روزنامه جوان
1403/05/30
آب اصفهان را تا دیر نشده دریابید
جوان آنلاین: سخت‌ترین کار ممکن ترک خانه و زندگی است. آن هم وقتی یک عمر برای ساختنش تلاش کرده باشی. گاه، اما اجبار، آدمی را وادار به انجام هر کاری می‌کند، مثل کوچ اجباری. زلزله خاموش و فرونشست دیگر در حد حرف و حدیث نیست. واقعیتی است که مردم خود به چشم دیده‌اند. به همین دلیل هم به رغم تمام عشق و علاقه‌ای که به شهر و زندگی خود دارند، ناچار به کوچ کردن شدند. یک زمان جنگ مردم خوزستان و جنوب کشور را مجبور به اقامت در اصفهان کرد؛ استانی پهناور که خانه امن کسانی شده‌بود که تلخی کوچ را به جان خریده بودند، اما امروز ساکنان این استان امن، خود ناچار به کوچ هستند، آن هم در شرایطی که هیچ خبری از دشمن بیرونی نیست. این‌بار زمین زیرپایشان است که باعث هراس آن‌ها شده، زمینی که بار‌ها و بار‌ها فروریخته و وحشتی عظیم در دل مردم ایجاد کرده‌است. به طوری که مجبور به ترک شهر و دیار خود شدند. پناهگاهی که روزی پناه افراد زیادی بود، اما امروز دیگر امنیت سابق را ندارد و این برای ساکنان اصفهان بیش از هر کس دیگری دردناک است. زمین سست شده و هر لحظه ممکن است زیر پایمان خالی شود. متأسفانه، اما این مسئله تنها اصفهان را تهدید نمی‌کند. این یک هشدار جدی است که قبل‌تر از این‌ها باید مسئولان را به تکاپو می‌انداخت. کسی نمی‌داند که در تمام این سال‌ها در جلسات متعدد آقایان چه گذشته و چه تصمیماتی برای کاهش سرعت فرونشست زمین گرفته‌اند، اما برآیند اقداماتی که از سوی آن‌ها انجام شده، نشان می‌دهد که تا امروز عزم جدی برای بهبود شرایط وجود نداشته‌است. به همین دلیل، دور نیست آن روزی که ساختمان‌ها، خودرو‌ها و هر آنچه روی زمین است، بلعیده شود و خسارات غیرقابل جبرانی را به بار بیاورد. آنطور که کارشناسان هشدار می‌دهند فرونشست زمین هر روز به ما نزدیک‌تر از دیروز میشود، همانند یک بمب ساعتی که مشخص نیست چه زمانی فعال میشود، فرونشستی که در اکثر استان‌های کشور، خودنمایی کرده و وضعیت نگران‌کننده‌ای را به وجود آورده‌است. اصفهان خوشبینانه ۱۴۱۸ و بدبینانه ۱۴۰۹ تخلیه میشود! وضعیت فرونشست در برخی از استان‌ها مثل اصفهان به شدت نگران‌کننده است. محمد درویش، فعال محیط‌زیست در این رابطه می‌گوید: «طبق مطالعه‌ای که دکتر نادی یکی از اساتید برتر دانشگاه اصفهان ارائه کرده‌است، دو سناریو وجود دارد. سناریو خوشبینانه این است که تا سال ۱۴۱۸ آبخوان اصفهان تخلیه میشود و سناریو بدبینانه این است که تا سال ۱۴۰۹ تخلیه میشود.» البته همین حالا هم موج مهاجرت از این استان به سمت استان‌های شمالی شدت گرفته و بدون شک اگر بی‌توجهی‌ها نسبت به مدیریت منابع آب‌های زیرزمینی به درستی انجام نشود، یک تنش بزرگ برای کل کشور ایجاد میشود. در این رابطه درویش می‌گوید: «اگر آمار‌های اداره کل آموزش و پرورش را در شهرستان‌های شمالی کشور بررسی کنید، بخش قابل‌توجهی از دانش‌آموزان جدیدالورود اصفهانی هستند و این نشان می‌دهد هموطنان اصفهانی ما، خانه و کاشانه خود را که با آن خاطره دارند، به دلیل اینکه امیدی برای آینده استان خود نمی‌بینند، رها می‌کنند و به استان دیگری می‌روند. این‌ها هشدار‌هایی است که باید هر دولت هوشمند و خردمندی را به لرزه درآورد و متوجه کند که این