آزمون قانونمداری دولت و مجلس

جوان آنلاین: امروز مجلس و دولت می‌توانند یک روز تراز در پایبندی به قانون را نشان دهند. مجلس برای هر رأی اعتمادی که به وزیران می‌دهد باید تبیینی برای مردم داشته باشد که مطابق با کدام قانون و منطق چنین کرده است. همچنین برای هر عدم رأی اعتماد باید بر همین سبیل باشد و بتوانند نشان دهد که منطقی برای آن داشته است. دولت نیز باید نشان دهد چقدر به قانون پایبند است و اگر وزیر یا وزیرانی رأی‌اعتماد نگرفتند، چگونه رفتار خواهد کرد. اصل آن است که اگر تمامی وزیران رأی‌اعتماد گرفتند این به معنای وفاق کامل نیست و وفاق هم به‌معنای ساخت‌وپاخت نیست و نباید باشد؛ و اگر یک یا چند وزیر رأی اعتماد نگرفتند، باز این به‌معنای شکست وفاق نیست و می‌توان فرض کرد که همین عدم‌رأی‌اعتماد بازکردن راهی برای وفاق بیشتر بر پایه اصول است. رفتار برخی نمایندگان که در موافقت یا مخالفت با وزیران پیشنهادی ثبت‌نام می‌کردند، اما به هنگام صحبت خلاف آن را می‌گفتند، و حتی با قطع میکروفن آنان به دست رئیس‌مجلس همراه می‌شد، از استاندارد پایین برخی نمایندگان در کسوت نمایندگی حکایت داشت. همچنین گعده‌های دو، سه نفره هنگام سخنرانی‌ها در گوشه‌و‌کنار مجلس و همهمه و سروصدای اضافی برخی دیگر از نمایندگان که بار‌ها تذکر گرفتند، نشانه مثبتی نیست. اینکه نماینده‌ای نتواند حتی از روی نوشته خود درست بخواند نیز همین‌طور. اینکه نماینده‌ای نتواند استدلال خوبی در موافقت یا مخالفت بیاورد، و موجبات طنز را فراهم کند، به هیچ‌وجه شایسته مجلس و نمایندگان نیست. برخی وزیران نیز به همین‌ترتیب. چنان‌که برخی هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای در دفاع از خود نداشتند. این همه مشاور و دنگ‌و‌فنگ در دستگاه‌های دولتی و نهاد‌ها پس به چه کار می‌آید وقتی حتی نتوان در این بزنگاه‌ها از وجود آنان استفاده کرد؟! شاید هم مشاوران خالی‌الذهن و برنامه هستند! در هرحال، امروز فرصت خوبی برای دولت و مجلس است که با واکنش صحیح به نتایج رأی‌گیری، سرپوشی اگرچه موقت براین ضعف‌ها بگذارند.   در چهارمین روز بررسی کابینه چهاردهم، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، در دو نوبت صبح و عصر صلاحیت و برنامه‌های سید محمد اتابک وزیر پیشنهادی صنعت، معدن و تجارت، حسین سیمایی صراف وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری، اسکندر مؤمنی وزیر پیشنهادی کشور، سیدرضا صالحی امیری وزیر پیشنهادی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، محسن پاک نژاد وزیر پیشنهادی نفت و همچنین عباس علی آبادی وزیر پیشنهادی نیرو را مورد بررسی قرار دادند.  جلسه دیروز خانه ملت هم مثل روز‌های گذشته، ساعات آرامی را پشت سر گذاشت. تا جایی که عدم مخالفت با گزینه پیشنهادی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نکته برجسته نشست صبح نمایندگان بود و این اتفاق برای دومین بار طی چهار روز گذشته به ثبت رسید.  اما نکته مهم درباره روند بررسی صلاحیت‌های وزرای پیشنهادی در این دوره ثبت نام موافقان و مخالفان در ساعات نزدیک به شروع بررسی هر وزیر پیشنهادی است که همانند سال‌های گذشته نیست که از قبل موافق و مخالف ثبت نام کنند و امر امکان لابی‌گری به دلالان و لابی‌گران بدهد. شیوه جدید لابی‌گری را کاهش داده است.     تأکید اتابک بر رقابتی بودن بازار خودرو،  اما وزیر صمت در توضیح برنامه‌های خود در صحن علنی مجلس گفت: «برنامه من با محوریت راهبردها، سیاست‌های ابلاغی در اسناد بالادستی از جمله بیانیه گام دوم انقلاب، سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران، سیاست‌های کلی نظام و سند برنامه هفتم پیشرفت کشور تدوین شده است».  