تقویت بخش کشاورزی و تامین امنیت غذایی یکی از مهمترین برنامه‌های دولت سیزدهم و شخص شهید آیت الله رئیسی محسوب می‌شد که به نظر می رسد با سیاستگذاری صحیح و استفاده از ظرفیت‌های مغفول مانده در این بخش،سهم بخش کشاورزی از رشد اقتصادی پایدار کشور بیشتر شود.
در شرایطی که ایران از نظر اقلیمی بشدت با چالش‌هایی مانند خشکسالی و فرونشست زمین مواجه است،اما می‌توان با اتخاذ راهبرد صحیح و بهبود روش‌های تولید، سهم بخش کشاورزی در رشد اقتصادی را ارتقا داد.
بررسی عملکرد رشد اقتصادی بر حسب گروه فعالیت‌های اقتصادی در شش‌ماهه اول سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد، رشد ارزش افزوده گروه‌های «خدمات»، «نفت و گاز»، «صنایع و معادن» و «کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری» نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب معادل ۴.۲، ۱۷.۱، ۳.۸ و ۰.۷ درصد بود که به ترتیب از سهمی معادل ۲.۳، ۱.۴، ۰.۹، و ۰.۱ واحد درصد در رشد اقتصادی شش‌ماهه اول سال ۱۴۰۲ برخوردار بوده‌اند.
هرچند آمارهای ناظر بر رشد اقتصادی 1403 هنوز منتشر نشده اما داده‌های رسمی بانک مرکزی در سال گذشته نشان می‌دهد بخش کشاورزی باوجود اقدامات ثمربخش دولت سیزدهم،هنوز نتوانسته در مقایسه با گروه‌هایی نظیر صنایع یا خدمات به رشد مطلوبی برسد هرچند روندهای مطلوبی در زمینه خودکفایی در برخی محصولات استراتژیک نظیر گندم شکل گرفته است.

نمره قبولی بانک جهانی به کشاورزی ایران
بررسی عملکرد رشد اقتصادی ایران در کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری به روایت بانک جهانی در دولت سیزدهم صعودی بوده است و در سال ۲۰۲۲ به ۱۲.۸ درصد رسیده است که نسبت به قبل روند صعودی را طی کرده است.
در گزارشی از وضعیت تولیدات کشاورزی جهان در سال ۲۰۲۳، تولید گندم در ایران ۱۴ میلیون تن برآورد شد که نسبت به سال قبل از آن ۶ درصد افزایش نشان می‌دهد. خودکفایی یا افزایش تولید گندم به عنوان یکی از محصولات راهبردی کشور از برنامه‌های دولت شهید رئیسی در بخش کشاورزی بود.
یکی از مهم‌ترین اهدافی که در دولت سیزدهم در حوزه کشاورزی پیگیری می‌شد، دستیابی به خودکفایی در تولید گندم بود. در ابتدای فعالیت دولت سیزدهم، ذخایر گندم به عنوان یک محصول استراتژیک وضعیت مطلوبی نداشت. در سال ۱۴۰۰، ۷ میلیـون و ۷۵ هزار تن واردات گندم داشتیم. درحالی که در همان سال میزان خرید تضمینی گندم ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تن با قیمت ۵ هزارتومان بوده است. در ادامه با تغییر سیاست‌ها، کاهش میزان واردات گندم و حمایت از کشاورزان داخلی با خریدن گندم آن‌ها با قیمت ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان، در سال ۱۴۰۱ میزان گندم وارداتی کاهش پیدا کرد و به ۴ میلیون و ۴۴۵ هزارتن رسید. برخلاف این موضوع، میزان خرید گندم از کشاورز‌های داخلی افزایش پیدا کرد و در همان سال ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تن گندم از کشاورزان داخلی خریداری شد.
به نقل از دانشجو،در ادامه فعالیت این دولت و اتخاذ تصمیم‌های مناسب، میزان تولید گندم در کشور افزایش پیدا کرد. تولید این محصول تقریبا با میزان مورد نیاز در داخل کشور که به گفته علیقلی ایمانی مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران، حدود ۱۱.۵ میلیون تن است، برابر شد. این اتفاق کشور را در یک قدمی خودکفایی در تولید این محصول مهم قرار داده بود. پیش‌بینی می‌شد با ادامه این روند، کشور در پایان سال فعالیت دولت سیزدهم در تولید این محصول خودکفا شود.

رشد ارزش دلاری صادرات محصولات کشاورزی
آخرین به روزرسانی فائو نیز حاکی از آن است که تولید گندم ایران در سال ۲۰۲۲ به میزان ۲۸ درصد افزایش یافت، بنابراین این کشور سیزدهمین تولیدکننده بزرگ این محصول در جهان شد.
بر این اساس،جایگاه ایران برای تولید محصولات اصلی در دوران شهید رئیسی در جایگاه برتر دنیا قرار گرفت به طوری که ایران در سال ۲۰۲۲ به عنوان سیزدهمین تولیدکننده بزرگ گندم دنیا شناخته شده و انتظار می‌رود همین جایگاه را حفظ کند.
رئیس‌کل گمرک ایران نیز اخیرا از رشد در ارزش دلاری صادرات محصولات کشاورزی در سال‌جاری خبر داد.محمد رضوانی‌فر، با اشاره به رشد امیدوارکننده صادرات محصولات کشاورزی در سال‌جاری، گفت: بررسی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نشان می‌دهد در فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۳، در مجموع یک‌میلیون و ۵۶۲‌هزار‌تن محصولات کشاورزی به ارزش ۶۸۴‌میلیون دلار از کشور صادرشده که نسبت به مدت مشابه سال‌قبل رشد ۲۴‌درصدی در وزن و ۲۸‌درصدی در ارزش داشته‌است.

