روزنامه جوان
1403/04/20
دولت چهاردهم و تعادل‌بخشی
دولت اگرچه باید نماینده تعادل و توازن در جامعه باشد، اما در برخی جوامع و نظام‌های سیاسی، دولت‌ها بیش از آنکه نماینده تعادل و توازن طبقاتی یا به عبارتی، جایگاه و محل مصالحه منافع متضاد گروه‌ها و طبقات مختلف اجتماعی و سیاسی باشند، در عمل خود به یک سر منازعه تبدیل می‌شوند و ماهیت ابزارگونگی پیدا می‌کنند، یعنی به جای آنکه نیروی تعادلگر و توزان‌بخش در جامعه باشند، در عمل خود درگیر منازعات طبقاتی، سیاسی و... می‌شوند.این امر سبب میشود آن دولت نتواند کارویژه‌های خود را با قوت انجام دهد. به عبارت دقیق‌تر، نقیصه اساسی پیش‌روی دولت‌های مختلف که کارآمدی آنها را به چالش می‌کشد، همین قضیه است. درواقع، بی‌توجهی دولت‌ها به جایگاه خود در ماتریس جامعه، اقتصاد، فرهنگ و سیاست سبب میشود که دولت از کارویژه تعادل‌بخشی خود فاصله بگیرد و اساساً خود یا به کانونی برای منازعه تبدیل شود یا اینکه به یک سر منازعه وصل شود. در ایران نیز این نقیصه کم و بیش در برهه‌هایی خود را نشان داده است؛ بدین ترتیب که برخی دولت‌ها، به‌ویژه در برهه بعد از جنگ بیشتر ماهیت جریانی – جناحی داشته و تلاش کرده‌اند به جای نمایندگی کل جامعه، گروه‌ها و طبقات اجتماعی مختلف، بخشی از آنها را نمایندگی کنند. همین امر نه تنها سبب تشدید منازعه سیاسی میان نخبگان و جریان‌های سیاسی شده و در عین حال، دولت را به کانونی برای منازعه تبدیل کرده، بلکه ظرفیت تعارض در جامعه را نیز تا حدودی تقویت کرده است. متأثر از این وضعیت، دولت‌ها نتوانسته‌اند یا نخواسته‌اند از کل ظرفیت‌های موجود در جامعه، به‌خوبی استفاده کنند. همین نقیصه یکی از مهم‌ترین دلایل ضعف دولت و عدم‌شکل‌گیری دولت قوی در ایران است.
دولت چهاردهم در حالی سکان اداره جامعه را برعهده می‌گیرد که اولاً کشور با چالش‌هایی به‌ویژه در حوزه اقتصادی- معیشتی مواجه است و ثانیاً این دولت باید ادامه‌دهنده راه شهید رئیسی باشد و ثالثاً در حوزه روابط خارجی هم احتمالاً شاهد تداوم فشار‌های حداکثری و جامع دشمنان باشیم. براین اساس، دولت در گام نخست باید قوی باشد تا بتواند با موفقیت، این شرایط دشوار را مدیریت و از آن عبور کند. ضمن اینکه نباید فراموش کرد که شعار آقای پزشکیان در جریان انتخابات هم «انسجام داخلی» بود که نشان‌گر آن است که ایشان درک درستی از مسئله و راه‌حل دارند. حال، سؤالی که در این میان مطرح میشود این است که دولت چهاردهم در چه صورتی می‌تواند قوی باشد یا برای قوی شدن چه باید بکند. دولت چهاردهم باید بتواند محیط عملیات سیاسی و اجرایی خود را تا حدود زیادی همگن‌سازی کند. درواقع، پیش‌شرط اینکه دولت آینده دولتی قوی باشد، این است که این دولت، راه غلط برخی دولت‌های سابق را تکرار نکند؛ بدین صورت که نه از موضع جریانی و سیاسی، بلکه از موضع جایگاه تعریف‌شده دولت به عنوان نیروی تعادلگر و توازن‌بخش در جامعه ظاهر شود. در این صورت، این دولت باید مبتنی بر این نگاه که کارگزار اداره کشور است و باید از ظرفیت همه نیرو‌های موجود در کشور استفاده کند، بایستی از دوگانه‌های جریانی خود را خارج کند و در ورای بازی این دو جریان، ضمن استفاده از همه ظرفیت‌های کشور، بتواند به بسیج حداکثری ظرفیت‌ها برای حل چالش‌ها همت گمارد. این امر سبب میشود تا دولت آینده از دام خودساخته دولت‌های سابق بگریزد و بتواند خود را در مقامی ورای منازعات سیاسی و جریانی تعریف کند. این امر نه تنها مانع از تبدیل شدن دولت به کانون منازعه یا تعریف شدن به عنوان یک طرف منازعه میان نخبگان و جریان‌های سیاسی میشود، بلکه با ایجاد نوعی اطمینان نزد نیرو‌های اجتماعی و نخبگان سیاسی مبنی بر عدم‌طرد کامل آنها، آرامش و ثباتی را در فضای سیاسی کشور حاکم می‌کند که اتفاقاً می‌تواند اثرات مفیدی هم بر وضعیت اقتصادی و نوسانات بازار داشته باشد. ضمن اینکه در خلق سرمایه اجتماعی برای دولت بسیار می‌تواند راه‌گشا باشد.