وی با تأکید بر اینکه شعار هوشمندانه «جهش تولید» را پیگیری خواهد کرد، توضیح داد: «برنامه من با بهره‌گیری از ظرفیت متخصصان، تشکل‌ها، انجمن‌های مرتبط و شناخت چالش‌ها و مؤلفه‌های اصلی متأثر از شرایط محیطی و تحولات شاخص کلان اقتصادی کشور و بین‌المللی تدوین شده که با در نظر داشتن فرصت‌ها، تهدید‌ها در عرصه صنعت، معدن و تجارت و سیاست‌گذاری در این حوزه برای تحقق اهداف اسناد بالادستی ارائه می‌شود».  اتابک درباره بازار خودرو هم گفت: «باید بگویم واردات خودرو از سوی نمایندگان به شکل قانون ابلاغ شده است و اعتقادم در خودروسازی این است که راهی جز رقابتی‌کردن آن نداریم. تمامی مشکلات حوزه خودرو در بستر رقابتی شدن رفع خواهد شد. ضمن اینکه خودرو باید به سمت خصوصی شدن سوق پیدا کند».     وزیر پیشنهادی فرهنگ مخالفی نداشت باتوجه به اینکه وزیر پیشنهادی فرهنگ مخالفی نداشت نماینده موافق هم صحبت نکرد و خود وزیر پیشنهادی به تشریح برنامه‌های خود پرداخت. صالحی با بیان اینکه در بخش رابطه دولت- ملت دغدغه‌های جدی وجود دارد، گفت: «کاهش سرمایه اجتماعی نسبت به نظام حکمرانی، گسست‌های نسلی و جنسیتی، فاصله گروه‌های مرجع و از جمله پیشکسوتان فرهنگ و هنر با دولت و ارکان حکمرانی از جمله این دغدغه‌هاست». صالحی در بخش دیگری از سخنان خود به شعار دولت چهاردهم که وفاق ملی است اشاره کرد و تصریح کرد: «دولت وفاق ملی در سطح حکمرانی در حال شکل‌گیری است. اما کار عمده‌تر دولت وفاق ملی در سطح دولت و ملت است. اینکه مردم مثل اوایل انقلاب به دولت اعتماد کنند و رابطه همدلانه پیدا کنند اهمیت دارد. اوایل انقلاب مردم فاصله‌ای بین دولت و خودشان قائل نبودند و ما باید بازگشت مجددی به آن دوران داشته باشیم».     موافقان و مخالفان وزیر پیشنهادی کشور تعدادی از نمایندگان مخالف برنامه‌های اسکندر مؤمنی وزیر پیشنهادی کشور به تشریح دیدگاه‌های خود پرداختند. عدم سابقه مرتبط و همسو نبودن با گفتمان دولت چهاردهم از مواردی بود که مخالفان مطرح کردند. در مقابل هم موافقان هم بر نگاه معتدل مؤمنی و باور او به مبانی انقلاب و نظام مقدس جمهوری اسلامی تأکید کردند و اینکه در مسئولیت‌های قبلی هم موفق بوده است.  در ادامه وزیر پیشنهادی کشور پشت تریبون قرار گرفت و گفت «سرمایه اصلی و پشتوانه اصلی چیزی جز عموم مردم نیست چنانکه مولایمان به مالک اشتر نوشت: ستون دین و محور وحدت توده مردم هستند پس باید توجه و عنایت تو فقط با آنان باشد، مردم ولی نعمت صاحب‌منصبان و راهنما و ناظر بر عملکرد آنان هستند. به حکم قانون اساسی و با رعایت سازوکار‌های قانونی حق نقد و اعتراض دارند و باید به متن جامعه باور داشت و با آنان گفتگو کرد و به حقوق و آزادی‌های آنان احترام گذاشت و کرامتی که خدا به همگان اعطا کرده پاس داشت».     موافقان و مخالفان وزیر علوم عدم اولویت‌بندی در برنامه‌های سیمایی صراف از محور‌های انتقادی نمایندگان از او بود. نمایندگان موافق هم به سوابق سیمایی صراف و اینکه در فضای دانشگاهی کشور فرد شناخته شده‌ای است اشاره کردند.  وزیر پیشنهادی علوم در سخنان خود گفتمان آموزش عالی دولت چهاردهم، را گفتمان مسئولیت اجتماعی دانست و توضیح داد: «نمایندگان با جدیت پیگیر مسائل و حوزه انتخابیه هستند و چالش‌های آموزش عالی را شناسایی کردند و بستر‌های قانونی و حقوقی مناسبی برای برخی از چالش‌ها داشتند نمونه آن قانون برنامه هفتم که منابع و راهکار‌های مناسبی برای رشد دانشگاه‌ها فراهم کرده است. قانون جهش تولید دانش بنیان هم منابع مالی خوبی در اختیار می‌گذارد».  سیمایی صراف در دفاع از برنامه‌های خود گفت: «گفتمان این دوره آموزش عالی، گفتمان مسئولیت اجتماعی است. دانشگاه‌ها معطوف به مسائل خواهند بود. نسبت به نیاز‌ها و مسائل کشور و نسبت به مسائل فرهنگی و اجتماعی بی‌طرف نخواهم بود. این وظیفه مسئولیت اجتماعی و مؤلفه‌های مسئولیت‌های اجتماعی است. البته یک پیش‌نیاز مهم برای تحقق مسئولیت اجتماعی این است که کرامت انسانی و دانشوران و دانشجویان را به رسمیت بشناسیم».     