روزنامه اعتماد
1403/06/06
اغتنام فرصت و بهگشت اجتماعي
اولين‌بار با عبارت اغتنام فرصت در مطالعه انديشه‌هاي ايمانوئل والراشتاين (2019-1930) جامعه شناس امريكايي، دانش‌آموخته دانشگاه كلمبيا و استاد ممتاز جامعه‌شناسي دانشگاه دولتي نيويورك آشنا شدم. عالمي كه به عنوان جامعه شناس كلان‌نگر و تاريخي شناخته مي‌شود و نوشته‌هاي فراواني را در كارنامه علمي خود دارد. او در سال‌هاي 1994 تا 1998 رييس انجمن بين‌المللي جامعه‌شناسي بود و در سال 1392 به دعوت انجمن جامعه‌شناسي به ايران آمد و در دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران سخنراني داشت. والراشتاين با نگاه كلان‌گرايانه‌اش اغتنام فرصت را در معناي استفاده از فرصت در موقعيت‌هاي سياسي بين‌المللي به كار مي‌برد كه پيامد و نتيجه استفاده درست و به موقع از فرصت‌ها را موجد تغيير در موقعيت كشورها مي‌داند. به زعم والراشتاين از ميان راهبردهاي مختلف براي تغيير موقعيت از پيرامون به شبه‌پيرامون و نزديك شدن به كشورهاي مركز؛ هوشمندي و فرصت‌شناسي و حسن استفاده از فرصت‌ها است به اين سبب از عبارت اغتنام فرصت براي تجربه تغيير و ارتقاي موقعيت كشورها ياد كرده. اگرچه والراشتاين از راهبرد اغتنام فرصت در مقياس بين‌المللي و در عرصه نظام جهاني بحث كرده ليكن اغتنام فرصت در درون مرزهاي ملي نيز ارزشمندي به مراتب بيشتري دارد چرا كه بدون موفقيت و دست بالا داشتن در استفاده از فرصت‌ها و فراهم ساختن هم‌افزايي و انسجام ملي امكان استفاده از فرصت‌هاي جهاني چندان ميسر نخواهد بود. بنابر اين با وام‌گيري از تعبير اغتنام‌فرصت جهت ايجاد تغييرات سازنده و تسهيل فرآيندهاي توسعه به نظر مي‌رسد در ايران با فرصتي تغيير‌ساز مواجه هستيم كه حسن استفاده از آن مي‌تواند گشايش و افق‌گشايي‌هاي تازه‌اي را درپي داشته باشد.پذيرش امر تغيير و آمادگي براي تغيير، اهتمام نسبت به افزايش مشاركت در انتخابات اخير رياست‌جمهوري، انتخاب كابينه توافقي؛ همراهي مجلس شوراي اسلامي و تشكيل دولت چهاردهم نشان از هوشمندي و درك موقعيت و رفتن به سمت واقع‌گرايي و عقلانيت كارساز دارد.حفظ اين هوشمندي و استفاده بهينه از موقعيت و فرصت حاصل آمده كه خود مطلوب و نتيجه‌اي مهم از مسير طي شده نيز مي‌باشد؛ مي‌تواند چاره و علاجي براي كنترل و غلبه بر چالش‌هاي موجود و پيش رو در جامعه پرتغيير ايران باشد. بايد پذيراي اين امر باشيم كه توسعه اگر چه با روياهاي بزرگ سروكار دارد ولي هرگز نمي‌تواند با واقع‌گريزي‌هاي فرصت‌ستيز و فرصت‌سوز؛ و اغتنام ندانستن فرصت‌ها بر سر مهر و توافق باشد. فرصت عمل به بديهيات عقلاني را از دست ندهيم. امروزه اعتناي مجدانه به واقع‌گرايي، خردجمعي، هم‌افزايي، دور‌انديشي، ائتلاف و داشتن نگاه و عمل فراگير از بديهيات ارتقاي پيشرفت و نيل به بهگشت اجتماعي دانسته مي‌شوند. توافق‌هاي پايدار و ناشكننده بيش از هرچيز اعتماد‌آفرين هستند و سرمايه اجتماعي طرف‌هاي توافق را ارتقاء مي‌دهند چرا كه به روان‌سازي انجام امور و تقويت كنش‌گري جمعي مي‌انجامند و هزينه‌هاي كنش‌گري جمعي را به حداقل مي‌رسانند. مهم‌تر اينكه چنين توافق و همراهي‌هايي كه نمود عيني دارد و رويت‌پذير هستند در ديدگان و نظر آحاد مردم نشسته و اين انگاره را كه از كسي كاري برنمي‌آيد و همه در فكر كار و بار خويش و رفقاي‌شان هستند كه هر كدام سم مهلكي براي ايجاد اميد و نشاط هستند را كم‌رنگ و به حاشيه مي‌برد؛ و به تدريج انفعال، ابهام و ترديدها جاي خود را به باورپذيري و اميدواري مي‌دهد. بي‌گمان فرصت پيش آمده كه بايد حاصل و پيامد خواسته و ناخواسته سال‌ها تلاش و تقلا و پشت سر گذاشتن جذر و مدهاي فراوان ديد را بايد مغتنم دانست و با آن سر مهر بود و از حفظ و تكثير آن در سطوح و لايه‌هاي مختلف غفلت نكرد؛ تا دچار شكنندگي و بي‌دستاوردي نشود كه در اين صورت چيزي جز ويراني و گرفتار شدن در چرخه معيوب نااميدي و فرسايش بيشتر سرمايه‌اجتماعي در پي نخواهد داشت. ائتلاف و توافق‌ها را پل‌هايي براي عبور از حفره‌هاي ساختاري دانسته‌اند كه امكان حركت در مسير ناهموار و سخت بهگشت اجتماعي را تسهيل مي‌كنند و با هم‌افزايي برآمده از همراهي و انسجام بين مجموعه‌هاي چندگانه بستري براي آزاد‌سازي انرژي و توان‌افزايي بيشتر مي‌شوند و امكان فائق آمدن بر مساله بي‌دستاوردي و گشايش و فرصت‌هاي تازه‌تر را براي بهگشت اجتماعي فراهم مي‌كنند.
سایر اخبار این روزنامه
بازسازی اعتماد مردم
ماموریت دشوار عراقچی
ايستاده در غبار
شرایط سخت
اعتراض تا تحقق واقعي خواسته‌ها
آقاي پزشكيان؛ زنگ خطر ناترازي‌ها را مي‌شنويد؟
دولت وفاق ملي دولت مسعود خواهد بود
براي مدتي آتش بس راه برون رفت از مشكلات است
اغتنام فرصت و بهگشت اجتماعي
وفاق ملي و تغييرپذيري در گام دوم انقلاب
آقاي پزشكيان زنگ خطر ناترازي‌ها را مي‌شنويد؟
دولت وفاق ملي دولت مسعود خواهد بود
براي مدتي آتش بس راه برون رفت از مشكلات است
برجام: متن یا فرا متن؟!
اغتنام فرصت و بهگشت اجتماعي
وفاق ملي و تغييرپذيري در گام دوم انقلاب
ادب مرد« لازمه» دولت اوست
عزت نفس يا انعطاف؟ مساله اين است
