تب دنگی اپیدمی نمی‌شود

جوان آنلاین: پشه آئدس و بیماری‌هایی که منتقل می‌کند، باعث نگرانی مردم شده‌است. به خصوص اینکه اخبار ضد و نقیض زیادی درباره بیماری تب دنگی مطرح می‌شود و همین مسئله هم نگرانی‌ها را تشدید می‌کند. آمار مبتلایان به این بیماری هر چند با آهنگی آرام و شیبی ملایم، اما در حال افزایش است. نکته نگران‌کننده اینکه روز گذشته خبری مبنی بر شناسایی نخستین مورد ابتلا به تب دنگی در تهران منتشر شد. خبری که البته از سوی معاون فنی بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت تکذیب شد. وی در این باره گفت «تاکنون موردی از ابتلا به تب دنگی در تهران گزارش نشده و تنها مورد شناسایی شده فردی بوده که از یکی از کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس به تهران آمده‌است. از شناسایی این فرد نیز زمان زیادی از آن می‌گذرد.» طبق توضیحات وزارت بهداشت در حال حاضر حدود ۱۵۰ مورد شناسایی شده در کشور داشتیم که فقط ۱۱ نفر سابقه سفر نداشته‌اند که در استان هرمزگان شناسایی شده‌اند. مابقی این افراد سابقه سفر به کشور‌های حاشیه خلیج فارس خصوصاً امارات را داشته‌اند. همچنین در ۴۰ شهر کشور پشه آئدس شناسایی شده و بیشترین گزارش نیز در استان فارس است که این افراد نیز در کشور‌های دیگر مبتلا شده‌بودند. با این اوصاف آیا تب دنگی یا بیماری دانگ می‌تواند اپیدمی بعدی کشورمان باشد؟ برای پاسخ به این سؤال به سراغ دکتر کوروش هلاکویی نائینی اپیدمیولوژیست و استاد دانشگاه تهران رفته‌ایم و با وی به گفتگو نشسته‌ایم. 
آقای دکتر هلاکویی! آیا پشه آئدس و بیماری تب دنگی می‌تواند مانند کرونا موجب اپیدمی شود؟
 خیر این بیماری مانند کرونا نیست.   چطور؟ 
 چون انتقال این بیماری فقط و فقط از طریق پشه آئدس آلوده انجام می‌شود و در ایران تاکنون پشه آلوده به بیماری تب دنگی شناسایی نشده‌است! این پشه در ایران وجود دارد و البته در بسیاری از نقاط دنیا هم وجود دارد، اما در ایران هنوز ویروس بیماری دنگ یا تب دنگی را شناسایی نکرده‌ایم و من بعید می‌دانم که این بیماری مانند کرونا شود. علاوه بر این ما در کشورمان تاکنون انتقال محلی بیماری را نداشته‌ایم و من هنوز مستندات لازم را ندیده‌ام.، اما ظاهراً در کشور امارات خیلی وضعیت بدی وجود دارد و با توجه به آمد و رفت و مراودات ما و سفر‌های مردم به این کشور آیا خطر گسترش این بیماری وجود ندارد؟


 بله در امارات این بیماری خیلی وجود دارد. پاکستان هم چند سالی می‌شود درگیر این بیماری است. برای کنترل بیماری و پیشگیری از گسترش آن باید تمام ضوابط قرنطینه‌ای انجام شود، اما متأسفانه انجام نمی‌شود! کشور ما از منطقه پاکستان جدا نیست. از سوی دیگر درست است که بین ما و امارات دریا وجود دارد، اما اکثر جمعیت این کشور را ایرانی‌ها تشکیل می‌دهند و بسیار به این کشور رفت و آمد دارند. این رفت و آمد‌ها بین کشور‌های خلیج فارس و ایران بسیار فراوان است. در پاکستان هم که ما مرز زمینی داریم و عملاً فاصله‌ای ندارد و رفت و آمد می‌شود. در قسمت جنوب هم رفت و آمد ایرانی‌ها بسیار زیاد است. با تمام اینها، اما احتمال اینکه این بیماری به شکل کرونا در بیاید وجود ندارد. علاوه بر اینکه گسترش بیماری قابل پیشگیری است و می‌توان با آگاهی‌های از تکثیر این پشه و همچنین از گزیده‌شدن توسط آن جلوگیری کرد. 