به بیان دیگر، دولت اگر می‌خواهد قوی باشد، بایستی بتواند چتر حاکمیت خود را بر فراز تنوعات سیاسی و اجتماعی و به منظور ایجاد توازن میان این تنوعات و در نهایت، مدیریت آنها بگسترد. بنابراین، رسالت نخستین دولت چهاردهم آن است که از موضع توازن‌بخشی سیاسی – اجتماعی و به عنوان دستگاه حاکم که قرار است از همه ظرفیت‌ها و استعداد‌های کشور استفاده کند، ظاهر شود. اتفاقاً در این زمینه به نظر می‌رسد که نشانه‌های امیدوارکننده‌ای در رویکرد دولت آینده وجود دارد که از زمره آنها می‌توان به تأکید رئیس‌جمهور منتخب مبنی بر غیرحزبی بودن ایشان اشاره کرد.
بنابراین، دولت چهاردهم باید به جامعه، نیرو‌های اجتماعی و به‌ویژه جریان‌های سیاسی این پیام مهم را صادر کند که وی در موقعیت رقیب آنها نیست که بخواهد آنها را در محاق قرار دهد، بلکه در موقعیت اداره کشور قرار دارد و تنها با همکاری همه آنهاست که می‌تواند با موفقیت کشور را اداره کند. البته که این مهم، ضرورتی عقلانی است و موجب میشود تا انرژی و ظرفیت‌های دولت، به جای مصروف شدن در منازعات سیاسی که خود آفتی برای کارآمدی دولت هستند، معطوف به حل و رفع چالش‌های کشور و زندگی مردم شود.
سایر اخبار این روزنامه
دغدغه‌ها و کمبود‌های اولیه بلای جان المپیکی‌ها!
دست یاری داخلی‌ها به رئیس دولت چهاردهم
عباس عبدی نیاز به کمک فوری دارد!
سهم‌خواهی اصلاح‌طلبان از پزشکیان در پوشش مخالفت با سهم‌خواهی!
پزشکیان: از دولت عراق به خاطر درمان مجروحان فلسطینی تشکر می‌کنم
معیار‌های تحلیل مشارکت مردم در انتخابات به هم ریخته است
فشار خودروسازان به «صمت» برای افزایش قیمت خودرو!
عرضه هنر عاشورایی در گوشه‌گوشه پایتخت
امریکا: دنبال مذاکره با دولت جدید ایران نیستیم
ضرب‌الاجل «جمعه» دموکرات‌ها برای کنار رفتن بایدن
فرمانده کل سپاه: امریکا را مستهلک کرده‌ایم
پرونده کرسنت همچنان مفتوح است
اصلاح طلبان، شکست پنهان پیروزی آشکار
حماس: امریکا و اسرائیل مسئول شکست مذاکرات آتش‌بس هستند
دولت چهاردهم و تعادل‌بخشی
اثبات کارآمدی قانون‌اساسی با برگزاری انتخاباتی سریع و سالم
