بیدار شدن اژد‌های کلاهبرداری در بازار رمزارز‌ها در پی خواب مسئولان

جوان آنلاین: در شرایطی که اندک اندک موضوع ارز‌های دیجیتال در حال عمومیت پیدا کردن در میان شهروندان ایرانی است، از سوی دیگر خبر‌های پراکنده از افزایش پرونده‌های کثیرالشاکی در خصوص این نوع از ارز‌ها نیز به گوش می‌رسد.    ابتدای هفته جاری در دیدار جمعی از قضات و کارکنان دادگستری تهران با رئیس قوه‌قضائیه علی القاصی‌مهر، رئیس کل دادگستری استان تهران در تشریح اقدامات انجام‌شده در این بخش از قوه‌قضائیه با تأکید بر اینکه تلاش ما در مجتمع قضایی تخصصی ویژه رسیدگی به جرائم اقتصادی بر آن است تا آنجا که امکان دارد چه در مرحله دادسرا و چه در مرحله دادگاه، مطالبات مالباختگان، شبکه بانکی، دولت و بیت‌المال استیفا شود، گفت: از سوی دیگر کلیه قضات این مجتمع قضایی همواره مراقب هستند که در نتیجه رسیدگی‌هایشان، هیچ واحد تولیدی و صنعتی به تعطیلی کشیده نشود.  رئیس کل دادگستری استان تهران همچنین در ادامه به تعدادی از پرونده‌های کثیرالشاکی اشاره کرد که بخشی از آن‌ها نیز در خصوص پرونده‌های مربوط به رمزارز‌ها بود و خاطرنشان کرد: هم اکنون پرونده‌های کثیرالشاکی و معروفی نظیر کینگ‌مانی، فردادکار آمیتیس، یونیک فاینانس، صرافی بیترا، صبا فاندز، آروان خودرو و آزویکو، در مجتمع قضایی تخصصی ویژه رسیدگی به جرائم اقتصادی در دست بررسی هستند.     تأکید چندباره رئیس قوه‌قضائیه در خصوص مسئله رمزارز‌ها در ادامه این دیدار، حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه به صحبت پرداخت و اتفاقاً به مسئله رمز ارز‌ها اشاره کرد و با تأکید بر اینکه باید در مورد آن‌ها اطلاع‌رسانی درست انجام شود، گفت: رمزارز‌ها می‌توانند موجب مشکلات جدی اقتصادی و اجتماعی شوند. هم بعضی از افراد احساس کنند سرشان کلاه رفته و هم احساس می‌کنند کوتاهی شده‌است.  حجت‌الاسلام اژه‌ای با تأکید بر اینکه امکان دارد ده‌ها پرونده مانند کینگ مانی در حوزه رمزارز‌ها تشکیل شود، بیان کرد: من از مرکز رسانه قوه قضائیه می‌خواهم از دوستان کمک بگیرید و اگر لازم است از جا‌های دیگر هم سؤال کنید و اطلاع‌رسانی خوبی در حوزه رمزارز‌ها داشته‌باشید، چون بسیاری از مردم اطلاعات لازم در این خصوص را ندارند. توجه رئیس قوه‌قضائیه به مسئله رمز ارز‌ها در اینجا به پایان نرسید و حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای دوشنبه در نشست شورای‌عالی قوه قضائیه با اشاره به بازدید اخیر خود از مجتمع قضایی تخصصی ویژه رسیدگی به جرائم اقتصادی تهران و مواجهه با چند پرونده مرتبط با رمزارزها بیان کرد: هر حضور میدانی که پیدا می‌کنیم انسان احساس بیشتری نسبت به بعضی از موضوعات و احیاناً کمبود‌هایی که هست پیدا می‌کند.  رئیس قوه‌قضائیه در ادامه بیان کرد: چند موضوع را می‌دانستم، ولی در حضوری که در یکی از مجتمع‌های تهران داشتم بیشتر نسبت به آن‌ها احساس اهمیت کردم، لذا از معاون اول باز تقاضا کردم که با کمک دیگران مانند معاونت حقوقی و معاونت پیشگیری قوه‌قضائیه یا سایر معاونت‌ها و حتی با کمک پژوهشگاه تلاش مضاعفی داشته باشید تا برخی از مسائل تسریع شود و یکی از این مسائل نیز مسئله رمزارزهاست.  