زلزله خاموش یقه ما را می‌گیرد.» ترک‌های انکارنشدنی هر چند امروز از ۱۵ سال آینده و بحرانی که بیخ گوش اصفهان است، صحبت می‌کنیم، اما همین حالا برخی از خانه‌ها، ترمینال‌ها و مراکز پستی در این استان خالی شده‌است. البته این همه ماجرا نیست. چند وقت پیش وزارت نیرو مجبور شده چندین دکل را در دشت مهیار جا‌به‌جا کند! بدون شک از دست دادن اصفهان یک مصیبت بزرگ است که باید جلوی آن گرفته شود. میزان ناترازی استان اصفهان ۵/۱۳ میلیارد مترمکعب تخمین زده شده‌است. یعنی اصفهانی‌ها تقریباً پس از پایان جنگ هشت‌ساله، ۵/۱۳ میلیارد متر مکعب بیشتر از آن چیزی که وارد آبخوان‌هایشان شده برداشت کرده‌اند. این رقم را اگر به تصویر بکشیم، آورده طبیعی زاینده‌رود یعنی مهم‌ترین رودخانه مرکزی ایران که به تالاب گاوخونی می‌رسد، ۸۰۰ میلیون مترمکعب است. یعنی اصفهان بیش از ۱۸ رودخانه به بزرگی زاینده‌رود دچار ناترازی است؛ موضوعی که وضعیت بحرانی فرونشست زمین را در آن رقم زده‌است. آقای درویش، بغرنج بودن شرایط زلزله خاموش در این استان را اینگونه توضیح می‌دهد: «مطابق گزارش منتشرشده از سوی سازمان زمین‌شناسی الان گسترده‌ترین سطح فرونشست در بین ۳۱ استان ما به اصفهان اختصاص یابد. این استان در جنوب خودش دشت مهیار، در شمالش مورچه‌خورت در شرق خودش دشت سگزی و در غرب خودش زرین‌شهر با جریان‌های کاهنده کارایی سرزمین مهیبی درگیر است و این جریان‌ها به سرعت در حال پیشروی به سمت مرکز شهر هستند و ما شاهد بروز ترک‌هایی انکارنشدنی در سازه‌های باستانی اصفهان هستیم.» دردسر‌های توسعه آب‌محور در حالی که فرونشست زمین، اصفهان را تهدید می‌کند و باید منابع آبی در این استان به خوبی مدیریت شود، اما گویا همه عوامل دست به دست هم داده تا سرعت این رخداد طبیعی بیشتر و بیشتر شود؛ در پایاب زاینده‌رود، در منطقه ورزنه و رودشتین و اژه شاهد کشت و زراعت چوب هستیم، اقدامی که به شدت آب‌بر است و به کاهش ذخایر آب دامن می‌زند و فرونشست زمین را تسریع می‌دهد؛ موضوعی که درویش نیز بدان اشاره می‌کند و با طرح پرسشی می‌گوید: «زراعت چوب در جایی که ما به شدت با بحران کمبود آب و فرونشست زمین روبه‌رو هستیم، به چه معنی است؟ زراعت چوب برای مناطقی است که ما با خیزآب روبه‌رو هستیم؛ یعنی ما باید برای تولید دسته‌بیل یک تمدن را به باد دهیم؟» این کارشناس محیط‌زیست می‌گوید: «متأسفانه می‌بینیم در بخش‌هایی از اصفهان برنج و پیاز کاشته میشود. اصفهان یکی از استان‌هایی است که بالاترین میزان تولید گوشت قرمز ایران را دارد. گوشت قرمزی که هر کیلوی آن دست‌کم پنج برابر یک کیلو برنج که پرمصرف‌ترین محصول آبی است، آب مصرف می‌کند. اصفهان جایی است که کلکسیونی از صنایع آب‌بر، فولاد، آهن و پتروشیمی و پلی اکریل و نیروگاه‌های حرارتی برای تأمین برق این صنایع در آن وجود دارد. خود این نیروگاه‌ها به‌شدت آب‌بر و انرژی‌بر هستند. چرا بر چنین حماقتی اصرار می‌کنیم؟» او راهکار‌هایی را نیز مطرح کرده‌است، مثلاً اینکه در اصفهان فقط به واسطه شهرک سلامتش میشود بیش از ۴ میلیارد دلار درآمد به ارمغان آورد، البته اگر دست مدیران این شهرک باز گذاشته‌شود تا به برنامه‌های خودشان برسند. به عقیده او، در چنین شرایطی بیش از مجموع درآمدی که از بخش کشاورزی در اصفهان کسب