلیم به سبب این مسئله به هم بخورد.
4-مبادلات تجاری ایران با اقلیم رقمی در حدود 2.5میلیارد است و حفظ و گسترش این مبادلات به نفع طرفین است. افزون بر این، اشتراکات فرهنگی و تاریخی ایران و اقلیم، خاصه روابط دوستانه قوم کرد در دو سوی مرز، بستر مناسبی برای گسترش روابط فراهم آورده است. اما از سوی دیگر، اقلیم کردستان از دهههای پیشین محل جولان برخی گروهکهای تروریست و تجزیهطلب ضدایرانی همچون پژاک و کومله بود و حضور آن با خطرات امنیتی برای ایران با پررنگ کردن تحرکات تجزیهطلبانه و نه تبادل فرهنگی و قومی صحیح همراه بوده است. اشاره بارزانی به حمایت ایران از کردها در دوران صدام و پس از آن و تأکید رئیسی بر نگاه مثبت ایران به کردهای عراق میتواند فتح بابی تازه برای بهبود روابط با کوتاه کردن دست تجزیهطلبان و گروهکها باشد.
5-دیدار بارزانی با رهبر انقلاب نیز در این سفر حائز اهمیت است. پذیرفتن بارزانی توسط رهبر انقلاب احتمالا حاوی این پیام است که جمهوری اسلامی در بالاترین سطح پیگیر مسائل اقلیم و بهبود روابط دو طرف است، مشروط به اینکه سران اقلیم نیز حداکثر تلاش خود را برای رفع نگرانیهای ایران بهکار ببندند و حسن نیت و توجه ویژه جمهوری اسلامی را پاس بدارند. با توجه به اینکه دیدارهای رهبری با مقامات خارجی معدود و تعریفشده است، پذیرفتن بارزانی از سوی ایشان حتما مبتنی بر حسن نظر و ارسال این پیام است که تلاش شخص رهبری، علاوه بر مقامات دولت ایران، برای گسترش روابط است.