عاقبت شوم بومی‌سازی موبایل


گروه صنعت و تجارت: تولید موبایل هوشمند داخلی به بهانه جلوگیری از خروج ارز از کشور سال‌هاست که مطرح می‌شود؛ عده‌ای از منتقدان ورود به پروژه بومی‌سازی موبایل را عاقبت صنعت خودروسازی داخلی می‌دانند و با ذکر دلایل مختلف شکست این پروژه را قطعی عنوان می‌کنند. پروژه ساخت موبایل داخلی به حدود شش سال گذشته به مصوبه که شورای عالی فضای مجازی متولی آن بود، بازمی‌گردد. این مصوبه در بهمن‌ماه ۱۳۹۸ بر دستیابی به ۲۰ درصد از سهم بازار گوشی هوشمند با استفاده از محصولات بومی تأکید می‌کرد. سال 99 بود که آذری جهرمی، وزیر وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد: پس از راه‌اندازی خط تولید چهار برند معروف گوشی ایرانی، پس از گذشت دو سال، می‌توانیم سالانه ۲ میلیون گوشی تولید کرده و در اختیار کاربران قرار دهیم. او گفته بود که با رشد قیمت ارز، قیمت تلفن همراه بسیار زیاد شده است و بسیاری از کاربران وقتی گوشی تلفن همراه خود را از دست می‌دهند و یا می‌شکند دیگر نمی‌توانند گوشی نو خریداری کنند، ضمن این که بعضا امنیت گوشی‌ها با خرید گوشی دست دوم ممکن است به مخاطره بیفتد. در این میان دولت سیزدهم نیز به مانند دولت دوازدهم، به دنبال پروژه ساخت تولید موبایل داخلی بود؛ چراکه همزمان با آغاز به کار این دولت، وزیر ارتباطات درباره برنامه برای تولید موبایل ایرانی اعلام کرد که ظرفیت‌های خوبی برای تولید موبایل در کشور وجود دارد اما باید بازار آن در کشور ایجاد شود و مردم به این موبایل ها اطمینان کنند. خردادماه سال گذشته بود که محمد خوانساری، رئیس سازمان فناوری اطلاعات از تخصیص۵۰۰میلیارد تومان تسهیلات اشتغال‌زایی برای تولید گوشی همراه هوشمند داخلی خبر داد که برای ساخت یک‌ میلیون گوشی هدف‌گذاری شده است. در همین زمینه به تازگی نشست بررسی سیاست‌های دولت در زمینه داخلی سازی صنعت موبایل در اتاق بازرگانی ایران برگزاری شد. در این نشست، رئیس کمیسیون صنعت اتاق ایران با بیان اینکه ورود به هر صنعتی که نتواند صادرات محور باشد، عاقلانه نیست، گفت: ساخت موبایل داخلی هم بدون شک مسیر خودروسازی داخلی را می‌رود. علیرضا کلاهی صمدی، در نشست بررسی سیاست‌های دولت در زمینه داخلی‌سازی صنعت موبایل در اتاق بازرگانی اظهار داشت: میزان بهره‌وری در صنایع باید افزایش یابد منابع مالی کشور محدود است و باید در اختصاص منابع مالی مدیریت صورت گیرد. وی افزود: وقتی محصول با کیفیت و با قیمت مناسب در ایران تولید شود مردم حتماً خودشان آن کالا را انتخاب می‌کنند، اما وقتی برای آنها اجبار وجود داشته باشد بازار آن را پس می‌زند. در این نشست، افخمی یکی از نمایندگان معاونت علمی ریاست جمهوری با دفاع از داخلی‌سازی صنعت موبایل، گفت: منظور از تولید مونتاژ نیست؛ اما هیچ تولیدکننده صددرصدی هم در هیچ کالایی وجود ندارد. همه بازیگران به‌اندازه درصدی که می‌توانند در زنجیره ارزش نقش‌آفرینی کنند، می‌توانند خود را تولیدکننده بدانند. او با اشاره به مسیری که چین برای نفوذ به زنجیره ارزش جهانی موبایل طی کرده است، ادامه داد: نقطه شروع آن‌ها مونتاژ و برندینگ بود و کم‌کم و به تولید برخی قطعات اقدام کردند. بنابراین این نگرش‌ها که برای تولید داخل باید تعرفه واردات بالا برود و یا ابتدا باید قطعه‌سازی انجام شود، همه غلط است. او اظهار کرد: برای داخلی‌سازی صنعت موبایل در ایران، گام اول برندسازی است. به این شکل که گوشی تماماً خارجی اما با برند داخلی داشته باشیم.
در این صورت 20 درصد صرفه‌جویی ارزی ایجاد خواهد شد. افخمی، گفت: گام بعد، سرهم‌بندی قطعات نیمه‌کامل (SKD) و قطعات کاملاً منفصل از هم (CKD) است. او افزود: گام بعدی طراحی است که در افق دو ساله باید آن را دید و به یک میلیارد تیراژ نیاز دارد. گام بعد از آن هم قطعه‌سازی است که باید آن را در افق 5 ساله دید. احمدزاده، دیگر نماینده معاونت علمی ریاست جمهوری هم با تشریح سیاست این معاونت برای تولید داخل موبایل، گفت: ازنظر تخصیص منابع جدید به تولید موبایل باید بگویم که برخی اعداد مطرح شده درست نیست و در این رابطه حداکثر، 200 یا 300 میلیارد تومان منابع داده شده است.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که تولید گوشی همراه در شرایط فعلی در توان تولیدکنندگان داخلی نیست و ایران فعلا توانایی و دانش فنی را برای فروش گوشی ندارد و از طرف دیگر با وجود شرکت‌های نام‌دار و بزرگ در دنیا در حوزه ساخت و تولید موبایل، ورود ایران به این حوزه که حتی بازار داخلی را نمی‌تواند مجاب کند چه برسد به صادرات‌محور شدن آن، به هیچ عنوان توجیه اقتصادی ندارد. البته ذکر این نکته ضروری است که بسیاری از کشورها با وجود اینکه بستر و توان ورود به این حوزه را دارند نیز به ساخت موبایل ورود نکرده‌اند. گفته می‌شود حتی بعضی از کشورها مانند کانادا یا ژاپن که با برندهایی مانند بلک‌بری و شارپ وارد عرصه تولید گوشی موبایل شده بودند هم پس از سال‌ها حضور در عرصه تولید گوشی موبایل شکست خوردند. در این باره زومیت نوشت: این شکست در حالی برای بلک‌بری رقم خورد که از ریشه‌دارترین شرکت‌ها در دنیای موبایل بود و در دورانی که گوشی‌های هوشمند فراگیری امروزشان را نداشتند، گوشی‌های باکیفیت و امن هوشمند تولید می‌کرد اما حالا ناتوانی در رقابت با سایر شرکت‌ها باعث شده است بلک‌بری دیگر در حوزه تولید فعالیت نکند. حتی بعضی کشورهای پیشرفته دنیا هم ریسک ورود به صنعت تولید گوشی را نمی‌پذیرند. نمونه دیگر شرکت فنلاندی نوکیا است که زمانی بر صنعت موبایل سلطه داشت و گفته می‌شد هیچ شرکت و هیچ رقیب دیگری نمی‌تواند مقابل این برند فنلاندی عرض اندام کند و به امپراطوری نوکیا در حوزه تولید گوشی موبایل پایان دهد. حالا اما مدت‌ها است که این شرکت با تمام عظمت سال‌های گذشته‌اش قافیه را به رقبای سرسخت خود باخته و دوران امپراطوریش به سر آمده است.