روزنامه خراسان
1403/05/31
خراسان؛خطه ویراستاران
محمد بهبودی نیا- مراسم رونمایی از کتاب «خطه ویراستاران» به همت انجمن چهارسو، در مشهد برگزار شد. ویراستاری یکی از مهم‌ترین مراحل در فرایند نشر کتاب است. شاید بتوان این ادعا را مطرح کرد که ویراستار، کسی است که پس از نویسنده، مهم‌ترین نقش را در شکل‌گیری نهایی کتاب دارد. بااین‌حال، متأسفانه با نادیده گرفتن این اصل مهم، بسیاری از کتاب‌ها و آثار مکتوبی که به بازار عرضه می‌شوند، با اشکالات ویراستاری فراوانی همراهند. این اشکال می‌تواند از غلط‌های املایی و انشایی ساده تا مشکلات ساختاری و محتوایی را شامل شود. نابسامانی‌های ناشی از نادیده گرفتن تخصص ویراستاری نه‌تنها باعث میشود که خواننده نتواند به‌درستی با کتاب ارتباط برقرار کند، بلکه به اعتبار نویسنده و ناشر آسیب می‌زند و در ادامه دلزدگی مخاطب از مطالعه آن اثر مکتوب را به همراه دارد. یکی از دلایل انتشار آثار مکتوب با اشکالات فراوان ویراستاری، کمبود ویراستاران مجرب و متخصص است. بسیاری از ناشران به دلیل فشار اقتصادی و زمان محدود، از ویراستاران غیرحرفه‌ای یا حتی از نرم‌افزارهای ویراستاری خودکار استفاده می‌کنند؛ اما این روش‌ها نمی‌توانند جایگزین ویراستاری انسانی باتجربه و تخصص شوند. استان خراسان از گذشته‌های دور تا امروز به دلیل تولیدات ادبی و نوشتاری فراوان در حوزه ویراستاری، چهره‌های جریانساز فراوانی را به جامعه علمی و ادبی کشور معرفی کرده است. به‌تازگی کتابی بانام «خطه ویراستاران» منتشرشده است که علاوه بر پرداختن به موضوعات مربوط به ویراستاری در حوزه‌های مختلف، به معرفی برخی از چهره‌های تأثیرگذار این حوزه می‌پردازد. شامگاه دوشنبه مراسم رونمایی از این کتاب با حضور جمع زیادی از ویراستاران، استادان دانشگاه وصاحبنظران در مشهد برگزار شد. برخی مؤلفان از ویراستاری می‌ترسند دکتر محمدجعفر یاحقی، محقق، نویسنده و استاد دانشگاه در این مراسم ضمن اشاره به ابعاد مختلف اهمیت ویراستاری گفت: یکی از جلوه‌های مشهدشناسی و خراسان شناسی همین کتاب است. ویراستاری مسئله‌ای گمنام است که در این کتاب به‌خوبی به آن پرداخته‌شده است. تا زمانی که روی موضوع ویراستاری تخصصی به‌صورت منسجم تحقیق نشود همچنان حقش پایمال میشود. در کتاب «خطه ویراستاران» اطلاعات نفیسی درزمینه ویراستاری بیان‌شده است. در خراسان بزرگ ویراستاری جایگاه پراهمیتی دارد. وی افزود: برخی مؤلفان از ویراستاری می‌ترسند و فکر می‌کنند که ویراستاران آمده‌اند تا مچ آن‌ها را بگیرند؛ اما کسانی که انصاف علمی دارند از ویراستاران متخصص به دلیل تأثیرگذاری‌شان در ارتقای مکتوبات سپاسگزارند. باید این نکته مهم را بدانیم که ویراستاری فقط گذاشتن نقطه و ویرگول نیست بلکه تخصصی فنی و علمی است که علاوه بر موضوعات املایی و انشایی در مواجهه با اشکالات مختلف دیگر نیز به منابع مراجعه و اشکالات را برطرف می‌کند. ویراستاری کتاب‌های ویراستاری! وی در ادامه به بیان خاطره‌ای پرداخت و گفت: اوایل دهه ۶۰ به همراه یکی از دوستانم دو کتاب، ترجمه کردیم که یکی از این کتاب‌ها برای ویراستاری به دست استاد احمد سمیعی گیلانی که اسطوره ویراستاری است، رسیده بود. وقتی استاد سمیعی نمونه ویرایش شده این کتاب را به من نشان داد، مشاهده کردم که استاد، این کتاب را به معنای واقعی جراحی کرده و منابع خارجی فراوانی را برای ویراستاری این کتاب‌ها بررسی کرده بود. من با خواندن این کتاب شگفت‌زده شدم و خواستم دست وی را ببوسم که اجازه نداد. یاحقی گفت: استاد سمیعی دائم در حال ویراستاری بود و همیشه یک‌قلم دم دستش بود و باصداقت مطالبی را ویراستاری می‌کرد. وی درباره کتاب خطه ویراستاران نیز گفت: به نظر من باید افرادی را که در ویراستاری دودچراغ‌خورده‌اند، بیشتر به مردم بشناسانیم. کتاب خطه ویراستاران حق این مطلب را درباره ویراستاری و ویراستاران تا حدود زیادی ادا کرده است. به نظر بنده همه کتاب‌ها، نوشته‌ها و حتی کتاب‌های ویراستاری نیاز به ویراستاری دارد و این نشان از اهمیت ویراستاری دارد. ویرایش، جزئی از هنر نویسندگی در ادامه دکتر علی خزاعی فر، نویسنده، مترجم و استاد دانشگاه گفت: امروز ویرایش را در حد یک فن قابل‌آموزش می‌بینند که همه