رئیس جمهور چهاردهم و چالش‌های شهری
[شهروند]چندی قبل شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، پژوهشی را با عنوان چالش‌های شهرنشینی امروزین در ایران منتشر کرد. پژوهشی که می‌توان آن را مطالعه‌ای فراگیر و مشتمل بر ارائه مبانی نظری شهرنشینی امروزین و نیز گزیده‌ای از مهم‌ترین چالش‌های مبتلابه فرآیند‌گذار به شهرنشینی امروزین در ایران دانست. در این پژوهش، شهرها را موجوداتی زنده و پویا دانسته و در عین حال «ضعف مسکن شهری»، «مهاجرت و حاشیه‌نشینی»، «معضل رشد بخش غیرمتشکل و غیررسمی اقتصادی»، «ضعف سرمایه اجتماعی»، «کاستی هویت شهری»، «ضعف طراحی، برنامه‌ریزی و مدیریت شهری»، «ناکارآمدی نظام حقوق ترمیمی» و«نقص در توسعه پایدار شهری»، را ازجمله مهم‌ترین چالش‌های این کلونی‌های جمعیتی در ایران دانسته است.
اما گذشته از این مفاهیم تخصصی و علمی، در بخش دیگری از این پژوهش مهم‌ترین چالش‌های شهرهای بزرگ کشور و به‌خصوص تهران را نبود راهبرد برای توسعه شهر، تمرکز فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌بر، نبود اتفاق‌نظر در مورد چشم‌انداز و رسالت شهر، عدم‌تناسب فعالیت‌ها با ظرفیت‌ها و توان زیست‌بوم شهر، ناهماهنگی مدیریت شهری، نامطلوب بودن نظام درآمد - هزینه شهری، عدم‌انسجام و یکپارچگی در برنامه‌ریزی، کمبود ناوگان حمل‌ونقل شهری و پیراشهری و آلودگی محیط‌زیست ذکر کرده است. چالش‌هایی که به اعتقاد این پژوهش و تدوین‌کنندگان آن، تنها با حمایت و ورود مدیران ارشد کشوری حل خواهند شد. مدیرانی در حد وزرا و حتی رئیس‌جمهوری. موضوعی که در مناظرات و اظهارنظرهای کاندیداهای ریاست‌جمهوری تقریبا اصلا به آنها اشاره‌ای هم نشده است، اما اینکه این چالش‌های شهری از دید شهروندان شهرهای مختلف چیست و مطالبه آنها از شخص رئیس‌جمهوری چهاردهم چیست، سؤالی است که در گفت‌وگو با شهروندان تعدادی از شهرهای بزرگ کشور به آن پرداخته‌ایم.
از حمل‌ونقل تا آلودگی هوا
در ایستگاه متروی خیام نشسته و منتظر است تا قطاری از راه برسد و برود به‌سوی مقصد. با اینکه ساعت حدود 3عصر است اما مترو شلوغ است. مثل همیشه. مرد جوان که بیشتر از 35سال ندارد یکی از مطالباتش را همین تجهیز و رسیدگی به مترو می‌داند و می‌گوید: درست است که در شهرها، ساخت مترو با شهرداری‌هاست اما، تا دولت، شهرداری‌ها را حمایت نکند، آنها نمی‌توانند تحریم‌ها را دور بزنند و واگن و قطعه و سایر ملزومات ساخت مترو را وارد کنند.
نفسی چاق می‌کند و به واگنی که نزدیک می‌شود اشاره کرده و می‌گوید: «نتیجه عدم‌همکاری دولت و شهرداری هم همین می‌شود که باید منتظر بمانی تا چند قطار بیاید و برود تا بتوانی سوار یکی که جا دارد و خلوت‌تر است بشوی. اگر هم بخواهی با اتوبوس بروی که چندین برابر شلوغ‌تر است و کلی معطلی دارد.»
مرتضی، راننده تاکسی خطی ولیعصر به رسالت است. خطی شلوغ که حدود 10سالی می‌شود که در آن کار می‌کند. وی مطالبه‌اش به نوسازی تاکسی زیرپایش برمی‌گردد و می‌گوید: «سال‌هاست که می‌خواهم ماشینم را عوض کنم اما موفق نمی‌شوم. مسئولان دائم قول می‌دهند که می‌خواهند تاکسی‌های قدیمی و فرسوده را نوسازی کنند، اما در عمل هنوز بخش قابل توجهی از راننده‌ها با همان ماشین‌های قدیمی مسافرکشی می‌کنند.»
دوستش که مانند وی مویی سفید کرده و پیر خیابان‌های تهران شده است نیز با تأیید سخنان دوستش می‌گوید: «آنوقت می‌گویند چرا هوا آلوده است! خب مسلم است... جایی که ماشین‌هایی مثل ماشین‌های ما کار کنند، طبیعی است که باید هم هوای آلوده داشته باشیم. درحالی‌که نوسازی خودروهای فرسوده وظیفه دولت است. برای همین درخواست ما از رئیس‌جمهوری آینده این است که برای یک‌بار هم که شده، به وعده‌هایشان در مورد تاکسی‌های فرسوده عمل کنند تا ما هم بتوانیم ماشین‌هایمان را نوسازی کنیم.»
مرتضی اما انگار نکته جدیدی یادش آمده باشد، می‌گوید: «آها... راستی بنویسید وضعیت واگذاری و کار کردن تاکسی‌های برقی را هم ساماندهی کنند، چون اولا خیلی‌ها نمی‌توانند از پس اقساط سنگین آنها برآیند و ثانیا کرایه‌های آنها مانند سایر تاکسی‌هاست و اصلا نمی‌صرفد که در خیابان‌ها تردد داشته باشند.»