وی در ادامه با بیان اینکه در بازدید اخیر خود از مجتمع قضایی تخصصی ویژه رسیدگی به جرائم اقتصادی، چند پرونده کثیرالشاکی مرتبط با رمزارز‌ها را مورد مطالعه و بررسی اجمالی قرار دادم و با برخی از طرفین این پرونده‌ها به گفتگو پرداختم، گفت: امروز رمزارز‌ها یک مسئله جدی پیدا کرده‌است که هم می‌تواند مورد سوءاستفاده عناصر مفسد و کلاهبردار قرار گیرد و هم احیاناً در شرایطی می‌تواند مورد استفاده مطلوب و نافع قرار گیرد؛ ولکن در این مقوله ما با خلأ قانونی و آگاهی‌بخشی ناکافی مواجهیم.  حجت‌الاسلام اژه‌ای با بیان اینکه اطلاع‌رسانی دقیقی از طرف بانک مرکزی و مانند آن‌ها در خصوص رمزارز‌ها نشده‌است، گفت: مردم نمی‌دانند این رمز ارز‌ها چه چیزی هستند، چند نوع هستند و چگونه باید وارد این قضایا شوند، چگونه باید با مسائل مربوط به آن مقابله و برخورد کنند.  وی با بیان اینکه در زمینه رمزارز‌ها هم نیاز به قوانین بیشتر و شفاف و هم اطلاع‌رسانی جدی داریم، گفت: به نظر می‌رسد از مسائل مهم و وظایف اصلی بانک مرکزی این است که در خصوص رمزارز‌ها تدبیری انجام دهد. هم اطلاع‌رسانی در این خصوص نیاز است و هم باید تصمیم‌سازی و رفع خلأ قانونی انجام شود.  رئیس قوه‌قضائیه در خصوص اهمیت مسئله رمزارز‌ها در موضوعات پولی و مالی کشور گفت: درست است که رمز‌ارز است، ولی در ریال و مسائل پولی ما هم تأثیر دارد و امیدواریم معاون اول قوه‌قضائیه با کمک دستگاه‌هایی که لازم است، جلساتی بگذارند و از بانک مرکزی بخواهد و برای آن تدبیری کند. حالا نمی‌گوییم همه کار را قوه قضائیه انجام دهد، ولی جلسه بگذارد و از وزارت اقتصادی و جا‌های دیگر بخواهد به وظایف خود عمل کنند و آن چیزی را هم که مربوط به خود قوه است، نیز انجام دهند تا جلوی متضرر شدن مردم و احیاناً تأثیرگذاری سوء بر موضوعات پولی کشور به واسطه مقوله رمزارز‌ها گرفته‌شود.  وی در بخش آخر سخنان خود تأکید کرد: رسانه‌ها نیز نسبت به آگاهی‌بخشی به مردم درباره مبحث رمزارز‌ها و شگرد‌های کلاهبرداری از آن‌ها به واسطه رمزارزها، اقدامات مقتضی را ترتیب دهند.     نحوه شکل‌گیری پرونده کینگ مانی مهرماه سال ۱۴۰۰ وزارت اطلاعات طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که با اشراف اطلاعاتی سربازان گمنام امام زمان (عج) یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های سازمان‌یافته کلاهبرداری در سطح کشور شناسایی شد و مورد ضربه قرار گرفت. در ادامه اطلاعیه آمده که «این باند با فریب افکار عمومی و تشویق افراد به خرید و سرمایه‌گذاری در رمز ارز مجعول کینگ مانی، مبالغ هنگفتی را از زیرمجموعه‌های خود کسب و با ایجاد نوسانات ساختگی در قیمت رمز ارز ادعایی، اقدام به خرید و فروش آن کرده‌است» و همچنین در ادامه خاطرنشان شده‌است که «در این عملیات اعضای این باند با حکم مرجع قضایی دستگیر و به‌دلیل تعداد زیاد مالباختگان، پرونده آنان در سیر مراحل قضایی می‌باشد.» در نهایت این پرونده در فروردین امسال منتج به رأی شد که ضمن محکومیت سه نفر از اشخاص حقیقی به حبس‌های طویل‌المدت شرکت «بادران گستران» نیز به ممنوعیت از فعالیت شغلی با استفاده از هر گونه رمزارز به مدت دو سال محکوم شد.  