می‌توانند آن را آموزش ببینند. این نگاه، یک نگاه ناقص است و مشکلی را حل نمی‌کند؛ درصورتی‌که باید بدانیم ویرایش جزئی از هنر نویسندگی است. ویرایش هنری و خلاق از جنس نویسندگی است و به این دلیل بهترین نویسندگان ما ویراستار هم بوده‌اند و برعکس، پس این دو از هم جدایی‌ناپذیرند. این استاد دانشگاه افزود: من معتقدم اگر قرار است ما ویراستاری تربیت کنیم که کارهای بد یک عده را درست کند، بهتر است نویسندگانی پرورش دهیم که اصلاً اثر بد از آن‌ها سر نزند. جریان سازی خراسانی ها جواد رسولی مؤلف کتاب «خطه ویراستاران» در حاشیه این مراسم در گفت‌وگو با خراسان ابتدا به تشریح محتوای این کتاب پرداخت و گفت: این کتاب قصد دارد بخش عمده‌ای از تاریخ نشر و ویرایش را نمایان و ثبت کند. اگرچه محتوای این اثر تا حدودی به ویراستاران خراسانی و مشهدی محدود است ولی درواقع این ویراستاران افراد تأثیرگذاری هستند که امروز در سراسر کشور مشغول به فعالیتاند و تلاش‌هایشان را از خراسان به سطح کشور گسترش داده‌اند. این استاد دانشگاه درباره جایگاه استان خراسان در ویراستاری خاطرنشان کرد: همواره در استان خراسان شاهد حضور و فعالیت ویراستاران سرشناسی هستیم ولی به دلیل این که حجم زیادی از آثار مکتوب در تهران منتشر میشود، فعالیت در پایتخت چشمگیرتر است. از گذشته‌های دور، خراسان خاستگاه بسیاری از صاحب‌قلمان، ادیبان و ویراستاران بوده است. به نظر بنده به‌عنوان یک وظیفه فرهنگی باید به فعالان ویراستاری در خراسان توجه بیشتری شود. امیدوارم انجمن ویراستاران خراسان به‌صورت جدی‌تری شکل بگیرد و در آینده شاهد فعالیت‌های جریانساز بیشتری در حوزه ویراستاری در خطه خراسان باشیم. ویراستاران ناویراستار این پژوهشگر و نویسنده سرشناس درباره وضعیت ویراستاری کنونی کشور گفت: وقتی یک آسیب در جامعه رو به افزایش است، نهادهای رسیدگی‌کننده به آن معضل اجتماعی نیز افزایش می‌یابد. امروزه به دلیل گسترش صنعت چاپ و افزایش آثار مکتوب، تعداد ویراستاران هم به‌شدت افزایش‌یافته است که این افزایش، آسیب‌ها و فرصت‌هایی را به همراه دارد. یکی از این آسیب‌ها این است که هر فرد با گذراندن چند جلسه آموزش و بدون مطالعه منابع گسترده ویراستاری به ویراستاری کتاب می‌پردازد. شاید با تشکیل مجموعه‌های رسمی نقد و بررسی آثار ویراستاری‌شده بتوان این آسیب را بهتر و بیشتر بررسی کرد. چرا جشنواره ویراستاری نداریم؟ وی افزود: البته باید روش‌های تشویقی نیز برای ویراستاران در دستور کار قرار گیرد؛ به‌عنوان‌مثال در جشنواره‌های ادبی بخشی برای تقدیر از بهترین اثر ویراستاری‌شده اضافه شود یا حتی جشنواره‌ای برای ویراستاری راه‌اندازی شود. در کل باید به این موضوع اشاره کرد که امروز ما با حجم قابل‌توجهی از آثار مکتوب روبه‌رو هستیم که از مشکلات ویراستاری رنج می‌برند. وی درباره دلیل وجود بسیاری از اشکالات ویراستاری در آثار ادبی امروز گفت: دلیل این موضوع این است که بسیاری از نویسندگان و افرادی که امروز به تولید محتوای مکتوب می‌پردازند به خواندن کتاب‌های سطحی بسنده می‌کنند. لزوم ویراستاری کتاب‌های صوتی جواد رسولی در تشریح آینده ویراستاری با توجه به تولیدات ادبی به‌صورت صوتی گفت: در حال حاضر بسیاری از تولیدات مکتوب با تغییر شیوه به‌صورت صوتی در فضای مجازی ارائه می‌شوند که این موضوع در آینده شتاب بیشتری به خود می‌گیرد. با توجه به همین اصل مهم در انجمن ویراستاران تهران، مباحثی درباره لزوم ویراستاری کتاب‌های صوتی مطرح‌شده است. بی‌تردید هر تولید محتوایی چه به‌صورت مکتوب و چه به‌صورت صوتی نیاز به ویراستاری دارد. ویراستاری در هر اثری امری انکارناشدنی است.
سایر اخبار این روزنامه
در ستایش «وفاق ملی»
زوایای جدید از پرونده سرقت طلا با شگرد خواستگاری!
ترین‌های زمین ما
آماده اعزام به غزه هستیم
شعر، ادب و موسیقی فرهنگ‌ساز هستند
اشتباهات ترامپ پیشتازی هریس
سران، نگران فاجعه خزر
نقش کلیدی سکاندار خیابان فاطمی
خراسان؛خطه ویراستاران
گجتی که کابوس ها را تبدیل به رویا می کند
اربعین، آوردگاه جهانی از خرده فرهنگ ها
آبله میمونی در چند قدمی استان
«لالایی» سرگرم‌کننده «پورنگ» ، وضعیت پرونده چای دبش و پرسپولیس پرستاره باجذب میلاد
روز آرام صالحی
