روزنامه خراسان
1403/05/04
پروفسور محقق؛ جهانی بنشسته در گوشه ای
الهه آرانیان- چند ماه دیگر 95 ساله میشود؛ استاد مهدی محقق، علامه، مجتهد، ادیب، فقیه، فیلسوف و مصححِ برجسته معاصر، 10 بهمن 1308 در مشهد متولد شد. او در 9 سالگی به تهران رفت و تحصیلات مقدماتی و متوسطه را در این شهر ادامه داد. استاد محقق در سال 1327 برای تحصیل در رشته الهیات به دانشگاه تهران رفت و در سال 1337 دوره دکتری این رشته را به پایان برد و یک سال بعد، یعنی در سال 1338 در رشته زبان و ادبیات فارسی، موفق به دریافت درجه دکترا شد. دکتر محقق یا به عبارتی بهتر، پروفسور محقق، عمری را صرف خدمت به فرهنگ و ادب این سرزمین کرده و در طول دوران فعالیتش، مسئولیت‌ها و مناصب مختلفی ازجمله در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران-دانشگاه مک‌گیل، بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی داشته‌است. دکتر نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک و همسر استاد محقق در گفت‌وگوی کوتاه با خراسان درباره وضعیت استاد گفت: «خدا را شکر حالشان خوب است. این روزها بیشتر استراحت می‌کنند. چشم‌هایشان دیگر اجازه خواندن کتاب نمی‌دهد. اما خیلی علاقه‌مند هستند و هر کتابی که وارد خانه میشود، می‌پرسند که این چه کتابی است». در ادامه گوشه ای از خدمات و آثار استاد مهدی محقق را مرور کرده‌ایم.
از دانشگاه تهران تا دانشگاه‌های انگلستان و کانادا
استاد مهدی محقق که پیش از دریافت مدرک دکترای زبان و ادبیات فارسی، به مدت 9 سال در دبیرستان‌های تهران درس ادبیات فارسی داده بود، در سال 1339 پس از کسب درجه دکترای زبان و ادبیات فارسی، به عضویت هیئت علمی گروه ادبیات فارسی دانشگاه تهران درآمد. در سال 1340، دانشگاه لندن از دکتر محقق برای تدریس در دانشکده زبان‌های شرقی دعوت کرد و ایشان به مدت دو سال به انگلستان رفت. دکتر محقق بعد از بازگشت از انگلستان، از سال 1344 تا 1361 در فواصل مختلف در دانشگاه مک‌گیل کانادا به تدریس فلسفه، کلام و عرفان اسلامی پرداخت و در سال 1347 شعبه مؤسسه مطالعات اسلامی آن دانشگاه را در تهران تأسیس کرد که حاصل آن، انتشار بیش از هشتاد اثر نفیس در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی است. استاد محقق پس از بازنشستگی به مدت پنج سال، سه ماه از سال را در کانادا تدریس می‌کرد و بعد از آن، پنج سال در موسسه بین‌المللی اندیشه و تمدن اسلامی مالزی در جایگاه «استاد ممتاز فلسفه اسلامی» به تدریس ادامه داد.
مبتکر تاسیس انجمن ترویج زبان و ادب فارسی
در سال 1361، سازمان دایرة‌المعارف تشیع به همت دکتر محقق تاسیس شد و بعد از آن، این چهره ماندگار بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی را پایه‌گذاری کرد. تاسیس انجمن ترویج زبان و ادب فارسی هم از دیگر ابتکارات دکتر مهدی محقق است. ایشان پیش از انقلاب اسلامی، عضو فرهنگستان ادب و هنر بود و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، با تاسیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در شهریور 1369، عضو پیوسته این نهاد شد. آثار استاد محقق شامل تالیف، ترجمه، تصحیح و مجموعه مقالات به زبان‌های فارسی و عربی است. مجموعه مقالات استاد در نشریات علمی کشورهایی مانند انگلستان، آمریکا، ایتالیا، هلند، ترکیه، مصر، لبنان، سوریه، هندوستان و... به چاپ رسیده‌است. اگر بخواهیم به آثار دکتر محقق در حوزه زبان و ادبیات فارسی اشاره کنیم، باید از این آثار نام ببریم: تفسیر کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار، شرح سی قصیده از ناصرخسرو، شرح دیوان ناصرخسرو در 2 جلد، تصحیح دیوان غزلیات و رباعیات فتاحی نیشابوری و یادنامه ادیب نیشابوری، بخش دیگری از آثار استاد مهدی محقق در حوزه حکمت و فلسفه اسلامی است.
استاد مهدی محقق از نگاه شاگردان
شاگردان استاد مهدی محقق، حالا خودشان هرکدام یک استاد نامدار هستند؛ چهره‌هایی مانند بهاءالدین خرمشاهی، بهروز ثروتیان، اصغر دادبه، علی اشرف صادقی، علی رواقی، محمدجعفر یاحقی، عباس ماهیار و... روزگاری از محضر استاد محقق آموخته‌اند. استاد بهاءالدین خرمشاهی، حافظ‌پژوه در شب بزرگداشت استاد محقق که در سال 1391 به همت مجله بخارا برگزار شد، درباره ایشان گفته‌است: «استاد محقق در زبان و ادبیات عربی و فارسی، استادی بی‌بدیل است. توانایی نوشتن و سخن گفتن به زبان انگلیسی را نیز دارد. همچنین سخنرانی‌های مهمی در مجامع علمی معتبر جهان انجام داده است. دکتر محقق در 40 سازمان علمی، ادبی و زبانی و حتی مرتبط با طب اسلامی فعالیت کرده است. بی‌تردید او بزرگ ترین دانشمند ایرانی در زمینه تاریخ طب اسلامی و ایرانی است».
زنده‌یاد استاد عبدا... انوار نیز در این مراسم درباره استاد محقق گفته بود: «آشنایی من با دکتر محقق زمانی آغاز شد که هر دو به وادی حیرت و سپس علم قدم نهادیم. پس از چند دهه فعالیت علمی و فرهنگی، دکتر محقق همچنان مانند 60 سال پیش با توان بسیار زیاد در حال خدمت به فرهنگ و تاریخ این سرزمین است».
سایر اخبار این روزنامه
پروفسور محقق؛ جهانی بنشسته در گوشه ای
پاریس 2024 تلفیقی از عشق و هیجان با کلاه فریجی!
موج گرما و هشدارهای وزارت بهداشت
چوبه دار ،فرجام شلیک به مهمان!
مسیر عبور از ناترازی برق
بازدیدهای دلگرم کننده اژه ای
دستور کار عبور از ناترازی انرژی
این یک میلیون کودک را دریابید
بازگشت بخت دموکرات ها ؟ یک روح در بدن 2 بازیگر! و سردار نائینی سخنگوی سپاه شد
آزادی بیانِ هیتلری!
تنفیذ؛ تقاطع فقه و قانون
کارنامه اقتصاد دولت سیزدهم
خداحافظی با تایتانیک خلیج‌فارس