 چقدر احتمال دارد ما هم در ایران با وضعیتی مشابه امارات یا پاکستان مواجه شویم؟
این پشه تا پنج سال پیش در ایران وجود نداشت و تصور بر این است که این پشه از طریق گیاهان بامبویی که وارد کشور شد توانسته به ایران هم راه پیدا کند و این گیاهان حامل تخم پشه‌های آئدس مهاجم بوده‌اند. بنابراین امکان دارد اگر برنامه‌ریزی مناسبی نداشته باشیم این پشه در نقاط مختلف کشور گسترش پیدا کند. البته اکولوژی پشه با همه مناطق ایران همخوانی ندارد و فقط در برخی از استان‌ها می‌تواند زندگی کند و در این استان‌ها احتمال گسترش بیماری تب دنگی وجود دارد، اما اگر ما یک نظام قوی داشته‌باشیم، در این مرحله قابل‌کنترل است، اما اگر همه چیز آزاد گذاشته شود، ممکن است ما هم مثل امارات یا پاکستان با چالش مواجه شویم.   چه روش‌هایی می‌تواند ما را از گزند این پشه محافظت کند؟
 به طور نمونه استفاده از دور‌کننده‌های حشرات، پماد‌ها و محصولاتی که در داروخانه‌ها موجود است. یا پوشیدن لباس‌های بلند و پوشیده جزو راهکار‌هایی است که می‌تواند ما را در مقابل پشه آئدس محافظت کند. نکته قابل‌تأمل این است که باید توجه داشت به مردم آگاهی داده شود.   پس از نگاه شما این نگرانی را که بیماری تب دنگ مانند کرونا همه‌گیری پیدا کند نداریم؛ درست است؟
بله این بیماری از طریق گزش پشه آلوده منتقل می‌شود و این پشه در تمام نقاط ایران هم وجود ندارد. البته من فکر می‌کنم لازم است دانش مردم بیشتر بالا برود و اطلاع‌رسانی به میزان کافی انجام می‌شود. مثلاً اینکه مردم بدانند محل تخم‌ریزی این پشه آب‌های راکد است و حتی می‌تواند در آب زیر گلدان هم تخم‌گذاری کند. این‌ها نکاتی است که مردم باید بدانند و تلاش کنند که یا آب زیر گلدانشان جمع نشود یا در زیر‌گلدان‌ها از موادی استفاده کنند که مانع از تخم‌ریزی پشه شود، اما نهایتاً یک‌سری مافیا راه می‌افتد که ما در آینده مجبور شویم واکسن وارد کنیم. توجه داشته‌باشید که عده‌ای بدشان نمی‌آید از چنین قضیه‌هایی سود‌های سرشار ببرند.   همین حالا هم در سطح خرد برخی مدعی تولید مواد دفع حشره آئدس هستند یا مثلاً می‌گویند روغن یا داروی گیاهی برای آن دارند!
 یک‌سری دارو‌ها در داروخانه هست، پماد‌ها و اسپری‌هایی که دافع حشرات است، اما به حرف‌های مدعیان طب سنتی و دارو‌هایی که دست‌ساز و خانگی است نمی‌توان اعتماد کرد. البته استفاده از این دارو‌ها و مواد در همه مناطق لازم نیست استفاده شود، بلکه باید در مناطقی که پشه حامل ویروس دیده می‌شود از این دست دارو‌ها و مواد استفاده کرد که خب طبق گزارش‌ها تاکنون در هیچ کجای کشور پشه ناقل ویروس مشاهده نشده‌است، اما اگر این پشه دیده شود، باید اصولی رعایت شود و حتی قرنطینه صورت بگیرد.   آقای دکتر ما اربعین را در پیش داریم و حضور میلیونی زائران در کربلا و تردد آن‌ها در کشور را شاهد خواهیم بود. آیا این ماجرا می‌تواند وضعیت انتشار این بیماری را بحرانی کند؟ 
نه این مسئله با اربعین ارتباطی ندارد. ما هنوز گزارش رسمی نداریم که این پشه و بیماری د‌نگ در عراق به شکلی که درامارات وجود دارد، فعال باشد، بنابراین اگر بخواهیم می‌توانیم این بیماری را در ایام اربعین کنترل کنیم و نگرانی‌ای وجود ندارد؛ و کلام آخر... 
نکته دیگری که من به آن باور دارم، این است که وقتی یک بیماری واکسنش در اختیار قرار می‌گیرد، سازندگان این واکسن دنبال یک بازار می‌گردند. کشوری مثل پاکستان که پول ندارد این واکسن‌ها را بخرد، اما جا‌هایی مانند امارات یا ایران این پول را دارند تا واکسن جدید را بخرند. بنابراین درگیر شدن کشور‌ها با یک بیماری تازه برای خرید میلیونی واکسن‌ها می‌تواند شرکت‌های سازنده واکسن را از ورشکستگی نجات دهد. تا چند سال گذشته ما این شرایط را نداشتیم، اما در حال حاضر گفته می‌شود که به واکسن موفق بیماری دنگ دست یافته‌اند. واکسن این بیماری در ایران وجود ندارد، اما در خارج از کشور شرکت‌های بزرگی که سرمایه‌گذاری می‌کنند، مدعی هستند که واکسن این بیماری را ساخته‌اند. شاید مقدارش کم باشد که البته بازارش هم کم است، اما اگر بازاری مانند ایران پیدا کنند، مطمئن باشید تعداد واکسن‌هایشان هم افزایش پیدا می‌کند.