میشود، فقط شهرک سلامت می‌تواند تولید پول و ثروت کند. این کارشناس محیط‌زیست با بیان اینکه باید بارگذاری‌ها را متوقف کنیم و به سمت معرفی کسب‌وکار‌هایی برویم که نیاز به خراشیدن منابع آبی ندارند، اظهار می‌دارد: «اصفهان باید تمنای زیست‌پذیری‌اش محقق شود تا گردشگر با رغبت وارد شهر شود و تولید پول پایدار داشته‌باشد. باید به سمت استیصال انرژی خورشیدی و بادی برویم. با تقویت زیرساخت‌های استارتاپ‌ها و شهرک سلامت می‌توان پول پایدار تولید کرد. اصفهان با توجه به دانشگاه‌های معتبر و نیرو‌های کاربلدی که دارد حتماً در این زمینه‌ها حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. اصفهان باید اقتصادی را تعریف کند که آب‌محور نباشد.» نسل آینده تکرار اشتباهاتمان را نخواهد بخشید. اما این تنها اصفهان نیست که نیاز به توجه و تدابیر مسئولان دارد، بلکه تهران، خوزستان، سیستان و بلوچستان، آذربایجان، خراسان و استان‌های دیگری نیز در خطر تهدید فرونشست زمین قرار دارند. متأسفانه اما، عمده سیاستگذاران و سیاستمداران کشور تنها در جهت سرعت دادن به این تهدید قدم برداشته‌اند. بدون شک اصلی‌ترین چالش موجود در این زمینه، نوع اقتصادی است که انتخاب کرده‌ایم. درویش در این رابطه می‌گوید: «باید هر چه زودتر تن به جراحی دهیم و اقتصادی را تعریف کنیم که آب‌محور نباشد. در جهان کشور‌های زیادی وجود دارد که تمام وسعت‌شان جنگل و منابع طبیعی است و جزو فقیرترین‌ها هم هستند. کشور‌هایی هم هستند که یک هکتار جنگل ندارند و تمام عرصه‌شان بیابان و شن است و جزو ثروتمندترین‌ها هستند. پس بود و نبود آب یا منابع طبیعی نمی‌تواند به تنهایی عامل تولید ثروت باشد، بلکه مهم نوع نگاه ما به آن سرزمین است. اهمیت و احترامی که به سرمایه انسانی می‌گذاریم، اینکه مردم این سرزمین را از خودشان می‌دانند یا نمی‌دانند باعث میشود سرزمین تاب‌آور شود یا نشود.» او ادامه می‌دهد: «ما باید از حداکثر توان فنی و نیروی انسانی ایران استفاده کنیم. به این ترتیب ما می‌توانیم با یک چرخش درست کشور را به یک قطب تولید انرژی خورشیدی و بادی تبدیل کنیم. با تقویت زیرساخت‌های کشاورزی به سمت کشاورزی مکانیزه و ورود تکنولوژی‌هایی برویم که می‌تواند هیدروپونیک و هیدروکالچر بخشی از آن باشد. ما می‌توانیم با تقویت زیرساخت‌های گردشگری طبیعی، تاریخی و سلامت تولید پول کنیم و با تقویت کسب‌وکار‌های حوزه استارتاپی جوانان که استعداد درخشان نشان داده‌اند تولید پول بکنیم. ما باید به خام‌فروشی پایان دهیم، اگر دل‌مان می‌خواهد نسل آینده ما را مورد پرسش قرار ندهد، هرگز ما را با این روند نخواهد بخشید.»
سایر اخبار این روزنامه
آب اصفهان را تا دیر نشده دریابید
بیدار شدن اژد‌های کلاهبرداری در بازار رمزارز‌ها در پی خواب مسئولان
تأخیر چندماهه دولت در اعلام نرخ شیرخام و گندم
آخرین فرصت انتخاب توافق یا جنگ برای رژیم صهیونیستی
موازنه امنیتی-اطلاعاتی مقدماتی مقاومت در فلسطین اشغالی
ایران تا ۱۰۰ روز دیگر احتمالاً مجهز به سلاح هسته‌ای شود
اعضای شبکه مخوف سرقت در بازداشت پلیس
روزانه ۵۰۰ تا هزار تبعه غیرمجاز ردمرز می‌شوند
نمایش وقاحت
قاطعیت قالیباف
چرا به نطق ثابتی نقد داریم؟
ملاقات با افسر موساد در تهران!
که سر به کوه و بیابان تو داده‌ای ما را