ترافیک و آلودگی هوا دو بال جدانشدنی از چالش‌های تهرانی‌ها هستند که سال‌هاست رسیدگی به آنها بی‌نتیجه مانده است. مریم 52ساله و مادر یک خانواده 5نفره است که به قول خودش کمتر به خیابان می‌آید چون؛ آلودگی هوا اذیتش می‌کند و حتی یکی دوباری هم کارش را به بیمارستان کشانده است. وی در این زمینه می‌گوید: «ترجیح می‌دهم بیشتر در خانه بمانم تا اینکه بخواهم در این ترافیک و آلودگی هوا، در خیابان‌ها بچرخم و مریض شوم. امیدوارم رئیس‌جمهوری بعدی واقعا فکری برای مشکل ترافیک و آلودگی تهران و شهرهای بزرگ بکند. چون واقعا جان و روان و وقت مردم را به خطرمی اندازد و تلف می‌کند.»
حاضر در میدان عمل
محرم عاقله، مردی 54ساله و اهل مشهد است. وی درخصوص خواسته‌اش از دولت چهاردهم می‌گوید: « مطالبه گری در حوزه جوانان بیشتر است. معتقدم جوان فعال، زمان انتخابات نباید به یک جوان خنثی و بی‌خاصیت تبدیل شود، بلکه ما برای پیشرفت شهرمان نیاز داریم مطالبه گر باشیم.»
وی همچنین به مطالبه‌ای اشاره می‌کند که کمتر به آن توجه شده است: «فکر نمی‌کنم در ایران کسی باشد که عاشق مشهد و زیارت حرم مطهر نباشد، اما متأسفانه شرایط آن برای برخی پیش نمی‌آید. برای همین ما از رئیس جمهوری بعدی انتظار داریم که تسهیلاتی برای سفر به مشهد برای افراد کم درآمد در نظر بگیرد تا همه به آرزویشان برسند. در عین حال رئیس‌جمهوری آینده باید به این شهر در حوزه‌های مختلف به شکلی ویژه توجه کند.»
همچنین وی در ادامه صحبت هایش به ظرفیت گردشگری مشهد اشاره کرده و می‌گوید: «متأسفانه به این پتانسیل توجه چندانی نشده است، درحالی که می‌تواند در زمینه جذب گردشگر، سرمایهگذار و حتی اشتغال زایی مؤثر باشد و بسیاری از مشکلات شهر نیز حل می‌شود.»
رضا هم یکی دیگر از شهروندان مشهدی است که ساماندهی و احیای بافت‌های فرسوده را ازجمله مطالبات مردم این شهر دانسته و می‌گوید: «واقعیت این است که بافت فرسوده و حاشیه شهر مشهد روزبه روز بیشتر و بیشتر می‌شود. با این حال تاکنون اقدام خاصی در این زمینه صورت نگرفته است. برای همین امیدوارم دولت آینده و نماینده آن یعنی استاندار، فکری اساسی برای این معضل قدیمی بکنند.»
مطالبه یک درخواست قدیمی
منصوره یکی از هموطنان قمی است که به یکی از مطالبات اصلی و البته قدیمی مردم این شهر اشاره می‌کند و از رئیس‌جمهوری می‌خواهد تا بعد از سال‌ها، فکری برای آن بکند. وی در این زمینه می‌گوید: «منظور من تعیین تکلیف مونوریل است. الان 14- 15سال است که قرار شده تا در قم مونوریل بزنند تا شاید وضعیت حمل‌ونقل آن سروشکلی به‌خود بگیرد، اما در عمل هنوز هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است...! این در حالی است که حمل‌ونقل عمومی ما در قم، مشکلی جدی محسوب می‌شود. بنابراین به‌عنوان یک شهروند قمی از رئیس‌جمهوری آینده انتظار دارم که حداقل فکری برای این پروژه ملی ما بکند.»
شهری با ملغمه‌ای از مشکلات
سینا هموطنی از خطه اهواز است. 42ساله و کاسب بازار این شهر. وی در پاسخ به سؤالی در مورد مطالبات اهوازی‌ها از رئیس‌جمهوری آینده می‌گوید: «مطالبات ما مشخص است. اهواز شهری است با وجودی که روی گنج خوابیده و نفت آن، بودجه کل کشور را تامین می‌کند، مشکلات فراوانی دارد. از مشکل فاضلاب آن که هر از چند گاهی بیرون می‌زند و خیابان‌ها را سنگ‌فرش می‌کند! تا مشکل کیفیت پایین آب و گردوغبار و.... درواقع اهواز بیشتر از اینکه شهر باشد، یک روستای بزرگ به‌نظر می‌رسد چون عملا انگار روی نقشه نیست و کسی به فکر مشکلات آنجا نیست. امیدوارم رئیس‌جمهوری بعدی حداقل نیم نگاهی به شهر ما هم داشته باشد!
اینها تنها گوشه‌ای از انتظارات هموطنانی است که در شهرهای مختلف کشور با مشکلات مختلفی روبه‌رو هستند و انتظار دارند تا رئیس‌جمهوری آینده کشورشان، تلاش کند تا با اختیاراتی که دارد، شهر بهتری را برایشان بسازد. شهرهایی برای زندگی سالم و مطابق با استانداردهای جهانی.
