محمدصالح صدقیان
کارشناس مسائل منطقه

محمـــود عباس و تشکیلات خودگردان فلسطین اصولاً به نوعی با حماس تعارض منافع و دیدگاه دارند و حتی در مورد طوفان‌الاقصی که از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون ادامه دارد، مواضع مخالف اتخاذ کردند. باید متوجه بود که او و تشکیلات خودگردان فلسطین اقدام عملی علیه اسرائیل انجام ندادند و صرفاً اقدام‌های آنها به اتخاذ مواضع محدود شده است. به عبارت دیگر محمود عباس و تشکیلات خودگردان فلسطین هیچ گام روشن و مهمی در راه انعقاد آتش‌بس غزه برنداشت و افکار عمومی بسیاری از کشورهای خاورمیانه هم به همین دلیل علیه وی موضع گرفتند. او اخیراً در پارلمان ترکیه به ایراد سخنرانی پرداخت و اعلام کرد که قرار است به زودی به غزه سفر کند.
مساله اینجاست که او حتی اگر موفق به سفر به این منطقه شود باز هم نمی‌تواند جنگ در غزه را به پایان برساند. این در حالیست که مذاکرات آتش‌بس در غزه همچنان ادامه دارد و حتی بحث محور فیلادلفی و گذرگاه رفح از جمله موضوعات مورد اختلافی است که نتانیاهو به دنبال کسب منافع اسرائیل در این محور خواهد بود. آنچه در شرایط فعلی به عنوان یک پرسش مهم مطرح می‌شود، این است که پس از پایان مذاکرات و انعقاد توافق آتش‌بس و همچنین ختم جنگ در غزه، چه جریانی قرار است بر این منطقه مدیریت کند؟ در این بین باید توجه شود که بیش از چهار ماه است که مساله مدیریت غزه بعد از جنگ مطرح شده و به نظر می‌رسد که در نهایت تشکیلات خودگردان فلسطین این منطقه را مدیریت خواهد کرد. در این میان حماس صرفاً آتش‌بس دائمی را قبول دارد و به هیچ وجه نمی‌خواهد آتش‌بس موقت را در چارچوب مذاکرات دوحه بپذیرد. به همین جهت است که اسرائیل و آمریکا صرفاً تشکیلات خودگردان فلسطین را برای مدیریت این منطقه به رسمیت می‌شناسند. به موازات این روند قطر و مصر هم با مشکلاتی در این میان روبه‌رو هستند و حتی گفته شده که گذرگاه رفح و همچنین محور فیلادلفی می‌بایست تحت نظارت اسرائیل باشد که البته مصر با این مساله به شدت مخالفت کرده است. به نظر می‌رسد که ایالات متحده در حال اعمال فشار بر مصر، حماس و قطر است تا در نهایت آتش‌بس با تامین منافع اسرائیل اجرایی شود. این در حالیست که گفته می‌شود تمام این پروژه برای برجسته‌سازی جایگاه محمود عباس و تشکیلات خودگردان فلسطین در شرایط کنونی طرح و اجرا شده و احتمال دارد که پس از غزه اسرائیل به سراغ کرانه باختری برود. از منظر دیگر باید توجه شود که حتی اگر محمود عباس وارد غزه شود و بتواند به این منطقه سفر کند، فکر نمی‌کنم که ساکنان این منطقه چندان از او استقبال کنند؛ چراکه محمود عباس در این مدت و در بدترین شرایط جنگ در غزه هیچ اقدامی در جهت اجرای آتش بس انجام نداد و مردم این منطقه چندان از اقدام‌های وی در مدت ۱۰ ماه گذشته راضی نیستند. به همین جهت او حتی اگر به غزه سفر کند نمی‌تواند اقدام اثرگذاری از خود بروز و ظهور دهد و صرفاً یک مانور تبلیغاتی برای خود دست و پا خواهد کرد.