به طور خلاصه روش کلاهبرداری این افراد در پرونده کینگ مانی نوعی کلاهبرداری شبکه‌ای یا همان طرح هرمی بود که جزو پرکاربردترین روش‌های کلاهبرداری است. در این روش برخی از افراد سرمایه‌گذاری اولیه‌ای را انجام می‌دهند و با آوردن تعدادی دیگری از افراد در زیرشاخه خود به سود می‌رسند.  در اینجا یک رمزارز تقلبی به نام کینگ مانی که ادعا شده‌بود مبدأ آن در کشور سوئد است، به افراد در ایران معرفی شد که می‌بایست از طریق تبدیل بیت‌کوین که یک رمزارز معتبر جهانی است به این رمزارز تقلبی در سایتی که توسط عوامل این کلاهبرداری طراحی شده‌بود، خریداری می‌شد. یعنی افراد رمزارز معتبر خود را در سایتی تقلبی تبدیل به یک رمزارز تقلبی می‌کردند و از طرف دیگر با معرفی افراد دیگر و آوردن آن‌ها به زیرمجموعه خود نیز سود دریافت می‌کردند.  در این روش کلاهبرداری که در گذشته پرونده‌های متعددی در خصوص آن در کشور ما ایجاد شده و از جمله معروف‌ترین پرونده آن گلدکوئیست است، یک شیوه سنتی وجود دارد که کلاهبرداران ادعا می‌کردند به پول بلوکه شده شما سود پرداخت می‌کنیم و البته در ابتدا نیز برخی از افراد سودخوبی به دست می‌آورند و دیگران را نیز جذب می‌کردند تا زمانی که هرم قدرتمند شکل گرفته و به یکباره فرو می‌پاشد و کلاهبرداران ناپدید می‌شوند. این‌بار، اما کلاهبرداران تلاش کرده‌بودند از رمزارز‌ها که به نوعی کاملاً غیرقابل ردیابی هستند، استفاده کنند و گفته‌شده بیش از ۴ هزار نفر را نیز توانسته بودند جذب کنند.     خلأ قانونی در موضوع رمزارز‌ها رمزارز‌ها یکی از مسائل مالی جدیدی است که هر چند زمانی از معرفی آن به دنیا نمی‌گذرد، ولی به سرعت رشد کرده و اکنون ارزش کل بازار ارز‌های دیجیتال ۶۶/۱ تریلیون دلار برآورد شده‌است. طبیعی است که کشور ما می‌تواند با توجه به تحریم از منافع این ارز غیرمتمرکز که ردیابی آن تا میزان بسیار زیادی برای نظام سلطه غیرقابل‌دسترس است، استفاده کند، اما از سوی دیگر همین غیرقابل ردیابی بود، رمزارز‌ها خود می‌تواند مخاطراتی را نیز به همراه داشته‌باشد که از جمله آن‌ها مسائل مربوط به پولشویی، فرار مالیاتی یا کلاهبرداری‌هایی است که آرام‌آرام پرونده‌های مربوط به آن‌ها نیز در حال افزایش است. از سوی دیگر صرافی‌هایی که در زمینه تبدیل رمزارز‌ها نیز فعالند فقط سایت‌هایی هستند که هیچ مجوزی از مقام مسئول در این بخش یعنی بانک مرکزی نگرفته‌اند و فقط یک سایت تسهیل‌کننده هستند که تضمینی نیز نسبت به نوع غیب‌شدن عوامل آن نسبتاً وجود دارد، حالا اگر همین افراد نوع رفتار خود را به سمت کلاهبرداری‌های هرمی و مانند آن نیز تغییر دهند، مشخص است که می‌توانند برای خیلی از افرادی که تخصص چندانی در زمینه ارز‌های دیجیتال ندارند مخاطرات بسیاری داشته باشند و به یکباره سرمایه افراد را بر باد دهند.  بر همین اساس لازم است همانطور که رئیس قوه‌قضائیه تأکید داشتند، در کنار کار رسانه‌ای برای آگاهی افراد در خصوص نحوه صحیح ورود به بازار ارز‌های دیجیتال، قانونگذاری لازم مخصوصاً از طرف بخش‌های پولی و مالی کشور به منظور رصد بازار و جلوگیری از کلاهبرداری افراد در این بازار به سرعت انجام شود و همین الان مشخص‌شده که تعلل در این خصوص در حال ایجاد خسارات هنگفت به شهروندان کشور است.