کابینه و منطق شایسته‌سالاری

 فرصت چندانی تا آغاز به کار دولت جدید باقی نمانده و رئیس‌جمهور در حال تجمیع کابینه خود است و دو هفته فرصت دارد تا پس از برگزاری مراسم تحلیف کابینه خود را به مجلس معرفی کند و رأی اعتماد بگیرد. هر روز شایعات فراوانی در خصوص اعضای کابینه احتمالی نیز شنیده می‌شود. این گمانه‌زنی‌ها هر چند تا حدودی طبیعی به نظر می‌رسد و محصول اخبار به دست آمده و هم کنجکاوی‌های سیاسی افراد است، اما باید توجه داشت که الف/ بخشی از اسامی مطرح شده برای آن است که برخی در تلاش‌اند نامزد‌های مورد نظر خود را به کابینه نزدیک کنند. بنابراین، با این هدف به انتشار این اخبار و رسانه‌ای کردن نام‌ها دست می‌زنند.
ب/ برخی رسانه‌ها نیز برای آنکه مشتریان خود را راضی نگه دارند یا حتی فالور‌های جدید کسب کنند، هر روز فهرست کابینه دولت را منتشر می‌سازند.
در این میان، این آرزو جای یادآوری و افسوس دارد که کاش نظام انتخاباتی کشور به نحوی بود که نامزد‌های ریاست جمهوری، نمایندگان گروه‌ها و تشکل‌های سیاسی بودند تا رأی‌مان به جای فرد، به یک تیم مشخص و حتی کابینه‌ای معین تعلق می‌گرفت تا در روز انتخاب، اوضاع دولت آینده بیش از پیش برای رأی‌دهندگان آشکار باشد. فقدان این مسئله موجب شده که امروز نوعی سردرگمی در انتخاب کابینه را در دولت چهاردهم شاهد باشیم، بالاخص آنکه اضلاع متکثری امروز خود را در صف حامیان آقای پزشکیان معرفی کرده و مدعی سهمی در کابینه هستند. با این احوالات از رئیس‌جمهور منتخب مردم انتظار است که در بستن کابینه به ملاحظات زیر توجه نماید:
۱. طبیعی و حق قانونی رئیس‌جمهور منتخب مردم است که از معتمدان خود در کابینه استفاده کند. اما در همین انتخاب نیز ملاک و معیار باید شایسته‌سالاری باشد. هیچ چیز نمی‌تواند بر شایسته‌سالاری حدی مشخص کند، بلکه تمامی معیار‌ها و مؤلفه‌های دیگر باید مکمل این عنصر اساسی باشد. بدون شک تخطی از این شاخص و کنار گذاشتن آن، تخطی از عهد و پیمانی است که بین رئیس‌جمهور و جمهور ملت در پای صندوق‌های رأی در ۱۵ تیر بسته شده است.


۲. شایسته‌سالاری حکم می‌کند که منتخب مردم در بستن کابینه به دور از تعلقات جناحی عمل کند و شایستگان را حتی از اردوگاه سیاسی دیگر هم به خدمت گیرد. این امر اعتبار ارزشمندی برای رئیس دولت است تا به جامعه این پیام را برساند که دغدغه او کارآمدسازی دولت است نه تعلقات جناحی. این خط البته در کلام آقای پزشکیان مورد تأکید قرار گرفته است.
۳. نباید فراموش کرد که فراجناحی بودن نه آن است که انسجام کابینه از بین برود و دولت در درون خود با شکاف و گسست مواجه گردد. حفظ یکپارچگی دولت و هماهنگی درونی شاخصی است که منتخب مردم در بستن کابینه‌اش باید به آن توجه کند، اما این انسجام با شاخص کارآمدی است که تکمیل می‌گردد نه آنکه شاخص‌های سیاسی، جایگزین شاخص‌های کیفی گردند. 
۴. این ایام، روز تهاجم سهم خواهان به سمت رئیس‌جمهور منتخب است و بسیاری از احوالپرسی‌ها و سلام و علیک‌ها و عرض ارادت‌ها بدون غرض و طمع نیست؛ لذا آقای پزشکیان باید سر خود را بالاتر آورده و در بستن کابینه تنها به شلوغی‌های اطراف ننگرد و شایستگان را حتی در میان آن‌ها که در دور دست ایستاده‌اند، ببیند و به خدمت گیرد. بدون شک با تشکیل «کابینه شایستگان» است که انتظارات از دولت چهاردهم برآورده خواهد شد.
۵. سخن آخر آنکه روز گذشته رئیس‌جمهور مطابق با اصل ۱۲۱ قانون اساسی در برابر نمایندگان مردم سوگند خورده است. سوگندنامه مراسم تحلیف مهم‌ترین پیمان رئیس‌جمهور است که در پیشگاه خداوند متعال و در مقابل نمایندگان ملت متعهد می‌شود تا به بند بند آن عمل نماید؛ لذا این متن می‌تواند همواره به عنوان مطالبه‌ای کلیدی، محور ارزیابی عملکرد رئیس‌جمهور قرار گیرد. متأسفانه آنچه در طول ادوار گذشته شاهد آن بوده‌ایم، مراسم تحلیف به برنامه‌ای صوری و نمادین تبدیل و بلافاصله پس از پایان مراسم به فراموشی سپرده شده و تعهدات آن هیچ گاه مورد تأکید قرار نگرفته است. رؤسای‌جمهور متعددی در هنگام روی کارآمدن سوگندنامه را تکرار کرده‌اند، اما در عمل به همه یا بخشی از آن پایبند نماندند. 
اولین آزمون رئیس دولت چهاردهم در سنجش میزان پایبندی به سوگندنامه را باید در تشکیل کابینه ایشان دید. کسی که قسم یاد کرده تا «خود را وقف خدمت به مردم و اعتلای کشور، ترویج دین و اخلاق، پشتیبانی از حق و گسترش عدالت سازد» باید افرادی را در کابینه خود به کار گیرد که آن‌ها نیز متعهد به این اصول بوده و پیشینه‌شان گواه این صداقت باشد، چراکه آنچه معیار سنجش خواهد بود عملکرد مجموعه دولت است. امید که آقای پزشکیان به سوگندی که خورد پایبند بماند.