آمارهای امیدبخش از تولید کالاهای اساسی
بر مبنای گزارش فائو، تولید غلات ایران در سال ۲۰۲۳ با رشد ۲ درصدی نسبت به سال قبل از آن، در مجموع به ۲۱.۱ میلیون تن رسید. ایران هم اکنون چهارمین ذخایر بزرگ غلات آسیا را در اختیار دارد و تولید گندم آن به تنهایی در سال ۲۰۲۳ به ۱۳.۵ میلیون تن رسید که نسبت به سال قبل ۵۰۰ هزار تن افزایش داشت. به گفته این سازمان، ایران در حال حاضر در بین تولیدکنندگان برتر محصولات کشاورزی جهان قرار دارد.
آمارهای فائو نشان می‌دهد ایران سیزدهمین تولیدکننده بزرگ برنج در آسیا طی سال ۲۰۲۲ بوده است. کشورهای آسیایی در این سال ۴۶۶ میلیون تن برنج تولید کردند که چین با تولید ۱۴۴ میلیون تنی بزرگترین تولیدکننده این محصول در آسیا بوده و هند با ۱۳۰ میلیون و ۸۰۰ هزار تن در رتبه دوم و بنگلادش با ۳۸ میلیون و ۳۰۰ هزار تن در رتبه سوم از این نظر قرار داشته‌اند.
مطابق آمارهای فائو، ایران یازدهمین تولیدکننده بزرگ انواع گوشت در آسیا طی سال ۲۰۲۲ بوده است. بر این اساس، ایران صادرکننده خالص شیر و لبنیات در سال ۲۰۲۲ بوده است.
افزایش خرید تضمینی گندم، افزایش صادرات محصولات کشاورزی، جهش تولید در دیم‌زارها، افزایش جوجه‌ریزی و تولید مرغ و تنظیم بازار گوشت قرمز با افزایش تنوع مبادی واردات ازجمله بزرگ‌ترین اقداماتی بود که در طول دوران ٣٤ ماهه ریاست جمهوری شهید رئیسی در بخش کشاورزی به وقوع پیوست.

هدفگذاری وزارت کشاورزی برای افزایش تولید

وزیر جهاد کشاورزی با بیان این مطلب که در حال حاضر ۱۳۰ میلیون تن محصولات کشاورزی در کشور تولید می‌شود، گفت: ظرفیت تولید در حوزه آبزیان باید افزایش یابد و ۱.۴ میلیون تن فعلی چندین برابر شود.به گفته نیکبخت، با استفاده از نتایج تحقیقات و تبدیل بخشی از باغات درجه دو به یک، نیز می‌توان تولیدات باغی کشور را از ۲۶ میلیون تن فعلی به میزان قابل توجهی افزایش داد.
وزیر جهاد کشاورزی تاکید کرد: در این راه البته باید از ظرفیت کشاورزی دانش‌بنیان برای افزایش بهره‌وری و از نتایج تحقیقات متخصصان سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج، دانشکده‌های کشاورزی و نخبگان علمی کمک گرفت.وزیر جهاد کشاورزی با یادآوری تجربه موفقیت‌آمیز در افزایش تولید مرغ و تخم‌مرغ و رسیدن به آرامش فعلی در بازار و حتی صادرات مازاد تولید، گفت: همه شاهد هستید که در گذشته وضعیت تولید و عرضه مرغ و تخم‌مرغ چگونه بود و امروز با برنامه‌ریزی دقیق و منسجم توانستیم گره تولید این محصولات در کشور را باز کنیم.

صرفه جویی ارزی با خودکفایی

معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی گفت: هم اکنون بالغ بر ۹۸ درصد بذر مورد نیاز بخش کشاورزی در داخل تولید و کمتر از ۲ درصد به دلایل حفظ مراودات علمی وارد می‌شود.علیرضا مهاجر تاکید کرد: اگر امروز مدعی هستیم به خودکفایی در تولید گندم می‌رسیم به دلیل افزایش امیدواری کشاورزان نسبت به پرداخت به موقع بهای گندم خریداری شده در سال‌های گذشته است که ضروری است بهای گندم خریداری شده سال جاری هم زودتر پرداخت شود.معاون وزیر جهاد کشاورزی افزود: نتیجه امیدواری کشاورزان در خودکفایی تولید گندم، جو و تداوم خودکفایی، صرفه‌جویی میلیاردها دلار ارز سالانه و تأمین امنیت غذایی است.مهاجر با بیان اینکه گندم تولیدی در ایران به دلیل وجود آفتاب مداوم در طول دوره رشد، بهترین نوع گندم است که همه نیازهای بخش صنعت و خبازی‌ها را تأمین می‌کند، افزود: با بکارگیری نتایج تحقیقات، پروتئین گندم تولیدی در ایران ۲ تا ۳ درصد و قدرت آرد نانوایی‌ها نیز افزایش یافته است.