موافقان و مخالفان وزیر میراث فرهنگی مخالفان وزیر پیشنهادی میراث فرهنگی هم معتقد بودند او سابقه مرتبط ندارد و همچنین اینکه در فتنه ۸۸ فعال بوده است. موافقان در مقابل به سوابق صالحی امیری در حوزه‌های مختلف و اشراف او بر نظام حکمرانی کشور اشاره می‌کنند. صالحی امیری، اما در صحن علنی مجلس به مخالفان خود پاسخ داد و گفت: «می‌دانم اکثریت نمایندگان به گفتمان وفاق ملی باوردارند. ما در آغاز راه وفاق ملی قبول داریم. آغاز راه همین مجلس است. ما در مسیر توافق ملی قبول داریم. بزرگان نظام از این رویکرد حمایت کردند. به صلاح نیست در آغاز این راه، این گفتمان به شکست منجر شود. ما در یک کشتی نشسته‌ایم».  صالحی امیری در واکنش به انتقادات درباره موضع وی در ۸۸ گفت: امکان تقلب در انتخابات ایران وجود ندارد. ما هیچ گاه معتقد به تقلب در انتخابات نبودیم. در همین انتخابات من هر روز مصاحبه داشتم که روند انتخابات در ایران سالم است. من هیچ گاه نگفتم تقلب شده است و در دادگاه دوستانی که اتهام زدند محکوم شدند. من به نظام و انقلاب و رهبری باور داشته و خواهم داشت و همیشه در دایره نظام با تمام توان فعالیت کردم. مرا نهاد‌های امنیتی تأیید کردند. مقامات سپاه هم تأیید کردند، چون هیچ گونه اتهامی متوجه من نبود.     موافقان و مخالفان وزیر پیشنهادی نفت دیروز همچنین برنامه‌های پیشنهادی وزیر نفت بررسی شد. سید اسماعیل حسینی نماینده شیراز و هادی محمدپور نماینده گناباد و بجستان در مجلس در مخالفت با وزیر پیشنهادی نفت به سخنرانی پرداختند.  حسینی خطاب به اشاره به سوابق پاک‌نژاد وزیر پیشنهادی نفت، اعلام کرد: «شما از جنس صنعت نفت هستید، اما مردم از شما انتظاراتی دارند. شما از مناطق محروم کشور آمده‌اید و به طور قطع شایستگی‌هایی دارید که یکی از کلیدی‌ترین وزارتخانه‌ها به شما داده شده است. اکنون زمان آزمون و خطا نیست، در برنامه ارائه شده شما، راهبردی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر نیست و وزارت نفت فقط متولی استخراج و فروش نفت در نظر گرفته شده است».  نماینده مردم گناباد و بجستان در مجلس گفت: کشور امروز با ناترازی انرژی در بخش‌های خانگی و صنایع روبه‌رو است. آقای پاک‌نژاد توجه به محیط زیست بسیار مهم است، صنعت نفت هیچ گاه خود را مبتنی بر توسعه پایدار برنامه‌ریزی نکرده است.  آقای پاک نژاد! از منابع آبی بدون توجه به بازیافت آن استفاده می‌کنید و مردم مناطق نفتخیز به آن اعتراض دارند. نمایندگان موافق وزیر پیشنهادی نفت نیز فعال‌سازی دیپلماسی پتروشیمی به منظور توسعه بازار در کشور‌های همسایه و توسعه زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی را از جمله دلایل موافقت خود با برنامه‌ها و صلاحیت او برشمردند.  سپس محسن پاک‌نژاد وزیر پیشنهادی نفت پشت تریبون قرار گرفت و از برنامه‌های خود دفاع کرد. او، حل ناترازی بنزین را یکی از اولویت‌های خود برشمرد و گفت: با تمرکز بر بهره برداری از چاه‌ها و مرمت چاه‌های داخلی به دنبال افزایش تولید نفت خام کشور هستیم و امید می‌رود ظرفیت نفت تا پایان سال به میزان۴۰۰ هزار بشکه نسبت به امروز افزایش یابد.  پاک‌نژاد در بخشی از سخنان خود بیان داشت: «برخی دوستان بنده را به افراد مختلفی منتسب کردند قاطعانه و با صداقت و صراحت عرض می‌کنم مشی مدیریتی‌ام مستقل و در چارچوب سیاست‌های متعالی نظام و رئیس‌جمهور محترم و در هماهنگی و تعامل کامل با مجلس شورای اسلامی خواهد بود».  جلسه رسیدگی به صلاحیت و برنامه‌های عباس علی‌آبادی وزیر پیشنهادی نیرو، پس از قرائت موافقت کمیسیون‌های مربوطه با تصدی وی به دلیل پایان وقت جلسه مجلس به امروز موکول‌شد.